Yazır Gölü Çavdır/Burdur Sulak Alan Havzasının Hidrojeoloji ve Hidrojeokimyasal İncelemesi

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 1, 156 - 167, 01.01.2018

Simge Varol

Öz

Bu çalışmada Yazır Gölü Sulak alan havzasının jeolojik, hidrojeolojik ve hidrojeokimyasal özellikleri ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Çalışma alanında alttan üstte doğru Yeşilbarak napı, Likya napları, paraallokton ve neootokton konumlu kaya birimleri yer almaktadır. Alüvyon ve kireçtaşı birimleri akifer birimlerdir. Yeraltısuyunun yüzeyden derinliği 3.70-34.00 m arasında ölçülmüştür. Çalışma alanında kaynak sularının genel olarak Ca-Mg-HCO3, Ca-HCO3, Ca-Mg-HCO3-CO3 tipi sular olduğu, Yazır Gölü’ne ait örneğin ise Ca-Mg-HCO3-CO3’lı sular fasiyesinde olduğu görülmektedir. Çalışma alanında ortaya çıkan farklı su tipleri bölgedeki kayaçlarla temas süresi, suyun miktarı, sıcaklığı ve ortamın basıncı gibi faktörlere bağlı olarak yeraltısuyunun bileşiminde değişiklikler olduğunun göstergesidir. İnceleme alanındaki suların içme suyu olarak değerlendirilmesinde öncelikle Türk İçme Suyu TSE 266 ve Dünya Sağlık Örgütü WHO, 2006 ve 2011 standartları kullanılmış ve bölgedeki tüm suların içilebilir özellikte olduğu belirlenmiştir. Suların sulama suyu olarak kullanılabilirliğinin değerlendirilmesi için ABD Tuzluluk laboratuarı ve Wilcox diyagramları ile Artıksal sodyum karbonat RSC , Geçirgenlik indeksi PI ve Magnezyum Tehlikesi MT parametreleri kullanılmıştır. Havzada yeraltısularının sulama suyu olarak kullanıma uygun olduğu tespit edilmiştir. Bölgede yeraltısuları için en önemli kirletici unsur tarımsal faaliyetlerdir. Bu nedenle, çalışma alanındaki yeraltısularında nitrat içerikleri artmıştır. Ayrıca, havzadaki su kaynaklarında Al, As, Cu, Cr, Fe, Mn, Ni, Pb ve Zn gibi ağır metal içerikleri incelenmiştir. Çalışma alanındaki tüm sularda kaya su etkileşimi ile ilişkili olarak As artışı tespit edilmiştir. Ayrıca, bölgesel olarak Al, Cr, Fe, Ni ve Zn artışları gözlenmiştir. Bu artışların jeojenik ve antropojenik kökenli olduğu düşünülmektedir. Bu değerler yersel ölçekte içme suyu standartlarında verilen sınır değeri aşmaktadır

Anahtar Kelimeler

Burdur, Hidrojeokimya, Hidrojeoloji, Sulak alan, Yazır gölü

Hydrogeological and Hydrogeochemical Investigation of Yazır Lake Çavdır/Burdur Wetland Basin

Öz

In this study, it has been investigated as detailed geological, hydrogeological and hydrochemical features of Yazır Lake Wetland basin. Yeşilbarak napı, Lycian nappes, paraallokton and neootokton rock units are located from top to bottom in the region. Groundwater supplied from alluvium and limestone units. In the study area, it is seen that the groundwaters generally have Ca-MgHCO3, Ca-HCO3, Ca-Mg-HCO3-CO3 waters. In addition, the lake water is Ca-Mg-HCO3-CO3 facies. The composition of the groundwater varies depending on such factors as the time of contact with the rocks, the amount of water, the temperature and the pressures of the environment in the region. The waters in the study area were evaluated as drinking water, firstly were used the standards of Turkish Drinking Water TSE 266 and World Health Organization WHO, 2006 and 2011 and All the waters in the region were determined to be drinkable. The US salinity diagram, Wilcox diagram, residual sodium carbonate RSC , permeability index PI and Magnesium hazard MH are used to assess the suitability of groundwater for agricultural purposes. Groundwaters are suitable for usage as irrigation water in the basin. Agricultural activity is most important pollution in the plain. Nitrate content is increased as locally because of agricultural activity in the research area. In addition, heavy metal contents of groundwater such as Al, As, Cu, Cr, Cu, Fe, Mn, Ni, Pb and Zn were also researched. Increase of as is related to water rock interaction as dominant in the basin. Locally increases of Al, Cr, Fe, Ni and Zn concentrations are originated from geogenic and antropogenic factors. These concentrations are exceeded to drinking water standards as locally.

Anahtar Kelimeler

Yazır Gölü, sulak alan, hidrojeoloji, hidrojeokimya, Burdur

Kaynakça

• Aghazadeh, N., Mogaddam, A. 2011. Investigation of Hydrochemical Characteristics of Groundwater in the Harzandat Aquifer, Northwest of Iran. EMAS, 176:183–195.
• Bilgin, ZR.. Karaman. T.. Öztürk. Z.. Şen, MA., Şenel, M. 1990. Yeşilova‐Acıgöl Civarının Jeolojisi Raporu. MTA Rap: 9071. Ankara.
• Çapan, U. 1980. Toros Kuşağı Ofiyolit Masiflerinin(Marmaris, Mersin, Pozantı, Pınarbaşı ve Divriği) İç Yapıları, Petrolojisi ve Petrokimyalarına Yaklaşımlar. Hacettepe Üniv. Fen Bil. Enst. Doktora Tezi, 400s., Ankara
• Doneen, LD. 1964. Water quality for agriculture. Department of Irrigation, University of Calfornia, Davis, 48.
• İnceleme alanındaki suların endüstride kullanım özel
• liklerinin tespiti için çürütme‐kireçlendirme ve köpürme
• Şahinci, A. 1991. Doğal Suların Jeokimyası. Reform Matbaası. Bölüm 2. s.33. İzmir.
• Şenel, M., Selçuk, H., Bilgin, ZR., Şen, AM., Karaman, T., Dinçer, MA., Durukan, E., Arbas, A., Örçen, S., Bilgi, C. 1989. Çameli (Denizli)- Yeşilova (Burdur)- Elmalı (Antalya) ve kuzeyinin jeolojisi. MTA Rap: 9429 (yayımlanmamış), Ankara
• TSE, 2005. İnsani tüketim amaçlı sular, Türk İçme Suyu Standartları TS 266 sayılı standart-Türk Standartları Enstitüsü –Ankara.
• USEPA, 1999. National Primary Drinking Water Regulations
• Uslu, O. ve Türkman, A., 1987. Su Kirliliği ve Kontrolu. T.C. Başbakanlık Çevre Genel Müdürlüğü Yayınları Eğitim Dizisi, 364 s., Ankara
• WHO, 1989. Health guidelines for the use of wastewater in agriculture and aquaculture. In: Report of a WHO scientific group: technical report series 778, WHO, Geneva, p 74
• WHO, 2006. Guidelines for drinking water quality: incorporating first addendum. Vol. 1, recommendations, (3rd ed.), chapter 9: radiological aspects. Geneva: World Health Organization.
• WHO, 2011. Guidelines for drinking‐water quality. 4th edition, World Health Organization.
• Basin, Tamil Nadu, India. EMAS, 184:3887–3899.
• Szabolcs, I., Darab, C. 1964. The influence of irrigation water of high sodium carbonate content on soils. In I. Szabolics (Ed.), Proc 8th International Congress Soil Science Sodics Soils, Res Inst Soil Sci Agric Chem Hungarian Acad Sci, ISSS Trans II, 1964, 802–812