EVALUATION OF THE MAIN ELEMENTS OF THE OTTOMAN ECONOMY IN THE FRAMEWORK OF ECONOMIC APPROACHES

Yıl 2019, Sayı: 3, 54 - 93, 01.11.2019

Mustafa Cüneyt Uzun , Bilge Afşar

Öz

While the Ottoman Empire was the dominant power in the region and the world in the 15th and 16th centuries, it began to lose its power since the 17th century. It is an important question which ideas and approaches that this state, which has existed for nearly three hundred years after this process, succeeded in this. Changes in trade routes, developments such as the transition from feudalism to capitalism and the industrial revolution revealed the necessity of examining the economic policy decisions taken in line with these elements in the Ottoman economic structure. The aim of this study is to examine the tools used in agriculture, production, trade, fiscal and monetary policies as the basic elements of the Ottoman economy and the reasons for which they prefer these tools. This study was carried out within the framework of Weberian approach, structural approach, Ottoman pragmatism approach, economy of justice and abundance approach and akhism approach. The aim of this study, which is prepared by literature research method, is to contribute to the literature in order to show how the Ottoman economy used the economic management philosophy in the last three hundred years and why it applied to economic policy tools together

Anahtar Kelimeler

Ottoman Economy, Economic Approach, Ottoman Empire.

Osmanlı Ekonomisinin Temel Unsurlarının Ekonomik Yaklaşımlar Çerçevesinde Değerlendirilmesi

Öz

Osmanlı Devleti XV. ve XVI. yüzyılda, bölgesinde ve dünyada hâkim güç iken XVII. yüzyıldan itibaren bu gücünü yitirmeye başlamıştır. Bu süreçten sonra yaklaşık üç yüz yıl varlığını sürdürmüş olan bu devletin hangi düşünceler ve yaklaşımlarla bunu başardığı önemli bir sorudur. Ticaret yollarındaki değişmeler, feodalizmden kapitalizme geçiş ve sanayi devrimi gibi gelişmeler Osmanlı ekonomik yapısında bu unsurlar doğrultusunda alınan ekonomi politika kararlarının incelenmesi gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Çalışmanın amacı, Osmanlı ekonomisinin temel unsurları olarak tarım, üretim, ticaret, maliye ve para politikalarında kullandığı araçları ve bu araçları hangi sebeplerle tercih ettiğini incelemektir. Bu inceleme, Osmanlı ekonomik yapısına ilişkin mevcut yaklaşımlardan, Weberyen yaklaşım, yapısal yaklaşım, Osmanlı pragmatizmi yaklaşımı, adalet ve bolluk ekonomisi yaklaşımı ve ahilik yaklaşımı çerçevesinde gerçekleştirilmiştir. Literatür taraması yöntemiyle hazırlanan bu çalışmanın, Osmanlı ekonomisinin son üç yüz yılında ekonomi yönetim felsefesini nasıl kullandığı ve ekonomi politika araçlarına hangi nedenlerle başvurduğunu bir arada göstermesi açısından literatüre katkı sunması hedeflenmiştir

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Ekonomisi, Ekonomik Yaklaşım, Osmanlı Devleti

Kaynakça

• AKKUŞ, Yakup, “Osmanlı ve Avrupa'nın İktisat Politikaları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz (XIV. ve XV. Asırlar)”, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, S. 52 (2010), s. 107-140.
• AYSAN, Mustafa A., “Dünya’da ve Osmanlı Devleti’nde Enflasyon”, Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, S. 14 (2018), s. 92-123.
• BERKES, Niyazi, 100 Soruda Türkiye İktisat Tarihi, I, (2. Baskı), Gerçek Yayınevi, İstanbul 1972.
• BOZDEMİR, Mustafa, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Endüstriyel Mirasımız, İstanbul Ticaret Odası Ekonomik ve Sosyal Tarih Yayınları, İstanbul 2011.
• BULUT, Mehmet, “Osmanlı Ekonomi Politiği’ne Yeniden Bir Bakış”, Bilig, S. 62 (2012), s. 63-96.
• BULUT, Mehmet, “Modern İktisat-Finans Geleneği ve Osmanlılar”, İslam Ekonomisi ve Finansı Dergisi (İEFD), III/1 (2017), s. 33-59.
• EĞİLMEZ, Mahfi, Değişim Sürecinde Türkiye Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Sosyo-Ekonomik Bir Değerlendirme, (10. Baskı), Remzi Kitabevi, İstanbul 2018.
• EMECEN, Feridun, “Ağnam Resmi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), I, İstanbul 1988, s. 478-479.
• EMECEN, Feridun, “Çift Resmi”, DİA, VIII, İstanbul 1993, s. 309-310.
• GENÇ, Mehmet, “İltizam”, DİA, XXII, İstanbul 2000, 154-158.
• GENÇ, Mehmet, “Osmanlılar-İktisadî ve Ticarî Yapı”, DİA, XXXIII, İstanbul 2007, s. 525-532.
• GENÇ, Mehmet, Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Ekonomi, Ötüken Yayınları, İstanbul 2014.
• GÜRSOY, Bedri, “100. Yılında Düyun-u Umumiye İdaresi Üzerinde Bir Değerlendirme”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, XL/1-4 (2011), s.17-59.
• İNALCIK, Halil, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi-I 1300-1600, (çev. Halil Berktay), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2018.
• İstanbul Ticaret Odası, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Endüstriyel Mirasımız, (ed. Mustafa Bozdemir), Altınoluk Yayın, İstanbul 2011.
• KAZICI, Ziya, “Hisbe”, DİA, XVIII, İstanbul 1998, s. 143-145.
• KODAMAN, Bayram, “Osmanlı Devleti’nin Yükseliş ve Çöküş Sebeplerine Genel Bakış”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 16 (2007), s. 1-24.
• KURTULUŞ, Berrak, “İş Ahlakı: Geçmişte ve Günümüzde”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, S. 50 (2005), s. 737-759.
• PAMUK, Şevket, Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi Büyüme, Kurumlar ve Bölüşüm, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2012.
• PAMUK, Şevket, Osmanlı-Türkiye İktisadî Tarihi 1500-1914, İletişim Yayınları, İstanbul 2017.
• PEKER, Hasan Sencer, “Avrupa’da Merkantilist Uygulamalar ve Osmanlı Ekonomisi ile Bir Karşılaştırma”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, V/1 (2015), s. 1-12.
• SAKAL, Mustafa-Ali Gökhan GÖLÇEK, “Osmanlı Devleti’nde Mali Bunalım ve Reform”, Sosyoekonomi, XXV/34 (2017), s. 11-32.
• SİVEREKLİ, Esra, “Osmanlı Devleti’nde Bütçe Uygulamaları”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S.18 (2002), s. 97-122.
• TABAKOĞLU, Ahmet, “XVII ve XVIII Yüzyıl Osmanlı Bütçeleri”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, XLI/1-4 (1985), s. 389-414.
• TABAKOĞLU, Ahmet, “Öşür”, DİA, XXXIV, İstanbul 2007, s. 100-103.
• TEKİN, Oğuz, “Sikke”, DİA, XXXVII, İstanbul 2009, s. 179-184.
• TORUN, Fatma-Hacı DURAN, “Sabri F. Ülgener ve İki Eseri Üzerine Bir Değerlendirme”, Sosyoloji Konferansları, S. 42 (2010), s. 63-75.
• TURAN, Namık Sinan, “Selçuklu ve Osmanlı Anadolu’sunda Ahiliğin Sosyo-Ekonomik Gelişim Süreci”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, S. 52 (2007), s. 151-187.
• YAZICI, Nesimi, “Lonca Sisteminin İşsizlik Sigortasıyla İlgisi Üzerine Bazı Düşünceler”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XXXV/1 (1996), s. 155-165.
• YILMAZ, Ferhat, “1838 Serbest Ticaret Antlaşması’nın Osmanlı Ekonomisi Üzerine Etkisi”, (Gebze Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kocaeli 2015.