İyonkürenin E Bölgesi İçin NeQuick Modeli ile QBO Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 2, 550 - 557, 01.06.2017

Ramazan Atıcı Selçuk Sağır Serhat Korlaelçi

Öz

Bu çalışmada, iyonkürenin E bölgesi elektron yoğunluğu parametresi kullanılarak, bir iyonküre modeli olan NeQuick modeli, özellikle ekvator bölgesinde yaklaşık iki yılda bir meydana gelen salınımlar Quasi-Biennial Oscillation-QBO açısından değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme ekvator bölgesinde bulunan Learmonth istasyonu için Yerel Zaman YZ 24:00 ve 12:00 de NeQuick modelinden NmENeQuick ve iyonosondadan elde edilen NmEölç maksimum elektron yoğunluğu değerlerinin farkının ∆NmE= NmEölç-NmENeQuick QBO verileri ile ilişkisi, solar maksimum ve solar minimum durumları da göz önünde bulundurularak, istatistiksel çoklu regresyon modeli aracılığıyla yapılmıştır. Değerlendirme sonucunda, hem gece hem de gündüz durumlarında solar maksimum durumundaki ilişkinin solar minimum durumundaki ilişkiden daha güçlü olduğu görüldü. Solar minimum durumunda, her iki zaman dilimi için QBO ile ∆NmE arasındaki ilişki negatiftir. YZ 24:00 için, ∆NmE değişimlerin solar maksimum durumunda %55 i, solar minimum durumunda % 37 si QBO ile açıklanabilmektedir. YZ 12:00 için, ∆NmE değişimlerin solar maksimum durumunda %58 i, solar minimum durumunda % 22 i QBO ile açıklanabilmektedir. Hem gece hem de gündüz için QBO’nun tüm setinin ∆NmE deki değişimleri QBO’nun doğu ve batı yönlerinden daha az etkilediği görüldü. QBO’nun dalgalar aracılığıyla momentum taşıması sonucunda, ölçülen ve NeQuick model ile hesaplanan elektron yoğunluğu değerleri arasındaki farkın azaldığı belirtilebilir. Sonuç olarak NeQuick modele QBO nun eklenmesiyle modelin ekvator bölgesi için gerçek verilere daha yakın hesaplamalar yapacağı düşünülmektedir

Anahtar Kelimeler

Çoklu regresyon analizi, Elektron yoğunluğu, İyonkürenin E bölgesi, NeQuick model, QBO

Ekvatoral iyonosferik E bölgesi için NeQuick modeli ve QBO arasındaki ilişkinin incelenmesi

Öz

Bu çalışmada, iyonkürenin E bölgesi elektron yoğunluğu parametresi kullanılarak, bir iyonküre modeli olan NeQuick modeli özellikle ekvator bölgesi parametresi olan QBO açısından değerlendirilmiştir. Bu bağlamda, ekvator bölgesinde bulunan Learmonth istasyonu için Yerel Zaman YZ 24:00 ve 12:00 de NeQuick modelinden ve iyonsondadan elde edilen elektron yoğunluğu değerlerinin farkının ∆NmE= NeEölç-NeENeQuick QBO verileri ile ilişkisi, solar maksimum ve solar minimum durumları da göz önünde bulundurularak, istatistiksel çoklu regresyon modeli aracılığıyla incelenmiştir. Bu inceleme sonucunda, hem gece hem de gündüz durumlarında solar maksimum durumundaki ilişkinin solar minimum durumundaki ilişkiden daha güçlü olduğu görüldü. Solar minimum durumunda, her iki zaman dilimi için QBO ile ∆NmE arasındaki ilişki negatiftir. 24:00 YZ için, ∆NmE değişimlerin solar maksimum durumunda %55 i, solar minimum durumunda % 37 si QBO ile açıklanabilmektedir. 12:00 YZ için, ∆NmE değişimlerin solar maksimum durumunda %58 i, solar minimum durumunda % 22 i QBO ile açıklanabilmektedir. Hem gece hem de gündüz durumlarında QBO nun tüm setinin QBO doğu ve batı değerlerinden ∆NmE deki değişimleri daha az etkilediği ve QBO’nun dalgalar aracılığıyla momentum taşıması sonucunda, ölçülen ve NeQuick model ile hesaplanan elektron değerleri arasındaki farkın azaldığı görüldü. Böylece, NeQuick modele QBO nun eklenmesiyle modelin ekvator bölgesi için gerçek verilere daha yakın hesaplamalar yapacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İyonkürenin E bölgesi, Elektron Yoğunluğu, NeQuick Model, QBO, Çoklu regresyon analizi

Kaynakça

• Atici, R., Sagir, S. 2016. The Effect on Sporadic-E of Quasi- Biennial Oscillation. J. Phys. Sci. and App., 6(2): 10-17.
• Baldwin, M., Gray, L., Dunkerton, T., Hamilton, K., Haynes P., Randel, W., Holton, J., Alexander, M., Hirota, I., Horinouchi, T. 2001. The quasi-biennial oscillation. Rev. Geophy., 39(2): 179-229.
• Bilitza, D. 2001. International reference ionosphere. Radio Sci., 36 (2): 262–275.
• Chen, P. 1992. Evidence of the ionospheric response to the QBO, Geophys. Res. Lett., 19: 1089-1092.
• Danilov, AD. (1998). Solar activity effects in the ionospheric D region, Ann. Geophys., 16 (12): 1527-1533.
• Echer, E. 2007. On the quasi-biennial oscillation (QBO) signal in the foF2 ionospheric parameter, J. Atmos. Sol-Terr. Phys., 69: 621–627.
• Enders, W. 2008. Applied Econometric Time Series, John Wiley & Sons.
• Giovanni, G.D., Radicella, S.M. 1990. An analytical model of the electron density profile in the ionosphere , Adv. Space Res., 10(11): 27-30.
• Kazimirovsky, E. S., Kokourov, V. D. 1995. Meteorological effects in the ionosphere: A review. Geomagn. Aeron., 35.3: 303-320.
• Kumar, S., Tan, EL., Murti, DS. 2015. Impacts of solar activity on performance of the IRI-2012 model predictions from low to mid latitudes. Earth, Planet. Space, 67(1): 1-17.