II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİNDE MISIR VE URABİ PAŞA HAKKINDA BİR LAYİHA

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 84, 1125 - 1133, 26.12.2024

Sevda Özkaya Sofu

https://doi.org/10.56694/karadearas.1567326

Öz

1876’da Meşrutiyet vaadiyle tahta çıkan Sultan II. Abdülhamid, uzun süren hükümranlığı boyunca geniş Osmanlı ülkesinin topraklarını koruyabilmek, Avrupa’nın büyük devletlerinin saldırılarından korumak, içeride ve dışarıda güvenliği sağlayabilmek adına politikalar geliştirmiştir. Bilhassa Ortadoğu topraklarında İngiltere ve Fransa’nın sömürgecilik faaliyetlerine karşı İslamcılık anlayışı ile hareket etmiş ve bu noktada Batı’dan gelen her türlü yeni fikir ve hareketi de tehlikeli bulmuştur. Bunlara karşı bilgi sahibi olarak önceden tedbir almayı temel prensibi haline getiren Sultan, ülkenin stratejik bölgelerine gönderdiği görevlilerinden raporlar hazırlamalarını istemiştir. Sultan Abdülhamid döneminde önemli bilgiler içeren çok sayıda layiha-rapor merkeze ulaştırılmıştır. Bunlardan bir kısmı da Mısır hakkındadır. Mısır, stratejik konumu ve bereketli toprakları sebebiyle Osmanlı Devleti için her zaman hassas bir bölge olmuştur. Burada yaşanan gelişmeler mümkün olduğunca yakından takip edilmiştir. Mehmed Ali Paşa’nın valiliği ile başlayan özerk yönetimin sınırları zaman içerisinde genişlemiş ve Sultan Abdülhamid dönemi artan yetki mücadelesinin bölgede İngiliz nüfuzunu kalıcı hale getirmesiyle son bulmuştur. Sultan, bölgeyi yeniden Osmanlı merkezine bağlı hale getirmek için saltanatının sonuna kadar bilgi edinmeye devam etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mısır, Layiha, Sultan II. Abdülhamid, Urabi Paşa, Osmanlı Devleti

Kaynakça

• ABBAS HİLMİ II(1998). The Last Kheidive of Egypt Memoirs of Abbas Hilmi II, (çev. Amira Sanbol), Ithaca Press.
• BUZPINAR, Ş. T. "SAYYÂDÎ", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/sayyadi (14.10.2024).
• DERİNGİL, S. (1998). “The Ottoman Response to The Egyptian Crisis of 1881-1882”. Middle Eastern Studies, XXIV/1: 8-15.
• GÖRGÜN, H. "URÂBÎ PAŞA", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/urabi-pasa (14.10.2024)
• İRTEM, S. K. (1999). Osmanlı Devleti’nin Mısır Yemen Hicaz Meselesi. İstanbul: Temel Yayınları.
• MANNEH, B. A, (1979). “Sultan Abdulhamid II and Shaikh Ebulhuda Al-Sayyadi”. Middle Eas-tern Studies, IX, 140- 165.
• MARSUT, A. L. S. (1991). A Short History of Modern Egypt. London: Cambridge University Press.
• ÖZKAYA, S. (2018). Osmanlı İdaresinde Mısır (1839-1882). İstanbul: Kesit Yayınları. TEKİNDAĞ, Ş. “Derviş Paşa”, MEB. İA, III, 552-.553.