Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Çarların Küçük Rusları: Rus İmparatorluk Zihniyetinde ve İdaresinde Ukrayna'nın İnşası

Yıl 2025, Cilt: 22 Sayı: 87, 1214 - 1236, 26.09.2025
https://doi.org/10.56694/karadearas.1755108

Öz

Moskova'nın günümüzdeki Ukrayna söylemi, imparatorluk dönemi tarih anlatılarının kalıcı etkisini yansıtmakta ve Rusya'nın Ukrayna'ya ilişkin tarihsel hafızasının nasıl inşa edildiğinin incelemenmesini gerekli kılmaktadır. Kökenleri Mutlakiyet Çağı’na uzanan ve 19. yüzyılda Üçlü Rus Milleti ideolojisiyle resmi bir doktrin haline gelen bu tarihsel hafıza, Rusya’nın Ukrayna’ya dair algısını nesiller boyunca derinlemesine şekillendirmiştir. Bu çalışma, 1654 Pereyaslav Antlaşması’ndan 19. yüzyılın başlarına kadar uzanan süreçte, Rus devleti ile Kozak Hetmanlığı arasındaki ilişkilerin dönüşümüne odaklanarak imparatorluk anlatılarının evrimini analiz etmektedir. Çağdaş kaynaklara danayarak, imparatorluk tarihçilerinin Ukrayna tarihini, bölgenin merkeze entegrasyonunu meşrulaştırmak amacıyla nasıl yeniden yorumladıkları analiz edilmektedir. Bu çalışma, söz konusu tarihsel yeniden kurgulamanın “Tüm-Rus” ulusal kimliğinin inşasına ideolojik bir temel oluşturduğunu ve bu çerçevenin Rus devletinin Ukrayna’ya yönelik algısını modern döneme kadar şekillendirmeye devam ettiğini öne sürmektedir.

Kaynakça

  • BANTYSH-KAMENSKII, D. N. (1830). Istoriia Maloi Rossii. Chasti II-IV. Moscow: Tipografiia Semena Selivanskago.
  • EKATERINA II (1770). Nakaz dannyi Komissii o sochinenii proekta novogo Ulozheniia. St. Pe-tersburg: Imperatorskaia Akademiia Nauk.
  • KONISSKII, G. (1846). Istoriia Rusov ili Maloi Rossii. Moscow: Universitetskaia tipografiia.
  • MILLER, D. P. (1897). Ocherki iz istorii i iuridicheskogo byta staroi Malorossii: Prevrashchenie kozatskoi starshiny v dvorianstvo. Kyiv: Tipografiia Imperatorskogo Universiteta Sv. Vladimira.
  • MILLER, G. F. (1846). Istoricheskiia sochineniia o Malorossii i Malorossiianakh. Imperatorskoe Obschestvo Istorii i Drevnostei Rossiiski, Moscow.
  • POGODIN, M. P. (1837). Nachertanie Russkoi istorii dlia gimnazii. Moscow: Universitetskaia Tipografiia.
  • RIGELMAN, A. (1847). Letopisnoe povestvovanie o Maloi Rossii, ee narode i kozakakh voobhsc-he. Moscow: Universitetskaia tipografiia.
  • RUBAN, V. G. (1777). Kratkaia Letopis Maloi Rossii s 1506 po 1776 god. St. Petersburg: Tipog-rafiya Kh. F. Klena.
  • Sbornik Imperatorskogo Russkogo Istoricheskogo Obshchestva (1889). T. 68. St. Petersburg: Tipografiia N. A. Lebedeva.
  • SCHLÖZER, August Ludwig (1783). Perechen Rossiiskoi Istorii ot Kniazia Rurika do nastoiashc-hevo nyne vremiani. St. Petersburg: Tipografiia Breitkofa.
  • TATISHCHEV, V. N. (1769). Istoriia Rossiiskaia. Kn. 1. Moscow: Imperatorskii Moskovskii Uni-versitet.
  • USTRIALOV, N. (1839). Nachertanie Russkoi istorii dlia uchebnykh zavedenii. St. Petersburg: Tipografiia Imperatorskoi Rossiiskoi Akademii.
  • TEPLOV, G. N. (1857). “Zapiska chlena Malorossiiskoi Kollegii, G. N. Teplova”. Zapiski o Iuzhnoi Rusi. (Ed. P. A. Kulish). T. 2. St. Petersburg.
  • ZARULSKII, S. (1848). Opisanie o Maloi Rossii i Ukraine. Moscow: Imperatorskoe Obschestvo istorii i drevnostei rossiiskikh.
  • Books and Articles
  • ANDRIEWSKY, Olga (2003). “The Russian-Ukrainian Discourse and the Failure of the ‘Little Russian Solution,’ 1782-1917”. Culture, Nation, and Identity: The Ukrainian-Russian Encounter (1600-1945). (eds. Andreas Kappeler, Zenon E. Kohut, Frank E. Sysyn). Ed-monton & Toronto: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press: 182-214.
  • BEZ'EV, D. A. (2015). Malorossiyskii prikaz: Prichiny sozdaniia, shtaty, osnovnye napravleniia deiatel'nosti. Moscow: Prometei.
  • BUSHKOVITCH, Paul (2003). “What Is Russia? Russian National Identity and the State, 1500-1917”. Culture, Nation, and Identity: The Ukrainian-Russian Encounter (1600-1945). (eds. Andreas Kappeler, Zenon E. Kohut, Frank E. Sysyn). Edmonton & Toronto: Cana-dian Institute of Ukrainian Studies Press: 144-161.
  • GAIDA, F. A. (2019). Grani i rubezhi: Poniatiia “Ukraina” i “ukraintsy” v ikh istoricheskom raz-vitii. Moscow: Modest i Kolerov.
  • HILLIS, Faith (2013). Children of Rus': Right-Bank Ukraine and the Invention of a Russian Na-tion. Ithaca & London: Cornell University Press.
  • IAKOVENKO, N. (2012). Ocherk istorii Ukrainy v Srednie veka i rannee Novoe vremya. (perevod s ukr. V. Ryzhkovskii). Moscow: Novoe literaturnoe obozrenie.
  • KAPPELER, Andreas (2001). The Russian Empire: A Multiethnic History. (translated by Alfred Clayton). London & New York: Routledge.
  • KEENAN, Edward L. (1992). “Muscovite Perceptions of Other East Slavs before 1654 – An Agenda for Historians”. Ukraine and Russia in Their Historical Encounter. (eds. Peter J. Potichnyj, Marc Raeff, Jaroslaw Pelenski, Gleb N. Zekulin). Edmonton & Toronto: Ca-nadian Institute of Ukrainian Studies Press: 20-38.
  • KLOSS, M. (2012). O proiskhozhdenii nazvaniia “Rossiia”. Moscow: Rukopisnye pamiantniki Drevnei Rusi.
  • KOHUT, Zenon E. (1980). “A Gentry Democracy within an Autocracy: The Politics of Hryhorii Poletyka (1723/25- 1784)”. Harvard Ukrainian Studies. III/4: 507-519.
  • KOHUT, Zenon E. (2001). “Origins of the Unity Paradigm: Ukraine and the Construction of Russian National History (1620-1680)”. Eighteenth-Century Studies. XXXV: 70-76.
  • KOHUT, Zenon E. (1988). Russian Centralism and Ukrainian Autonomy: Imperial Absorption of the Hetmanate, 1760s–1830s. Cambridge, MA: Harvard University Press, Cambridge.
  • KOHUT, Zenon E. (1986). “The Development of a Little Russian Identity and Ukrainian Nation-building”. Harvard Ukrainian Studies. X/3-4: 559-576.
  • KOTENKO, A. L., MARTYNOK, O. V. and MILLER, A. I. (2012). “Maloross”. “Ponyatiia o Rossii”: K istoricheskoi semantike imperskovo perioda. (eds. Aleksei I. Miller, Dmitrii A. Sdvizhkov, Il’ia Shirle). T. II. Moscow: Novoe Literaturnoe Obozrenie: 392-443.
  • KOVALENKO, L. (1947). “O Vliianii Frantsuzskoi burzhuaznoi revoliutsii na Ukrainu”. Voprosy istorii. No. 2: 80-87.
  • LESKINEN, M. V. (2016). Velikoross/Velikorus: Iz istorii konstruirovaniia etnichnosti. Vek XIX. Moscow: Indrik.
  • LUKASHOVA, S. S. (2018). “Malorossiia i malorossiiane v Rossiiskoi imperii v XVIII v.: strategii integratsii”. Malorossy vs. ukraintsy: Ukrainsii vopros v nauke, gosudarstvennoi i kul’turnoi politike Rossiiskoi imperii i SSSR. (eds. E. Iu Borisenok and M. V. Leskinen). Moscow: Institut slavianovedeniia RAN: 53-98.
  • OKINSHEVICH, Leo (1978). Ukrainian Society and Government 1648-1781. Munich: Ukrainian Free University.
  • PANKIEIEV, Oleksandr (2003). “Formation of the Imperial Russia Bureaucratic Class in Steppe Ukraine in the Late Eighteenth Century”. Eighteenth-Century Ukraine: New Perspecti-ves on Social, Cultural, and Intellectual History. (eds. Zenon E. Kohut, Volodymyr Sklo-kin, and Frank E. Sysyn, with Larysa Bilous). Edmonton & Toronto: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press: 173-201.
  • PLOKHY, Serhii (2012). The Cossack Myth: History and Nationhood in the Age of Empires. New York: Cambridge University Press.
  • RAEFF, Marc (1992). “Ukraine and Imperial Russia: Intellectual and Political Encounters from the Seventeenth to the Nineteenth Century”. Ukraine and Russia in Their Historical En-counter. (eds. Peter J. Potichnyj, Marc Raeff, Jaroslaw Pelenski, Gleb N. Zekulin). Ed-monton & Toronto: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press: 69-85.
  • RIASANOVSKY, Nicholas V. (2005). Russian Identities: A Historical Survey. New York: Oxford University Press.
  • SAUNDERS, David (1985). The Ukrainian Impact on Russian Culture 1750-1850. Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies.
  • SUBTELNY, Orest (1980). Russia and the Ukraine: The Difference that Peter I Made. The Rus-sian Review. XXXIX/1: 1-17.
  • TAIROVA-IAKOVLEVA, T. (2017). Inkorporatsiia: Rossiia i Ukraina posle Pereiaslavskoi Rady (1654-1658). Kyiv: TOV “Vydavnytstvo ‘Klio’.
  • TAIROVA-IAKOVLEVA, T. (2018). “Ukrainskie zemli v novoe vremia (seredina XVI-XIX vv.)”. Istoriia Ukrainy. St. Petersburg: Aleteia: 100-259.
  • WHITTAKER, Cynthia Hyla (1999). “The Idea of Autocracy Among Eighteenth-Century Russian Historians”. Historiography of Imperial Russia: The Professional Writing of History in a Multinational State. (ed. Thomas Sanders). New York: Routledge: 17-44.

LITTLE RUSSIANS OF THE TSARS: THE MAKING OF UKRAINE IN RUSSIAN IMPERIAL THOUGHT AND RULE

Yıl 2025, Cilt: 22 Sayı: 87, 1214 - 1236, 26.09.2025
https://doi.org/10.56694/karadearas.1755108

Öz

Moscow’s contemporary discourse on Ukraine reflects the enduring legacy of imperial historical narratives, underscoring the importance of examining how Russian historical memory of Ukraine was initially constructed. Emerging during the Age of Absolutism and later codified in the nineteenth-century ideology of the Triune Russian Nation, this memory profoundly shaped Russia’s perception of Ukraine across successive generations. This article traces the evolution of these imperial narratives from the Pereiaslav Agreement of 1654 to the early nineteenth century, with particular emphasis on the shifting relationship between the Russian state and the Cossack Hetmanate. Drawing on contemporary sources, it examines how imperial historians reinterpreted Ukraine’s past to justify the incorporation of Ukrainian territories into the imperial framework. The article argues that this historical reframing laid the ideological foundation for the construction of an “All-Russian” national identity, which continued to influence the Russian state’s perception of Ukraine into the modern era.

Kaynakça

  • BANTYSH-KAMENSKII, D. N. (1830). Istoriia Maloi Rossii. Chasti II-IV. Moscow: Tipografiia Semena Selivanskago.
  • EKATERINA II (1770). Nakaz dannyi Komissii o sochinenii proekta novogo Ulozheniia. St. Pe-tersburg: Imperatorskaia Akademiia Nauk.
  • KONISSKII, G. (1846). Istoriia Rusov ili Maloi Rossii. Moscow: Universitetskaia tipografiia.
  • MILLER, D. P. (1897). Ocherki iz istorii i iuridicheskogo byta staroi Malorossii: Prevrashchenie kozatskoi starshiny v dvorianstvo. Kyiv: Tipografiia Imperatorskogo Universiteta Sv. Vladimira.
  • MILLER, G. F. (1846). Istoricheskiia sochineniia o Malorossii i Malorossiianakh. Imperatorskoe Obschestvo Istorii i Drevnostei Rossiiski, Moscow.
  • POGODIN, M. P. (1837). Nachertanie Russkoi istorii dlia gimnazii. Moscow: Universitetskaia Tipografiia.
  • RIGELMAN, A. (1847). Letopisnoe povestvovanie o Maloi Rossii, ee narode i kozakakh voobhsc-he. Moscow: Universitetskaia tipografiia.
  • RUBAN, V. G. (1777). Kratkaia Letopis Maloi Rossii s 1506 po 1776 god. St. Petersburg: Tipog-rafiya Kh. F. Klena.
  • Sbornik Imperatorskogo Russkogo Istoricheskogo Obshchestva (1889). T. 68. St. Petersburg: Tipografiia N. A. Lebedeva.
  • SCHLÖZER, August Ludwig (1783). Perechen Rossiiskoi Istorii ot Kniazia Rurika do nastoiashc-hevo nyne vremiani. St. Petersburg: Tipografiia Breitkofa.
  • TATISHCHEV, V. N. (1769). Istoriia Rossiiskaia. Kn. 1. Moscow: Imperatorskii Moskovskii Uni-versitet.
  • USTRIALOV, N. (1839). Nachertanie Russkoi istorii dlia uchebnykh zavedenii. St. Petersburg: Tipografiia Imperatorskoi Rossiiskoi Akademii.
  • TEPLOV, G. N. (1857). “Zapiska chlena Malorossiiskoi Kollegii, G. N. Teplova”. Zapiski o Iuzhnoi Rusi. (Ed. P. A. Kulish). T. 2. St. Petersburg.
  • ZARULSKII, S. (1848). Opisanie o Maloi Rossii i Ukraine. Moscow: Imperatorskoe Obschestvo istorii i drevnostei rossiiskikh.
  • Books and Articles
  • ANDRIEWSKY, Olga (2003). “The Russian-Ukrainian Discourse and the Failure of the ‘Little Russian Solution,’ 1782-1917”. Culture, Nation, and Identity: The Ukrainian-Russian Encounter (1600-1945). (eds. Andreas Kappeler, Zenon E. Kohut, Frank E. Sysyn). Ed-monton & Toronto: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press: 182-214.
  • BEZ'EV, D. A. (2015). Malorossiyskii prikaz: Prichiny sozdaniia, shtaty, osnovnye napravleniia deiatel'nosti. Moscow: Prometei.
  • BUSHKOVITCH, Paul (2003). “What Is Russia? Russian National Identity and the State, 1500-1917”. Culture, Nation, and Identity: The Ukrainian-Russian Encounter (1600-1945). (eds. Andreas Kappeler, Zenon E. Kohut, Frank E. Sysyn). Edmonton & Toronto: Cana-dian Institute of Ukrainian Studies Press: 144-161.
  • GAIDA, F. A. (2019). Grani i rubezhi: Poniatiia “Ukraina” i “ukraintsy” v ikh istoricheskom raz-vitii. Moscow: Modest i Kolerov.
  • HILLIS, Faith (2013). Children of Rus': Right-Bank Ukraine and the Invention of a Russian Na-tion. Ithaca & London: Cornell University Press.
  • IAKOVENKO, N. (2012). Ocherk istorii Ukrainy v Srednie veka i rannee Novoe vremya. (perevod s ukr. V. Ryzhkovskii). Moscow: Novoe literaturnoe obozrenie.
  • KAPPELER, Andreas (2001). The Russian Empire: A Multiethnic History. (translated by Alfred Clayton). London & New York: Routledge.
  • KEENAN, Edward L. (1992). “Muscovite Perceptions of Other East Slavs before 1654 – An Agenda for Historians”. Ukraine and Russia in Their Historical Encounter. (eds. Peter J. Potichnyj, Marc Raeff, Jaroslaw Pelenski, Gleb N. Zekulin). Edmonton & Toronto: Ca-nadian Institute of Ukrainian Studies Press: 20-38.
  • KLOSS, M. (2012). O proiskhozhdenii nazvaniia “Rossiia”. Moscow: Rukopisnye pamiantniki Drevnei Rusi.
  • KOHUT, Zenon E. (1980). “A Gentry Democracy within an Autocracy: The Politics of Hryhorii Poletyka (1723/25- 1784)”. Harvard Ukrainian Studies. III/4: 507-519.
  • KOHUT, Zenon E. (2001). “Origins of the Unity Paradigm: Ukraine and the Construction of Russian National History (1620-1680)”. Eighteenth-Century Studies. XXXV: 70-76.
  • KOHUT, Zenon E. (1988). Russian Centralism and Ukrainian Autonomy: Imperial Absorption of the Hetmanate, 1760s–1830s. Cambridge, MA: Harvard University Press, Cambridge.
  • KOHUT, Zenon E. (1986). “The Development of a Little Russian Identity and Ukrainian Nation-building”. Harvard Ukrainian Studies. X/3-4: 559-576.
  • KOTENKO, A. L., MARTYNOK, O. V. and MILLER, A. I. (2012). “Maloross”. “Ponyatiia o Rossii”: K istoricheskoi semantike imperskovo perioda. (eds. Aleksei I. Miller, Dmitrii A. Sdvizhkov, Il’ia Shirle). T. II. Moscow: Novoe Literaturnoe Obozrenie: 392-443.
  • KOVALENKO, L. (1947). “O Vliianii Frantsuzskoi burzhuaznoi revoliutsii na Ukrainu”. Voprosy istorii. No. 2: 80-87.
  • LESKINEN, M. V. (2016). Velikoross/Velikorus: Iz istorii konstruirovaniia etnichnosti. Vek XIX. Moscow: Indrik.
  • LUKASHOVA, S. S. (2018). “Malorossiia i malorossiiane v Rossiiskoi imperii v XVIII v.: strategii integratsii”. Malorossy vs. ukraintsy: Ukrainsii vopros v nauke, gosudarstvennoi i kul’turnoi politike Rossiiskoi imperii i SSSR. (eds. E. Iu Borisenok and M. V. Leskinen). Moscow: Institut slavianovedeniia RAN: 53-98.
  • OKINSHEVICH, Leo (1978). Ukrainian Society and Government 1648-1781. Munich: Ukrainian Free University.
  • PANKIEIEV, Oleksandr (2003). “Formation of the Imperial Russia Bureaucratic Class in Steppe Ukraine in the Late Eighteenth Century”. Eighteenth-Century Ukraine: New Perspecti-ves on Social, Cultural, and Intellectual History. (eds. Zenon E. Kohut, Volodymyr Sklo-kin, and Frank E. Sysyn, with Larysa Bilous). Edmonton & Toronto: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press: 173-201.
  • PLOKHY, Serhii (2012). The Cossack Myth: History and Nationhood in the Age of Empires. New York: Cambridge University Press.
  • RAEFF, Marc (1992). “Ukraine and Imperial Russia: Intellectual and Political Encounters from the Seventeenth to the Nineteenth Century”. Ukraine and Russia in Their Historical En-counter. (eds. Peter J. Potichnyj, Marc Raeff, Jaroslaw Pelenski, Gleb N. Zekulin). Ed-monton & Toronto: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press: 69-85.
  • RIASANOVSKY, Nicholas V. (2005). Russian Identities: A Historical Survey. New York: Oxford University Press.
  • SAUNDERS, David (1985). The Ukrainian Impact on Russian Culture 1750-1850. Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies.
  • SUBTELNY, Orest (1980). Russia and the Ukraine: The Difference that Peter I Made. The Rus-sian Review. XXXIX/1: 1-17.
  • TAIROVA-IAKOVLEVA, T. (2017). Inkorporatsiia: Rossiia i Ukraina posle Pereiaslavskoi Rady (1654-1658). Kyiv: TOV “Vydavnytstvo ‘Klio’.
  • TAIROVA-IAKOVLEVA, T. (2018). “Ukrainskie zemli v novoe vremia (seredina XVI-XIX vv.)”. Istoriia Ukrainy. St. Petersburg: Aleteia: 100-259.
  • WHITTAKER, Cynthia Hyla (1999). “The Idea of Autocracy Among Eighteenth-Century Russian Historians”. Historiography of Imperial Russia: The Professional Writing of History in a Multinational State. (ed. Thomas Sanders). New York: Routledge: 17-44.
Toplam 42 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil İngilizce
Konular Uluslararası İlişkilerde Siyaset, Siyasi Tarih (Diğer)
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Tibet Abak 0000-0002-3714-5743

Yayımlanma Tarihi 26 Eylül 2025
Gönderilme Tarihi 31 Temmuz 2025
Kabul Tarihi 17 Eylül 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 22 Sayı: 87

Kaynak Göster

APA Abak, T. (2025). LITTLE RUSSIANS OF THE TSARS: THE MAKING OF UKRAINE IN RUSSIAN IMPERIAL THOUGHT AND RULE. Karadeniz Araştırmaları, 22(87), 1214-1236. https://doi.org/10.56694/karadearas.1755108
AMA Abak T. LITTLE RUSSIANS OF THE TSARS: THE MAKING OF UKRAINE IN RUSSIAN IMPERIAL THOUGHT AND RULE. Karadeniz Araştırmaları. Eylül 2025;22(87):1214-1236. doi:10.56694/karadearas.1755108
Chicago Abak, Tibet. “LITTLE RUSSIANS OF THE TSARS: THE MAKING OF UKRAINE IN RUSSIAN IMPERIAL THOUGHT AND RULE”. Karadeniz Araştırmaları 22, sy. 87 (Eylül 2025): 1214-36. https://doi.org/10.56694/karadearas.1755108.
EndNote Abak T (01 Eylül 2025) LITTLE RUSSIANS OF THE TSARS: THE MAKING OF UKRAINE IN RUSSIAN IMPERIAL THOUGHT AND RULE. Karadeniz Araştırmaları 22 87 1214–1236.
IEEE T. Abak, “LITTLE RUSSIANS OF THE TSARS: THE MAKING OF UKRAINE IN RUSSIAN IMPERIAL THOUGHT AND RULE”, Karadeniz Araştırmaları, c. 22, sy. 87, ss. 1214–1236, 2025, doi: 10.56694/karadearas.1755108.
ISNAD Abak, Tibet. “LITTLE RUSSIANS OF THE TSARS: THE MAKING OF UKRAINE IN RUSSIAN IMPERIAL THOUGHT AND RULE”. Karadeniz Araştırmaları 22/87 (Eylül2025), 1214-1236. https://doi.org/10.56694/karadearas.1755108.
JAMA Abak T. LITTLE RUSSIANS OF THE TSARS: THE MAKING OF UKRAINE IN RUSSIAN IMPERIAL THOUGHT AND RULE. Karadeniz Araştırmaları. 2025;22:1214–1236.
MLA Abak, Tibet. “LITTLE RUSSIANS OF THE TSARS: THE MAKING OF UKRAINE IN RUSSIAN IMPERIAL THOUGHT AND RULE”. Karadeniz Araştırmaları, c. 22, sy. 87, 2025, ss. 1214-36, doi:10.56694/karadearas.1755108.
Vancouver Abak T. LITTLE RUSSIANS OF THE TSARS: THE MAKING OF UKRAINE IN RUSSIAN IMPERIAL THOUGHT AND RULE. Karadeniz Araştırmaları. 2025;22(87):1214-36.