HALKLA İLİŞKİLER, YAPAY ZEKÂ VE HEGEMONYA: ELEŞTİREL BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2023, Sayı: 11, 335 - 352, 29.10.2023

Kadir Canöz , Berkay İrez , Kahraman Kağan Kaya

https://doi.org/10.54557/karataysad.1312694

Cited By: 3

Öz

Literatürde, Sanayi Devrimi ile birlikte gündeme gelen kapitalist toplumun ardından üretim sürecinde bilginin ana unsur kabul edildiği enformasyon toplumuna geçiş yapıldığı belirtilmektedir. Enformasyon toplumunun ardından gündeme gelen süper akıllı toplum, en basit ve net ifadelerle, dijitalleşme ve yapay zekâ ile entegre olmuş bir sosyal yapıya gönderme yapmaktadır. Yapay zekâ, süper akıllı toplumun en kritik etmenlerinden bir tanesidir. Yapay zekâ kavramı hem çeşitli kullanım alanlarına hem de parçalı bir yapıya sahip olması nedeniyle tanımlanma açısından değişik görüşleri bünyesinde barındırmaktadır. Marx ve Engels’in temellerini attığı, Lenin’in ise geliştirdiği hegemonya kavramı, Gramsci tarafından siyasi alanla kısıtlı kalan içeriğinden kurtarılmış, genişletilerek ve değişime uğratılarak üst sınıfların alt sınıflara karşı üstünlüğü biçiminde değerlendirilir hâle gelmiştir. Bu bağlamda Gramsci’nin hegemonya tanımlaması, baskın sosyal ilişkiler ve üretim sistemleri göz önünde bulundurulduğunda, günümüz toplumlarına daha uygun bir görünüm sergilemektedir. Geldiği konum itibariyle yeni iletişim teknolojileri, halkla ilişkiler de dâhil pek çok alanı ve bunların faaliyetlerini etkilemekte, bu bağlamda yapay zekânın kullanımına olanak vermektedir. Yapay zekânın halkla ilişkiler amaçlı kullanımı, eleştirel bir bakış açısına tabi tutulduğu takdirde, ön yargılı olması ve objektif veriler sağlayamaması, böylece gerçeklik algısını belirleyerek manipülasyona olanak tanıması, nihayetinde de dijital eşitsizliği tetiklemesi gibi faktörler göz önünde bulundurulduğunda var olan hegemonyanın yeniden üretilmesine yol açabilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Halkla İlişkiler, Yapay Zekâ, Hegemonya

Public Relations, Artificial Intelligence and Hegemony: A Critical Evaluation

Öz

In the literature, it is stated that after the capitalist society that came up with the Industrial Revolution, there has been a transition to the information society in which information is considered the main element in the production process. The super smart society, which came to the agenda after the information society, refers to a social structure integrated with digitalisation and artificial intelligence in the simplest and clearest terms. Artificial intelligence is one of the most critical factors of the super smart society. The concept of artificial intelligence, due to its various areas of use and its fragmented structure, embodies different views in terms of definition. The concept of hegemony, which was founded by Marx and Engels and developed by Lenin, was rescued from its content limited to the political field by Gramsci, expanded and modified, and became evaluated as the superiority of the upper classes over the lower classes. In this context, Gramsci's definition of hegemony is more appropriate for today's societies when dominant social relations and production systems are taken into consideration. Due to its current position, new communication technologies affect many fields and their activities, including public relations, and in this context, enable the use of artificial intelligence. The use of artificial intelligence for public relations, if subjected to a critical point of view, can lead to the reproduction of the existing hegemony, considering factors such as being biased and unable to provide objective data, thus allowing manipulation by determining the perception of reality, and ultimately triggering digital inequality.

Anahtar Kelimeler

Public Relations, Artificial Intelligence, Hegemony

Kaynakça

• Bernstein, A. (2016). Küreselleşme, robotlar ve çalışmanın geleceği. 8 Haziran 2023 tarihinde https://hbrturkiye.com/dergi/kuresellesme-robotlar-ve-calismanin-gelecegi adresinden erişildi.
• Cebesoy, T. ve Gözen, M. (1996). Bilgi toplumunda yapay zekanın yeri ve özellikleri. Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, (4), 93–100.
• Chesney, R., ve Citron, D. (2018). Deepfakes and the new disinformation war: The coming age of post-truth geopolitics. Foreign Affairs. 8 Haziran 2023 tarihinde https://www.foreignaffairs.com/articles/world/2018-12-11/deepfakes-and-new-disinformation-war adresinden erişildi.
• Çeber, B. (2022). Yapay zekâ uygulamalarının halkla ilişkiler aracı olarak kullanımı (Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Dağtaş, B. (2012). Reklamı okumak. Ankara: Ütopya.
• Dastin, J. (2018). Amazon scraps secret ai recruiting tool that showed bias against women. 8 Haziran 2023 tarihinde https://www.reuters.com/article/us-amazon-com-jobs-automation-insight-idUSKCN1MK08G adresinden erişildi.
• Duran, C. (2021). Yapay zekâ temelli pazarlama: Geleneksel pazarlamanın sonu mu?. Ö. İyigün ve M. K. Yılmaz (Ed.), Yapay zekâ: güncel yaklaşımlar ve uygulamalar içinde (s. 31–50), İstanbul: Beta.
• Durna, T. (2011). Neoliberalizmin bir hegemonya aracı olarak kurumsal sosyal sorumluluk (kss) ve çokuluslu şirketlerin 'hayat'tan eksilttikleri. S. Y. Becerikli (Der.), Halkla ilişkiler ve reklamın anatomisi: Eleştirel bir kavrayış içinde (s. 76–102), Ankara: Ütopya.
• Epps-Darling, A. (2020). How the racism baked into technology hurts teens. 8 Haziran 2023 tarihinde https://www.theatlantic.com/family/archive/2020/10/algorithmic-bias-especially-dangerous-teens/616793/ adresinden erişildi.
• Fuchs, C. (2015). Dijital emek ve Karl Marx. Ankara: Notebane Bilişim.
• Gültepe, Y. (2019). Makine öğrenmesi algoritmaları ile hava kirliliği tahmini üzerine karşılaştırmalı bir değerlendirme. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (16), 8-15.
• Haton, J. P. ve Haton, M. C. (1991). Yapay zekâ. İstanbul: İletişim.
• Hurwitz, J. ve Kirsch, D. (2018). Machine learning for dummies. New Jersey: John Wiley & Sons. Introducing ChatGPT. 8 Haziran 2023 tarihinde https://openai.com/blog/chatgpt adresinden erişildi.
• Kayım, N. (2021). Yapay zekanın halkla ilişkiler uygulamalarındaki yeri (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Keskin, F. (2014). Politik iletişim sözlüğü. Ankara: İmge.
• Laroque, P. (1993). Sosyal sınıflar. Ankara: Remzi.
• Minsky, M. (1961). Steps toward artificial intelligence. Proceedings of the IRE, 49(1), 8-30.
• Mutlu, E. (2004). İletişim sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat.
• Nabiyev, V. V. (2012). Yapay zeka: İnsan – bilgisayar etkileşimi. Ankara: Seçkin.
• Özçetin, B. (2020). Kitle iletişim kuramları: Kavramlar, okullar, modeller. İstanbul: İletişim.
• Reiter, E. ve Dale, R. (1997). Building applied natural language generation systems. Natural Language Engineering, 3(1), 57-59.
• Russell, S. (2019). Human compatible: Artificial intelligence and the problem of control. New York: Penguin.
• Saracel, N. ve Aksoy, I. (2020). Toplum 5.0: Süper akıllı toplum. Social Sciences Research Journal, 9(2), 26-34. Türkiye yapay zekâ inisiyatifi. 8 Haziran 2023 tarihinde https://turkiye.ai/ adresinden erişildi.
• Ünlü, Z. G. (2022). Yapay zeka uzmanı Cem Say: ChatGPT tehlikeli olmasa tam not verirdim. 8 Haziran 2023 tarihinde https://www.diken.com.tr/yapay-zeka-uzmani-cem-saya-gbt-chatbotu-sorduk-tehlikeli-olmasa-tam-not-verirdim/ adresinden erişildi.
• Valin, J. ve Gregory, A. (2020). Ethics guide to artificial intelligence in pr. 8 Haziran 2023 tarihinde https://www.cprs.ca/getattachment/Advocacy/AIinPRPanel/12323_CIPR_Ai-Ethics-Guide_v13_Canadian-Document.pdf.aspx?lang=en-CA adresinden erişildi.
• Yaylagül, L. (2016). Kitle iletişim kuramları: Egemen ve eleştirel yaklaşımlar. Ankara: Dipnot.
• Yetiş, M. (2012). Hegemonya. G. Atılgan ve E. A. Aytekin (Haz.), Siyaset bilimi: Kavramlar, ideolojiler, disiplinler arası ilişkiler içinde (s. 87-98), İstanbul: Yordam.
• Zawacki-Richter, O., Marín, V. I., Bond, M. ve Gouverneur, F. (2019). Systematic review of research on artificial intelligence applications in higher education–where are the educators?. International Journal of Educational Technology in Higher Education, 16(39).