KONYA’DA OSMANLI DÖNEMİNDE İNŞA EDİLEN DARÜLHADİSLER, VAKIFLARI VE VAKFİYELERİ

Yıl 2018, Sayı: 1, 1 - 31, 01.10.2018

Yusuf Küçükdağ

Öz

Darulhadis was the name for higher education institutions where the collections of hadith were taught at academic level. Construction of the darulhadis schools, classified as specialized colleges, began in Konya, capital of the Sultanate of Rum as of the latter half of the 13th century. To illustrate, Sahib Ata Darulhadis School was built in the Seljukid period, whereas Kadı Hürremşah Darulhadis School was the centre of Karaman Province during the Ottoman period: Mustahib Mustafa Pasha/ Sheikh Ahmed Efendi Darulhadis Madrasa 1681 , Saraçzade Abdülkerim Efendi Darulhadis Madrasa 1703 , Hacı Abdulfettah Çavuş Darulhadis Madrasa 1712 , and Han-ı Cedid Darulhadis Madrasa 1713 , respectively. In this case, six darulhadis schools were providing education in Ottoman Konya. In this paper, a short history of and regulations related to the darulhadis schools in Ottoman Konya will be explored under different titles and the mechanisms of pious endowments waqfs will be identified

Anahtar Kelimeler

Darulhadis, Konya, Charters in Ottoman, Waqfs

Konyada Osmanlı Döneminde İnşa Edilen Darülhadisler Vakıfları ve Vakfiyeleri – Yusuf-KÜÇÜKDAĞ

Öz

Akademik düzeyde hadis öğreniminin yapıldığı medreselere İslam aleminde darülhadis denmiştir. İhtisas medreseleri sınıfına giren darülhadislerin Türkiye Selçuklu Devleti’nin başkenti Konya’da ilk inşasına XII. yüzyıl sonlarında başlanmış; XIII. yüzyılın ikinci yarısında ikincisi yaptırılmıştır. Bunlar Kadı Hürremşah ve Sahip Ata darülhadisleridir. Osmanlı döneminde Karaman eyaletinin merkezi olan Konya’da yukarıda zikredilen ikisi dışında dört adet daha darülhadis medresesi inşa edilmiştir. Bunlar, yapım tarihlerine göre, Musahib Mustafa Paşa/Şeyh Ahmed Efendi Darülhadis Medresesi 1681 , Saraçzade Abdülkerim Efendi Darülhadis Medresesi 1703 , Hacı Abdülfettah Çavuş Darülhadis Medresesi 1712 ve Han Darülhadis/Han-ı Cedid Darülhadis Medresesi’dir 1713 . Bu durum da Osmanlı Konyası’nda altı darülhadiste hadis eğitimi verilmiş olmaktaydı. Bu makalede, Konya’daki Osmanlı dönemi darülhadislerinin tarihçesi ile eğitim durumu,düzenlenen vakfiyeler çerçevesinde ayrı başlıklar altında incelenecek, vakıflarının işleyiş şekli, arşiv kayıtlarıyla tespit edilecektir

Anahtar Kelimeler

Darülhadis, Konya, Osmanlı Dönemi, Vakfiye.

Kaynakça

• Konya Şer’iye Sicili (KŞS), no.1; no.6; no.19; no.20; no.24; no.25; no.27; no.28; no.34; no.36, no.37; no.39; no.40; no.41; no.42; no.43; no.45; no.46; no.50; no.51; no.53; no.55; no.59; no. 62; no.68; no.140.
• Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, Defter, (VAD), no.552; no.555; no.581/2; no. 1106; no.1107; no. 1108; no.1109; no.1111; no.1112; no. 1113; no.1128; no.1140; no.2176; no.2180; no.2181.
• BOA, Cevdet Maarif, no.6756; no.16082; no.24792.
• BOA, Ev.d. no.13416, vr.83b.
• BOA, Karaman Ahkâm Defteri, no.14.
• Mevlâna Müzesi Arşivi, no.95/01a,06a.
• AĞAOĞLU, Sami, “Şeyh Ahmed Efendi”, Konya Ansiklopedisi, VIII, Konya 2015, s.230-231.
• AKGÜNDÜZ, Hasan, “Teşkilat ve İdare Bakımından Osmanlı Medrese Sistemi (Klâsik Dönem)”, (Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi), Konya 1989.
• AKTAN, Hamza, “Miras”, DİA, XXX, İstanbul 2005, s.143-145.
• AKYURT, M. Yusuf, “Konya Kılavuzu, Selçukîler, Karamanoğulları ve Osmanlı Devri”, Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi, no. Y/600.
• ARABACI, Caner, Osmanlı Dönemi Konya Medreseleri 1900-1924, Konya 1998, s.392-393.
• ___________, bk. KÜÇÜKDAĞ, Yusuf.
• BAYRAM, Sadi-A. Hamdi Karabacak, “Sâhib Ata Fahrüd-Dîn Ali’nin Konya, İmaret ve Sivas Gökmedrese Vakfiyeleri”, VD, S.13 (1981), s.31-69.
• BOZKURT, Nebi, “Dârülhadis”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), VIII, İstanbul 1993, s.527-529.
• ÇOBANOĞLU, Ahmet Vefa, bk. YAVAŞ, Doğan.
• ERGİN, Osman, Türkiye Maarif Tarihi, İstanbul 1977.
• İPŞİRLİ, Mehmet, “Musâhib”, DİA, XXXI, İstanbul 2006, s.230-231.
• KARABACAK, A. Hamdi, bk. BAYRAM, Sadi.
• KOMİSYON, Derleme Sözlüğü, X, Türk Dil Kurumu Yayını, Ankara 1978.
• KONYALI, İbrahim Hakkı, Âbideleri ve Kitabeleri ile Konya Tarihi, Konya 1964.
• KÖK, Bahattin, “Nureddin Zengi, Mahmud”, DİA, XXXIII, İstanbul 2007, s.259-262.
• KÜÇÜKDAĞ, Yusuf, “Konya’da Bir Mevlevî Manzumesi (Pîrî Mehmed Paşa Zâviyesi ve Vakfiyesi)”, Konya Şehri’nin Fizikî ve Sosyo-Ekonomik Yapısı, Makaleler, I, Konya 2004, s.257-284.
• __________-Caner Arabacı, “Konya’da Osmanlı Döneminde İnşa Edilen Medreseler”, Konya Şehri’nin Fizikî ve Sosyo-Ekonomik Yapısı, Makaleler, I, Konya 2004, s.351-394.
• ÖNDER, Mehmet, Konya Maarifi Tarihi, Konya 1952.
• SAK, İzzet, “Mustafa Paşa”, Konya Ansiklopedisi, VII, Konya 2014, s.32-33.
• YAVAŞ, Doğan-Ahmet Vefa Çobanoğlu, “İnce Minareli Medrese”, DİA, XXII, İstanbul 2000, s.269-270.
• YILDIRIM, Ali, “Dârülhadis”, DİA, VIII, İstanbul 1993, s.529-532.