Türk İnşaat Sektöründe Uyuşmazlık Çözüm Kurulu Uygulamaları

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 2, 674 - 683, 01.06.2017

Pelin Alpkökin

Öz

Yüksek teknoloji ve mühendislik gerektiren büyük bütçeli ulaşım altyapı projeleri, sahip oldukları riskler ve sözleşme tarafları arasında doğurabilecekleri uyuşmazlıklar itibariyle önemli projelerdir. Uluslararası ulaşım altyapı işlerinde, FIDIC Müşavir Mühendisler Uluslararası Federasyonu tipi sözleşmelere sıklıkla rastlanmaktadır. FIDIC’in, 1999 basımı sözleşmelerinde, genel şartlarda sunulan Uyuşmazlık Çözüm Kurulu UÇK , hukuk hukuk davaları veya tahkim yolu ile uyuşmazlıkların çözümünden önce başvurulan alternatif ve ara bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Uyuşmazlık kurullarının bir türü olan UÇK, bağımsız, tarafsız, profesyonel, teknik ve mühendislik yönü ağır olan üye veya üyelerden oluşur. Bir diğer önemli avantajı, mahkeme veya tahkime oranla daha kısa süre ve maliyetle tarafların uygulamaları gereken karar verebilmeleridir. Bu çalışmada, ülkemizde son 15 yılda kullanılmaya başlanan UÇK’lere dair bir değerlendirme sunulmuştur. Öncelikle, 1970’lerden itibaren uluslararası projelerde uygulanan uyuşmazlık kurulları ve türleri tanıtılmış, FIDIC sözleşmelerinde UÇK’nin seçim ve atanma usulleri ile işleyişleri açıklanmış, uluslararası tecrübe ve örnekler verilmiştir. Çalışmanın ikinci kısmında, UÇK’lere dair yerel algı, bilgi ve tecrübenin, ulaşım projeleri özelinde değerlendirilmesi amacıyla, Türk inşaat sektöründe altyapı işlerinde uzmanlaşmış müteahhit ve müşavir firma yetkililerini hedefleyen bir anket düzenlenmiştir. 11 adet uzman ve yetkili ile yapılan ankette, katılımcılardan, ulaşım altyapı işlerine dair riskleri sıralamaları ve farklı uyuşmazlık çözüm yöntemlerinin, bu risklerden kaynaklanan uyuşmazlıkları çözmedeki etkinliklerini, kendi bilgi ve tecrübelerine dayanarak derecelendirmeleri istenmiştir. Yakın gelecekte, Türk inşaat sektöründe kullanımı yoğunlaşacağı düşünülen uyuşmazlık kurulları ile ilgili bilgi ve tecrübenin geliştirilmesine ve yerel kurul üyelerine ihtiyaç duyulduğu, avantajları bilinmesine rağmen kurul kararlarının uygulanmasına dair bazı endişelerin olduğu elde edilen önemli sonuçlar arasında yer almıştır

Anahtar Kelimeler

FIDIC, Ulaşım projeleri, Uyuşmazlık çözüm kurulu

Dispute Adjudication Board Practices in Turkish Construction Industry

Öz

Yüksek teknoloji ve mühendislik gerektiren büyük bütçeli ulaşım altyapı projeleri, sahip oldukları riskler ve sözleşme tarafları arasında doğurabilecekleri uyuşmazlıklar itibariyle önemli projelerdir. Uluslararası ulaşım altyapı işlerinde, FIDIC Müşavir Mühendisler Uluslararası Federasyonu tipi sözleşmelere sıklıkla rastlanmaktadır. FIDIC’in, 1999 basımı sözleşme şartları ile standart olarak sunduğu Uyuşmazlık Çözüm Kurulu UÇK , hukuk veya tahkim yolu ile uyuşmazlıkların çözümünden önce başvurulan alternatif bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Uyuşmazlık kurullarının bir türü olan UÇK, tamamen bağımsız, tarafsız, profesyonel, teknik ve mühendislik yönü ağır olan üye veya üyelerden oluşur. Bir diğer önemli avantajı, mahkeme veya tahkime oranla daha kısa süre ve maliyetle, tarafların uygulamakla yükümlü oldukları karar verebilmeleridir. Bu çalışmada, ülkemizde son 15 yılda kullanılmaya başlanan UÇK’lere dair bir değerlendirme sunulmuştur. Öncelikle, 1970’lerden itibaren uluslararası projelerde uygulanan uyuşmazlık kurulları ve türleri tanıtılmış, FIDIC altında UÇK’lerin seçim ve atanma usulleri ile işleyişleri, uluslararası tecrübe ve örneklerle açıklanmıştır. Çalışmanın ikinci kısmında, UÇK’lere dair yerel algı, bilgi ve tecrübenin değerlendirilmesi için, Türk inşaat sektöründe altyapı işlerinde uzmanlaşmış müteahhit ve müşavir firma yetkililerini hedefleyen bir anket düzenlenmiştir. 11 adet uzman ve yetkili ile yapılan ankette, katılımcılardan, öncelikle ulaşım altyapı işlerine dair riskleri ve sonrasında farklı uyuşmazlık çözüm yöntemlerinin bu risklerden kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümdeki etkinliklerini ve memnuniyetlerini derecelendirmeleri istenmiştir. Yakın gelecekte Türk inşaat sektöründe kullanımı yoğunlaşacağı düşünülen uyuşmazlık kurulları ile ilgili bilgi ve tecrübenin geliştirilmesi gerektiği, yerel kurul üyelerine ihtiyaç duyulduğu, avantajları bilinmesine rağmen kurul kararlarının uygulanmasına dair bazı şüphelerin bulunduğu elde edilen önemli sonuçlar arasında yer almıştır.

Anahtar Kelimeler

Uyuşmazlık çözüm kurulu, FIDIC, Ulaşım projeleri

Kaynakça

• Akbıyıklı, R., Dikmen, SU., Alpkökin, P. 2010. Türkiye’de büyük bir otoyol inşaatı projesinde oluşmuş bir taşkın olayının ekonomik etkilerinin incelenmesi. 1. Proje ve Yapım Yönetimi Kongresi, s. 785-797, Ankara.
• Alpkokin, P., Kiremitci Topuz, S., Black, J.A., Cetinavci, S. 2016. LRT and street tram policies and implementation in Turkish cities. J. Transp. Geogr., 54: 476–487.
• Anderson, RNM. 2008. Adjudication in the United Kingdom: Constitutional implications. J. Prof. Iss. Eng. Educ. Pract., 134(3): 309-314.
• Atik Tüzemen, E. 2014. FIDIC kırmızı kitap (New Red Book) kuralları uyarınca inşaat sözleşmelerinde müteahhidin sorumluluğu. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C, XVIII, 2: 53-84.
• Bunni, NG. 2009. Dispute boards. A presentation on dispute boards with particular emphasize on FIDIC’s DAB procedure. ICC/FIDIC Events, İstanbul.
• Bunni, NG. 2005. The FIDIC forms of contract, 3rd Edition, Wiley and Blackwell, UK, 599 pp.
• Chern, C. 2011. Chern on dispute boards: Practice and procedure, 2nd Edition, Wiley and Blackwell, UK, 1 pp.
• El-Adaway IH., Ezeldin, AS. 2007. Dispute review boards: Expected application on Egyptian large-scale construction projects. J. Prof. Iss. Eng. Educ. Pract., 133(4): 365-372.
• Flyvbjerg, B., Holm, MS., Buhl, S. 2002. Underestimating costs in public works projects: Error or Lie?. J. Am. Plann. Assoc., 68(3): 279-295.
• Ghosh, S. Jintanapakanont, J. 2004. Identifying and assessing the critical risk factors in an underground rail project in Thailand: A factor analysis approach. Int. J. Proj. Manag., 22: 633-643.
• Hewitt, A. 2011. Construction claims & responses: Effective writing & presentation, Wiley Blackwell, UK, 175 pp.
• Hill, T., Wall, CJ. 2008. Adjudication: Temporary binding and tiered dispute resolution in construction and engineering: Hong Kong experience. J. Prof. Iss. Eng. Educ. Pract., 134(3): 306-308.
• İnözü, D. 2013. FIDIC’in 100. yılı ve teknik müşavirlik sektörümüz. Türk Müşavir Mühendisler ve Mimarlar Birliği Teknik Müşavir Dergisi, 29: 3.
• Knutson, R. 2005. An analysis of international construction contracts, Kluwer Law International and International Bar Association, The Netherlands.
• Köksal, T. 2013. FIDIC inşaat işleri şartnamelerine göre taraflar arasındaki uyuşmazlıkların çözümü mekanizmaları. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 106: 411-428.
• Köksal, T. 2010. Uluslararası inşaat sözleşmesi modeli olarak FIDIC inşaat işleri sözleşme şartları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(20): 85-109.
• Menassa, CC., Mora, FP. 2010. Analysis of dispute review boards application in U.S. construction projects from 1975 to 2007. J. Manage.Eng., 26(2): 65-77.
• Ndekugri, I., Chapman, P., Smith, N., Hughes, N. 2014. Best practice in the training, appointment, and remuneration of members of dispute boards for large infrastructure projects. J. Prof. Iss. Eng. Educ. Pract., 30(2): 185-193.
• Owens, C. 2008. Dispute resolution in the construction industry in Ireland: A move to adjudication? J. Prof. Iss. Eng. Educ. Pract., 134(2): 220-223.
• Owen, G., Totterdill, G. 2008. Dispute boards: Procedures and practices, Thomas Telford, UK, 17 pp.
• Perera, B., Dhanasinghe, I., Rameezdeen, R. 2009. Risk management in road construction: the case of Sri Lanka. Int. J. St. Prop. Manage., 13(2): 87–102.
• Seifert, BM. 2005. İnternational construction dispute adjudication under international federation of consulting engineers conditions of contract and the dispute adjudication board. J. Prof. Iss. Eng. Educ. Pract., 131(2): 149-157.
• Teo, PJP. 2008. Adjudication: Singapore perspective. J. Prof. Iss. Eng. Educ. Pract., 134(2): 224-230.
• Tezcan, Y. 2009(a). FIDIC sözleşme ihtilaflarında son gelişmeler. Türk Müşavir Mühendisler ve Mimarlar Birliği Teknik Müşavir Dergisi,13: 16-21.
• Tezcan, Y. 2009(b). FIDIC sözleşmelerinde süre uzatımı talepleri nasıl analiz edilir? (Vaka etüdü). Türk Müşavir Mühendisler ve Mimarlar Birliği Teknik Müşavir Dergisi, 14: 13-19.
• Türegün, N. 1996. FIDIC açısından inşaat sözleşmeleri. Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü İnşaat Sözleşmeleri Ortak Semineri, s.249-285, Ankara.
• Totterdill, BW. 2006. FIDIC users’ guide: A practical guide to the 1999 red and yellow books, Thomas Telford Publishing, London, 288 pp.
• Zayed, T., Amer, M., Pan, J. 2008. Assessing risk and uncertainty inherent in Chinese highway projects using AHP. Int. J. Proj. Manag., 26: 408-419.