Ali Suavi As A Revolutionary

Yıl 2021, Sayı: 7, 173 - 198, 31.10.2021

Mehmet Gök

Öz

Ali Suavi whom many scientific studies have been conducted, has written many books and articles, newspaper columns, remarkable sermons, and conversations in his relatively short life and led the publication of various newspapers such as Muhbir and Ulum in the country and abroad, and was revolutionary enough to attempt to change the power and partisan enough to risk losing his life by organizing people in a short time.
Although his father was illiterate, he educated himself very well with the support and contributions of his mother. He was equipped enough to preach to the statesmen at the Hagia Sophia and Şehzadebaşı Mosques, especially on theological issues, and to extract the repeated hadiths in Salih-i Bukhari. He was a thinker who, compared to his other colleagues and contemporaries, based his views most on theology, produced and wrote ideas in almost all socio-economic areas, from education to economics, from foreign policy to accounting education, from interest to the creation of a new state in Africa.
Although Ali Suavi, upon being discovered by the British, is said to have been used as an agent with the help and support of his British wife and of prominent British thinkers of the time so as to ensure the rapprochement of the Ottoman Empire to the British and especially to facilitate the handover of Cyprus to the British, and even though he is said to have been a British agent because of these characteristics, it would still be difficult to claim that he was turned into an obedient slave, or in other words, into a “mankurt”.

Anahtar Kelimeler

Ali Suavi, Revolutionary, Journalist, Agent, Raid

BİR İHTİLALCİ OLARAK ALİ SUAVİ

Öz

Genç Osmanlılardan en çok dikkat çeken, hakkında çok sayıda bilimsel çalışma yapılan Ali Suavi, kısa sayılabilecek hayatında çok sayıda kitap ve makaleye, gazete köşe yazısına, dikkat çekici vaaz ve sohbete imza atmış, yurt içinde ve dışında Muhbir, Ulum gibi muhtelif gazetelerin yayımlanmasına önderlik etmiş, iktidarı değiştirme girişiminde bulunacak kadar ihtilalci ve insanları kısa zamanda örgütleyerek hayatını kaybetmeyi göze alacak kadar da partizan bir Osmanlı aydınıdır.
Babası okur yazar olmasa da annesinin destek ve katkılarıyla kendisini iyi yetiştirir. Özellikle teolojik konularda Ayasofya ve Şehzadebaşı camilerinde devlet adamlarının da dinleyebileceği düzeyde vaazlar verir. Sahih-i Buhari’deki mükerrer hadisleri ayıklayacak kadar donanıma sahiptir. Dönemdaş ve dava arkadaşlarına göre görüşlerini en fazla teolojiye dayandıran, eğitimden ekonomiye, dış politikadan muhasebe eğitimine, faizden Afrika’da yeni bir devlet kurulmasına kadar hemen hemen bütün sosyo-ekonomik alanlarda fikir üreten ve yazan bir düşünürdür.
Ali Suavi’nin İngilizler tarafından keşfedilerek İngiliz eşinin ve zamanın önemli İngiliz düşünürlerinin de yardım ve desteğiyle ajan olarak kullanıldığı, Osmanlı Devleti’nin İngilizlere yakınlaşmasını temin ve özellikle Kıbrıs’ın İngilizlere verilmesini kolaylaştırmak amacıyla kullanıldığı ve bu özellikleri nedeniyle de İngiliz ajanı olduğu söylense de mankurtlaştırıldığını söylemek kanaatimizce zor olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ali Suavi, İhtilalci, Gazeteci, Ajan, Baskın

Kaynakça

• ARABACI, Caner, “Darbelerle Yüzleşmek”, Necmettin Erbakan Ünv. Sosyal Bilimler Dergisi (2016/2), Konya-2016.
• ATAY , Falih Rıfkı, Ali Suavi Baş Veren inkılapçı, Pozitif Yay.,Birinci Baskı, İstanbul-2018.
• BARIŞ, İzzettin, Osmanlı Padişahlarının Yaşamlarından Kesitler, Hastalıkları ve ölüm Sebepleri, Bilimsel Tıp Yay., Ankara-2002.
• BEHRAMOĞLU, Ataol, Ali Suavi (8 Oyun 3 Bölüm), Tekin Yay., Birinci Baskı, İstanbul-2019.
• ÇELİK, Hüseyin; Ali Süavi ve Dönemi; iletişim Yay., 1.Baskı, İstanbul-1994.
• ERDÜL, Mehmet, Başveren İnkılapçı Ali Suavi, Yayın B, Birinci Baskı, İzmir-2016.
• GEORGEON, François, Sultan Abdülhamit (Çev. Ali Berktay), iletişim Yay., İstanbul-2012.
• KANDEMİR, Feridun, Jön Türklerin Zindan Hatıraları, Muhit Yay. Uğur Kitabevi, Birinci Baskı, İstanbul-1975.
• KASIM Mehmet, Talat Paşa’nın Anıları, Say Yay., Birinci Baskı, İstanbul-1986.
• KOCABAŞ, Süleyman, Jöntürkler Nerede Yanıldı, Vatan Yay., Birinci Baskı, İstanbul-1991.
• KUNTAY, Mitat Cemal, Sarıklı İhtilalci Ali Suavi, Oğlak Yay., Birinci Baskı, İstanbul-2014.
• MARDİN, Şerif, Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908, iletişim Yay., İstanbul-2019.
• MARDİN, Şerif, Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, Çevirenler:Mümtaz’er Türköne/Fahri Unan/İrfan Erdoğan, İletişim Yay., 13.Baskı, İstanbul-2017.
• MAKSUDOĞLU, Mehmet, Osmanlı Tarihi, Salon Yay., 5.Basım, İstanbul-2018.
• Ali Suavi, Tarih-i Efkar, Çizgi Yayınları, Birinci Baskı, İstanbul-2019.
• ŞEREF, Abdurrahman, Tarih Söyleşileri (Müsahabe-i Tarihiye), Sadeleştiren: Mübeccel Nami Duru (Açıklamalı Tam Metin), Sucuoğlu Matbaası, İstanbul-1980.