Compilation Features of Yu-yang Tsa-tsu and Narratives on Turks

Yıl 2022, , 98 - 123, 30.06.2022

Gürhan Kirilen , Melike Kırilen

https://doi.org/10.38060/kare.1118573

Öz

Chinese sources provide abundant data on early Turkic history. Thanks to the evaluation of the data within the framework of certain questions, a rich literature has emerged in our country about the features of pre-Islamic Turkish history. However, the information obtained from the sources is mostly taken directly and the context in which the information is found is limitedly evaluated. However, Chinese texts exhibit different characteristics in terms of their content. Therefore, in addition to external evaluation, the need for more in-depth internal criticism is needed. The narratives about the Turks in Yu-yang Tsa-tsu, are listed among the other narratives about foreign peoples. In this paper, besides the general literary features of the text, the sections in which the narratives about the Turks are examined. In this way, it has been possible to draw a clearer framework for the compilation features of the work and the realism of the narratives in the text.

Anahtar Kelimeler

Yu-yang Tsa-tsu, Turkic legends, translation

Yu-yang Tsa-tsu'nun Derleme Özellikleri ve Türklerle İlgili Rivayetler

Öz

Çince kaynaklar erken Türk tarihi açısından bol miktarda veri sağlamaktadır. Verilerin belirli sorular çerçevesinde değerlendirilmesi sayesinde İslam Öncesi Türk tarihinin özellikleri hakkında ülkemizde zengin bir yazın oluşmuştur. Fakat kaynaklardan elde edilen bilgiler çoğunlukla doğrudan alınmakta, bilginin bulunduğu bağlam sınırlı olarak değerlendirilmektedir. Oysa Çince metinler içerikleri bakımından farklı özellikler sergilemektedir. Bu nedenle dış değerlendirme yanında iç tenkidin daha derinlikli yapılması ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. 9. Yüzyılın başında kaleme alındığı düşünülen Yu-yang Tsa-tsu'da karşımıza çıkan Türklerle ilgili rivayetler yabancı halklarla ilgili anlatılar arasında bulunmaktadır. Bu makalede, eserin genel yazın özellikleri yanında Türklerle ilgili rivayetlerin geçtiği pasajlar incelenmiş bu sayede eserin derleme özellikleri ile karşımıza çıkan anlatıların gerçekçiliği konusunda daha net bir çerçeve çizme imkânı oluşmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yu-yang Tsa-tsu, türeyiş efsanesi, tercüme

Kaynakça

• Asanova, Umut. “Philosophy Of Echological Ethics Education, Considering The Issyk-Kul Lake Remediation Mechanisms”. In Lake Issyk-Kul: Its Natural Environment, Nato Science Series: IV. Earth and Environmental Sciences, S.13, ed. Jean Klerkx; Beishen Imanackunov, 2002.
• Cheng Ch’iao 鄭樵. T’ung-chih 通志 (TC). Pekin: Ssu-k'u Ch'üen-shu, 1987.
• Chou, Chih-chung 周致中, I-yü-chih 異域志, Pekin: Ssu-k'u Ch'üen-shu, 1781.
• Duan, Chengshi. Youyang Zazu. Beijing: Xueyuan Chubanshe, 2001.
• Eberhard, Wolfram. A Dictionary Of Chinese Symbols. Routledge, 2006.
• Eberhard, Wolfram. Çin’in Şimal Komşuları. çev. Nimet Uluğtuğ. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1996.
• Erkoç, Hayrettin, İhsan, "Türk Mitlerindeki Motifler (VI.-VIII. Yüzyıllar), Journal of Old Turkic Studies, Vol. 1/1 (winter) 2017, s. 36-75.
• Erkoç, Hayrettin İhsan, "Çin ve Tibet Kaynaklarına Göre Göktürk Mitleri, Belleten Cilt: LXXXII Nisan 2018. s. 51-83.
• Erkoç, Hayrettin İhsan, "Efsanevi Türk Hükümdarı Yama Kağan ve Türk Mitolojisinde Fatih Ata Motifi", 9. Milletlerarası Türk Kültür Kongresi: Gelenek Görenek ve İnançlar, Ordu: 2017.
• Ferguson, John Calvin and Anesaki, Masaharu. The Mythology Of All Races: Chinese- Japanese, C.8. Boston: Marshal Jones Companys, 1916.
• Halbertsma, Tjalling. “Some Field Notes and Images of Stone Sculptures Found at Nestorian Sites in Inner Mongolia”, Hidden Treasures and Intercultural Encounters. Ed. Winkler, W. Dietmar; Li, Tang. Berlin: Orientalia-Patristica-Oecumenica, 2009, 52.
• Hawkes, David. The Songs Of The South. Londra: 2011.
• Kao, Karl, S. Y. “Projection, Displacement, Introjection: The Strangeness of Liaozhai Zhiyi,” Paradoxes of Traditional Chinese Literature. Hong Kong: Chinese Uni. Press, 1994.
• Kapusuzoğlu, Gökçen. Taiping Derlemesinde Türkler..Ankara: Gece Kitaplığı, 2017.
• Karl, S. Y. Kao. “Projection, Displacement, Introjection: The Strangeness of Liaozhai zhiyi,” Paradoxes of Traditional Chinese Literature, Hong Kong, 1994.
• Li, Yanshou 李延壽. Pei Shih 北史 (Kuzey Tarihi). Pekin: Chung-hua Shu-chü, 1988.
• Lin, Ti-chih 凌迪知. Wan-hsing T'ong-p'u万姓统谱. Pekin: Ssu-k'u Ch'üen-shu, 1758.
• Ling-hu, Te-fen令狐德棻, Chou Tarihi周書. Pekin: Chung-hua Shu-chü, 1988.
• Liu, Hsün 劉昫. Chiu T'ang Shu舊唐書 (Eski T'ang Tarihi). Pekin: Chung-hua Shu-chü
• Ou-yang, Xiu 歐陽修, Hsin T'ang Shu 新唐書 (Yeni T'ang Tarihi). Pekin: Chung-hua Shu-chü, 1975.
• Ögel, Bahaeedin. Türk Mitolojisi, C.1. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2014.
• Reed, Carrie E. “Motivation and Meaning of a ‘Hodge-podge’: Duan Chengshi’s Youyang Zazu”, The Journal of the American Oriental Society, S. 123 (1), 2003.
• SK. Lim. Origins Of Chinese Auspicious Symbols. Singapur: Asiapac Books Pte Ltd, 2012.
• Shen, Yüeh (沈約). Sung, Shu (宋書, Sung Tarihi,). Pekin: Chung-hua Shu-chü, 1974, 28.
• Ssu-ma, Ch'ien 司馬遷. Shih-chi史記 (Tarihçinin Kayıtları). Pekin: Chung-hua Shu-chü, 1986.
• Sinor, Denis. “The Legendary Origin Of The Türks”. In Folklorica: Festschrift For Felix J. Oinas, Ed. Egle Victoria Zygas; Peter Voorheis, Bloomington, Indiana: Indiana University Press, 1982.
• Tai, Liang-tso 戴良佐. Hsi-yü Pei-ming Lu 西域碑铭录 (Batı Bölgeleri Yazıt Kayıtları). Urumçi: Hsing-chiang Jen-min Ch’u-pan-she, 2013.
• Tuan, Ch’eng-shih (段成式). Yu-yang Tsa-tsu Cheng Hsü-chi 酉陽雜俎正續集. Shanghai: Sao-yeh Shan-fang, 1931.
• Tuan, Ch’eng-shih (段成式). Yu-yang Tsa-tsu Cheng Hsü-chi 酉陽雜俎. Pekin: Si-k'u Ch'üen-shu, 1781.
• Xiao, Haibo 肖海波. Liuchao Zhiguai Xiaoshuo Xuanze 六朝志怪小说选择, ed. Luo, Shaoqing 罗少卿. Nanjng: Fenghuang Chubanshe, 2011.
• Wang, Lin. Celebration Of The Strange: Youyang Zazu And Its Horror Stories, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Georgia: 2012.
• Wang, Pu 王溥. T’ang Hui Yao 唐會要. Pekin: Ssu-k'u Ch'üen-shu, 1955.
• Wu, Kang 吳鋼. Ch’üan T’ang Wen Pu-i 全唐文補遺 (Tang Metinleri Derlemesine İlaveler), C. 6, Hsi-an: 1999.
• Yamada, Nobuo, Folklorica: Festschrift For Felix J. Oinas, Ed. Egle Victoria Zygas; Peter Voorheis, Bloomington, Indiana: Indiana University Press, 1982.
• Yang, Lihui, An, Deming, Turner, Jessica Anderson. Handbook Of Chinese Mythology, California: ABC Clio, 2005.
• Yü, Yin 余寅, T’ung-hsing-ming Lu同姓名錄, Pekin: Ssu-k'u Ch'üen-shu, 1756.
• Yüan, Ko 袁珂. Shan-hai-ching Chiao-chu 山海經校註 (Dağlar ve Denizler Klasiği Üzerine Karşılaştırmalı Notlandırmalar). Shanghai: Chung-hua Chi-liang Ch'-pan-she, 1980.