BÜYÜK DİJİTAL PATLAMA: METAVERSE’DE GELENEKSEL TÜRK GASTRONOMİ METAVERSE’LERİ TASARIMLARI

Yıl 2025, Cilt: 22 Sayı: 86, 614 - 633, 28.06.2025

Sacide Çobanoğlu

https://doi.org/10.56694/karadearas.1645108

Öz

Günümüz teknolojisi 21. yüzyılın imzasını taşımakla birlikte bu teknolojinin hayalleri mitolojik dönemlere dayanmaktadır. Homeros, İlyada’da, üç ayaklı kendi kendine dolaşan sandalyelerden ve sandalyeleri koruyan altın refakatçilerden bahsetmekte Aristoteles, “üç ayaklı”lar benzeri kendi başına hareket edebilen yaratımları gündeme getirmekte Hobbes ise eklemler yerine bedeni hareket ettiren çarklardan söz etmektedir. Bütün bunlar Toplum 5.0 (Süper Akıllı Toplum) biçiminde; yapay zekâ, kuantum hesaplama, nesnelerin internetini örneklemektedir. 5.0 toplumunun; ev işlerinde işe koştuğu robotları “üç ayaklı”lar olarak nitelendirmek ve uzaktan kumandayla onları hareket ettirerek “altın refakatçiler” görevini bizzat üstlendiğini söylemek yanlış olmayacaktır. Teknolojik gelişmeler, insanlığın Gılgamış’tan beri süren “ölümsüz olma dürtüsü”nü tetiklemiş, tüm toplum biçimlerinde elde ettiği bilgi birikimini kullanarak Büyük Patlama: Metaverse! sloganıyla duyurulan sanal evrenleri yaratmasına zemin hazırlamıştır.
Folklor; öğrenilmiş sembolik davranışlar bağlamında ele alındığında halkbilimi bir davranış bilimidir. Metaverse’in sunduğu anlam dünyasında gastronomi; geleneksel yeme-içme kültürünün ve bölgesel özelliklere göre yapılanan geleneksel mutfak kültürünün insan davranışlarına yansıyan sonuçları itibarıyla halkbiliminin araştırma alanlarındandır. Metaverse çevrim içi yaşama geçilmeden önce yapılması gerekenler noktasında farkındalık yaratmak amacını taşıyan bu çalışmada; metaverse’de gastronomi alanında ortaya konan yenilikler tanıtılmış, halkbilimsel yaklaşımla Toplum 5.0 Süper Akıllı Toplum Biçimi’nde Geleneksel Türk Gastronomi Metaverse’leri tasarımları sunulmuş ve ülkemizde özellikle akademinin öncülük etmesi gereken metaverse hazırlıkları konusunda fikirler dile getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Metaverse , Geleneksel gastronomi , Toplum 5.0 Süper Akıllı Toplum Biçimi , Toplum 6.0 Ekolojik Sanayi Devrimi Toplum Biçimi , Halkbilimi

Teşekkür

Hakemler: Doç. Dr. Kübra Yıldız ALTIN, Nevşehir Hacı Bektaş Velî Üniversitesi; [e-mail]. Doç. Dr. Kübra Uygur, Mardin Artuklu Üniversitesi, [e-mail] Doç. Dr. Uğur Başaran, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi; [e-mail] Doç. Dr. Emrah Tunç, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, [e-mail]

Kaynakça

• ALTUN, D. (2021). Sanal ve arttırılmış gerçeklikle dönüşen yeni nesil sosyal medya mecrası: metaverse. Uluslararası İşyetme ve Pazarlama Kongresi, Doğuş Üniversitesi: İstanbul, 167-168.
• ARI, E, S. (2021). Süper akıllı toplum: toplum 5.0. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 23, S. 1, 455-479. ASIF, M. & Sabeel, M. & Rahman, M. & Khan, Z. Waiter. (2015). Robot – Solution to restaurant automation. Proceedings of the 1st Student Multi Disciplinary Research Conference (MDSRC), s. 1-5.
• BERNSTEIN, D. (2005). When the sous-chef is an inkjet. Erişim Tarihi: 12.04.2006. https://www.nytimes.com/2005/02/03/technology/circuits/when-the-souschef-is-aninkjet.html
• BARAN, Z. (2022). Geleneksel yemeklerde dijital gastronomi vizyonu. Turkish Studies, 17(4), s. 685-703.
• BERSIN, J. (2021). What is the metaverse? Facebook’s strategy and how microsoft, disney, and amazon could win. Retrieved from joshbersin.com: Erişim Tarihi: 14.11.2021. https://joshbersin.com/2021/11/what-is-the metaverse-and-how-microsoft-disney-and-amazon-could-win/
• BRONNER, S. (1984). The early movement of antropology and their folkloric relationships. Folklore, C. 95, 57-73.
• CHOI, D. Y. & Kang, J. H. (2019). Introduction: the future of jobs in an ıncreasingly autonomous economy: Journal of Management Inquiry.
• EICHHORST, W. L. (2017). Market ınstitutions and the future of work: good jobs for all? IZA Institute of Labor Economics, (122), 22.
• ÇOBANOĞLU, Ö. (2024). Halkbilimi kuramları ve halkbilimi araştırma yöntemlerine giriş. Genişletilmiş 13. Baskı, Ankara: Akçağ Yayınları.
• ÇOBANOĞLU, S. (2023). Halkbilimi ve metaverse yeni dünyaların beşiğinde. Genişletilmiş Baskı, Çanakkale: Paradigma Akademi Yayınları.
• GAZIANTEP Büyükşehir Belediyesi. (2022). Gaziantep Zeugma Dionysos Eviyle Meta¬verse Evrenine İlk Adımı Attı. Erişim Tarihi: 16.05.2022. https://www.gaziantep.bel.tr/tr/haberler/gazian¬tep-zeugma-dionysos-eviyle- metaverse-evrenine-ilk-adimi-atti
• GUNDLE, K. & Harshe, A. & Kinage, K. & Ghanawat, N. (2016). Digital smart system for restorants using wireless technology. International Research Journal of Engineering and Technology, 3(12), 84-89.
• GÜNER, D. & Aydoğdu, A. (2022). Gastronomi alanındaki teknolojik gelişmelere yönelik bir değerlendirme: dijital gastronomi. Aydın Gastronomy, 6(1), 17-28.
• HOBBES, T. (2020). Levıathan. (Çev. S. Lim). Ankara: Yapı Kredi Yayınları.
• KATZ, S. H. (2003). Encyclopedia of food and culture. Thomson Gale.
• KEIDANREN. Society 5.0-Cocreating the future. (2018). Keidanren Policiy& Action. Erişim Tarihi: 04.08.2020.https://www.keindanren.or.jp/en/policy/2018/095_proposal.pdf.
• KIM, S. South Korea’s approach to the metaverse. (2021). Retrieved from thediplomat.com: Erişim Tarihi: 11.02.2021. https://thediplomat.com/2021/11/south-koreas-approach-to-the-metaverse/
• KUTUP, N. (2016). Gelecek 10 yılda soframızı neler bekliyor. www.apelasyon.com. Erişim Tarihi: 12.04.2022. https://apelasyon.com/yazi/36/gelecek-10-yilda-soframizi-neler-bekliyor
• LAWLER, R. (2021). Nike just bought a virtual shoe company that makes NFTs and sneakers ‘for the metaverse’. Retrieved from theverge.com. Erişim Tarihi: 13.12.2021. https://www.theverge.com/22833369/nike-rtfkt- nftsneaker-shoe-metaverse-compa.
• NILS, J. N. (2018). Yapay zekâ geçmişi ve geleceği. (Çev: M. Doğan). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• SANTICH, B. (2007). The study of gastronomy: a catalyst for cultural understanding. The International Journal of the Humanities. 5(6), 53-58.
• SPARKES, M. (2021). 3D-printed steel bridge takes the load in Amsterdam. New Scientist, 251(3344), 18. Erişim Tarihi: 12.03.2021. https://doi.org/10.1016/s0262-4079(21)01450-0.
• ŞAHIN, N, N. & Yağcı, P. (2017). Endüstri 4,0 kapsamında prosumer kavramının yiyecek içecek sektörü açısından değerlendirilmesi. Journal of Recreation and Tourism Research, 4(1), 12-22.
• TOFFLER, A. (2018). Üçüncü dalga bir fütürist ekonomi analizi klasiği. (Çev. S. Yeniçeri). İstanbul: Koridor Yayınları.
• WebTekno, (2022). Influencer merkezli metaverse projesi metafluence, yeni bir çağın kapılarını aralıyor. Erişim Tarihi: 09.04.2022. https://www.webtekno.com/influencer-metaverse-metafluence-h119877.html
• ZORAN, A. & Coelho, M. (2011). Cornucopia: the concept of digital gastronomy. Leonardo,
• 44(5), 425-431.
• ZUCKERBERG, M. & Heath, A. (2021). Mark Zuckerberg on why Facebook is rebranding to Meta. The Verge, (Erişim Tarihi: 09.04.2022).