Barajların Nehir Akımı Rejimine Olan Etkilerinin Trend Analizi Yöntemi ile Araştırılması: Sakarya Nehri Örneği

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 1, 50 - 55, 01.01.2016

Emrah Doğan Gökmen Çeribaşı Uğur Akkaya

Öz

Barajlar, genellikle nehirlerin geçtiği derin vadiler üzerine inşa edilen, nehir ve yağmur sularını biriktirerek yapay bir göl oluşturan yapılardır. Barajlar, hidroelektrik enerji üretmek, kentlerin ve tarım alanlarının su ihtiyacını karşılamak ve oluşabilecek taşkınları önlemektedirler. Dolayısıyla bu çalışmada, Sakarya Nehri üzerinde kurulu olan barajlardan Gökçekaya Barajı’nın Sakarya Nehri akımı rejimine olan etkisi araştırılmaktadır. Bu araştırmayı yapmak için Gökçekaya barajının tam kapasite işletmeye alınmasından önce ve sonraki durumlar için nehirdeki akımların değişimi ayrı ayrı incelenmektedir. İlk olarak Aşağı Sakarya Nehri üzerindeki Doğançay istasyonuna ait akım değerleri baraj işletmeye alındığı tarihin öncesi ve sonrası akım değişimleri grafikler halinde gösterilmiştir. Daha sonra Trend Analizi yöntemi uygulanarak baraj işletmeye alındığı tarihin öncesi ve sonrası analizler yapılmıştır. Yapılan analizler sonucunda, Gökçekaya barajının yapılmasından sonra akım değişimlerinde yağışlı aylara ait pik debilerin nicelik olarak azaldığı, kurak aylara ait minimum seviyelerin ise arttığı görülmektedir. Trend Analizi sonuçlarında ise; baraj inşaa edilmeden önce akım verilerinde artan bir trend gözlenirken, baraj inşaa edildikten sonra akım verilerinde trend gözlenmemiştir. Dolayısıyla, Gökçekaya Barajı inşaa edildikten sonra Sakarya Nehri akım rejimlerinin düzenlendiği görülmüştür

Anahtar Kelimeler

Barajlar, Nehir akımı, Sakarya nehri, Trend analizi

Investigation for Effecting of Dam to River Flow Regime by Trend Analysis Method: Case Study of Sakarya River

Öz

Barajlar, genellikle nehirlerin geçtiği derin vadiler üzerine inşa edilen, nehir ve yağmur sularını biriktirerek yapay bir göl oluşturan yapılardır. Barajlar, hidroelektrik enerji üretmek, kentlerin ve tarım alanlarının su ihtiyacını karşılamak ve oluşabilecek taşkınları önlemektedirler. Dolayısıyla bu çalışmada, Sakarya Nehri üzerinde kurulu olan barajlardan Gökçekaya Barajı’nın Sakarya Nehri akımı rejimine olan etkisi araştırılmaktadır. Bu araştırmayı yapmak için Gökçekaya barajının tam kapasite işletmeye alınmasından önce ve sonraki durumlar için nehirdeki akımların değişimi ayrı ayrı incelenmektedir. İlk olarak Aşağı Sakarya Nehri üzerindeki Doğançay istasyonuna ait akım değerleri baraj işletmeye alındığı tarihin öncesi ve sonrası akım değişimleri grafikler halinde gösterilmiştir. Daha sonra Trend Analizi yöntemi uygulanarak baraj işletmeye alındığı tarihin öncesi ve sonrası analizler yapılmıştır. Yapılan analizler sonucunda, Gökçekaya barajının yapılmasından sonra akım değişimlerinde yağışlı aylara ait pik debilerin nicelik olarak azaldığı, kurak aylara ait minimum seviyelerin ise arttığı görülmektedir. Trend Analizi sonuçlarında ise; baraj inşaa edilmeden önce akım verilerinde artan bir trend gözlenirken, baraj inşaa edildikten sonra akım verilerinde trend gözlenmemiştir. Dolayısıyla, Gökçekaya Barajı inşaa edildikten sonra Sakarya Nehri akım rejimlerinin düzenlendiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sakarya Nehri, Nehir Akımı, Barajlar, Trend Analizi

Kaynakça

• Benedek, P., Hook, B. 1980. Water Pollution Control on the River Danube. River Poll. Cont., pp. 77, England.
• Berkün, M., Aras, E. ve Koç, T. 2008. Barajların ve Hidroelektrik Santrallerin Nehir Ekolojisi Üzerinde Oluşturduğu Etkiler. TMH, 452: 41-48.
• Buyukkaracigan, N., Kahya, E. 1997. The Dependency Analysis of Annual Peak Flows of Streams in Konya Basin. Int. Conf. on Water Prob. in the Med. Count., Ankara, Turkey.
• Ceribasi, G., Dogan, E., Sonmez, O. 2013. Evaluation of Sakarya River Streamflow and Sediment Transport with Rainfall Using Trend Analysis. FEB., 22: 846-852.
• Ceribasi, G., Dogan, E., Sonmez, O. 2014. Evaluation of Meteorological and Hydrological Data of Sapanca Basin by Trend Analysis Method. J. Env. Prot. Eco., 15: 705-714.
• Ceribasi, G., Dogan E. 2015a. Karadeniz ve Sakarya Havzalarında Yıllık Ortalama Yağışların Trend Analizi. SDU Int. J. of Tech. Sci., 1: 1-7.
• Ceribasi, G., Dogan E. 2015b. Trend Analizi Yöntemi Kullanılarak Batı ve Doğu Karadeniz İle Sakarya Havzası Akım Miktarlarının Değerlendirilmesi. SDU Int. J. of Tech. Sci., 2: 1-12.