Üç Yönlü Kontenjans Tablolarında Log-Lineer Model ile İş Kazası Verilerinin İncelenmesi

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 2, 462 - 468, 01.06.2017

Funda Erdugan Ayça Hatice Türkan

Öz

İş kazaları temelde çalışanların sağlığını ve daha ileri boyutta hayatını etkileyen durumlar gibi algılanmaktaysa da çok boyutlu olarak etkiler ortaya koymakta, firmaların iş sürekliliğini, verimliliğini ve katma değer üretimini de sekteye uğratmaktadır. İş kazaları ve ortaya koyduğu etkiler nihayet ülke ekonomisinde hem iş gücü hem üretim hem de katma değer kaybına sebebiyet vermektedir. Bu çalışmanın amacı, 2015 yılında ülkemizde kayıt altına alınmış iş kazalarını, log-lineer analiz yöntemini kullanarak sektör, cinsiyet ve iş göremezlik süresi değişkenleriyle incelemek, değişkenlerin kategorileri arasındaki bağımlılık yapılarını en iyi açıklayan istatistiksel olarak anlamlı bir model önermektir. Araştırma sonucunda üç değişkenin de iş kazası sıklığını açıkladığı saptanmıştır. Cinsiyet değişkeni için erkek çalışanlar, sektör değişkeni için inşaat sektörü, iş göremezlik değişkeni için ise 1 gün kategorisi iş kazası sıklıklarını belirleyici niteliktedir. Madencilik ve taş ocakçılığı, elektrik, gaz, buhar, su, kanalizasyon ve inşaat sektörlerinde kazalar erkek çalışanlarla, inşaat sektörü 0-4 gün iş göremezlik süreleriyle, iş göremezlik sürelerinin 0-4 gün kategorileri erkek çalışanlarla ön plana çıkmaktadır

Anahtar Kelimeler

İş kazaları, İş sağlığı ve güvenliği, Kaza istatistikleri, Log-lineer analiz

Investigation of Work Accident Data using a Log-Linear Model for Three Way Contingency Tables

Öz

İş kazaları temelde çalışanların sağlığını ve daha ileri boyutta hayatını etkileyen durumlar gibi algılanmaktaysa da çok boyutlu olarak etkiler ortaya koymakta, firmaların iş sürekliliğini, verimliliğini ve katma değer üretimini de sekteye uğratmaktadır. İş kazaları ve ortaya koyduğu etkiler nihayet ülke ekonomisinde hem iş gücü hem üretim hem de katma değer kaybına sebebiyet vermektedir. Bu çalışmanın amacı, 2015 yılında ülkemizde kayıt altına alınmış iş kazalarını, log-lineer analiz yöntemini kullanarak sektör, cinsiyet ve iş göremezlik süresi değişkenleriyle incelemek, değişkenlerin kategorileri arasındaki bağımlılık yapılarını en iyi açıklayan istatistiksel olarak anlamlı bir model önermektir.

Anahtar Kelimeler

İş kazaları, iş sağlığı ve güvenliği, kaza istatistikleri, log-lineer analiz

Kaynakça

• Agresti, A. 1990. Categorical data analysis, John Wiley, NY, 691 pp.
• Aitkin, M. 1979. A simultaneous test procedure for contingency tables. App. Stat., 28: 233-242.
• Akaike, H. 1974. A new look at the statistical model identification. IEEE Trans. Autom. Contr. 19(6): 716-723.
• Aşan, Z. 1999. Çok boyutlu kontenjans tablolarında log linear ve correspondence analizinin birlikte kullanımı ve bir uygulama. Doktora Tezi, Osmangazi Üniversitesi 113 s.
• Aybek, A., Güvercin, Ö., Hurşitoğlu, Ç. 2003. Teknik personelin iş kazalarının nedenleri ve önlenmesine yönelik görüşlerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. KSÜ Fen ve Müh. Derg., 6(2): 91-100.
• Baradan, S. 2006. Türkiye inşaat sektöründe iş güvenliğinin yeri ve gelişmiş ülkelerle kıyaslanması. DEÜ Müh. Fak. Fen ve Müh. Derg., 8(1): 87-100.
• Brzezinska, J., 2013. Model selection methods in log-linear analysis, Acta Universitatis Lodziensis Folia Oeconom., 285: 107- 114.
• Camkurt, MZ. 2007. İşyeri çalışma sistemi ve işyeri fiziksel faktörlerinin iş kazaları üzerindeki etkisi. TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Derg., 20(6): 80-106.
• Ceylan, H. 2011. Türkiye’deki iş kazalarının genel görünümü ve gelişmiş ülkelerle kıyaslanması. Int. J. Eng. Res. Dev., 3(2): 18- 24.
• Christensen, R. 1997. Log-linear models and logistic regression, NY, Springer, 484 pp.
• Çilan, A. 2013. Sosyal Bilimlerde Kategorik Verilerle İlişki Analizi, Pegem Akademi, 199 s.
• Fienberg, SE., Manrique-Vallier, D. 2012. Log linear model methods, In: Keneth, R., Salini S. [eds.], Modern Analysis of Customer Surveys. UK: John Wiley & Sons, 217-228.
• Howell, DC. 2010. Statistical methods for psychology. Cengage Learning, 768 pp.
• İlhan MN., Kurtcebe AÖ., Durukan E., Koşar L. 2006. Temizlik işçilerinin sosyodemografik özellikleri ve çalışma koşulları ile iş kazası ve meslek hastalığı sıklığı. Fırat Üniv. Sağ. Bil. Derg., 20(6): 433-439.
• Jeansonne, A. 2017. Loglinear Models, http://userwww.sfsu.edu/ efc/classes/biol710/loglinear/Log%20Linear%20Models.pdf (Erişim tarihi 2 Ocak 2017)
• Karadeniz, O. 2012. Dünya’da ve Türkiye’de İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları ve Sosyal Koruma Yetersizliği. Çalışma ve Toplum, 3(34): 15-72.
• Korkmaz, O. 2011. Türkiye kimya sanayinde işçi sağlığı ve iş güvenliği. ZKÜ Sosyal Bil. Derg., 7(14): 129-144.
• Lawal, B. 2003. Categorical data analysis with SAS and SPSS applications, Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, 561 pp.
• Olmuş, H., Erbaş, S. 2012. Analysis of traffic accidents caused by drivers by using Log-linear models. PROMET-Traffic Trans., 24(6): 495-504.
• Öncel, SY., Erdugan, F. 2015. Kontenjans tablolarının analizinde log-lineer modellerin kullanımı ve sigara bağımlılığı üzerine bir uygulama. Sakarya Üniv. Fen Bil. Ens. Derg., 19(2): 221- 235.
• Özdil, Ö. 2009. Kurum kültürü işlevlerinin çok yönlü kontenjans tabloları ile incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi 127 s.
• Özkan, Ö., Emiroğlu, N. 2006. Hastane sağlık çalışanlarına yönelik işçi sağlığı ve iş güvenliği hizmetleri. CU Hemşirelik Y.O. Derg., 10(3): 43-51.
• Öztürk, F. 2011. Olasılık ve İstatistiğe Giriş I. Gazi Kitabevi, Ankara 245 s.
• SGK 2015. http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/ istatistik/sgk_istatistik_yilliklari
• TÜİK 2013. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id= 16118
• Yılmaz, F. 2009. Küreselleşme Sürecinde Gelişmekte Olan Ülkelerde ve Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliği. Uluslararası İnsan Bilim. Derg., 6(1): 45-72.