Paris Barış Konferansı Öncesinde Haim Weizmann-Şerif Faysal Görüşmeleri ve Faysal’ın Konferansta Filistin Hakkındaki Talepleri

Yıl 2020, , 140 - 156, 26.12.2020

Can Deveci

https://doi.org/10.38060/kare.844192

Cited By: 1

Öz

İngiltere, 1763’ten itibaren Hindistan deniz yolu üzerinde siyasi, ekonomik hakimiyet kurmak, devam ettirmek amacıyla hareket etmiştir. Filistin, bu hat üzerinde bulunan Süveyş kanalının güvenliği için önemli bir yer tutmaktaydı. Bu sebeple İngiltere açısından her daim kontrol edilmeliydi. Birinci Dünya Savaşının hemen sonrasında Ortadoğu’da, Filistin’de yaşanan süreçte tam bir karmaşa hakimdi. Bunun temel nedeni İngiltere’nin Osmanlı Devleti’nin yıkılması hedefinde birleştirdiği müttefiklerine bölgeyi vaat etmesiydi. Fransa, Şerif Hüseyin ailesi ve Siyonistler vaatleri kendi istekleri doğrusunda anlamaktaydı. Savaş ertesinde ABD Başkanı Wilson’un ilkeleri etrafında toplanan Paris Barış Konferansında da İngiltere’nin bölgedeki amaçlarına zıt bir süreç işleme ihtimali vardı. İngiltere’nin, hem vaatlerini hem de barış konferansı kararlarını kendi stratejisi çerçevesinde yönlendirmesi gerekmekteydi. Bu nedenle Filistin-Suriye hattında İngiltere mandaterliğini kabul eden taleplerin konferansta dile getirilmesi elzemdi. Bu çerçevede İngiltere, Haim Weizmann ve Şerif Faysal’ı bir araya getirmiştir. Ardından her iki tarafı konferansa davet etmiş ve onlara sunum yaptırmıştır. Bu makalede her iki taraf arasında yapılan görüşmeye giden süreç ve Şerif Faysal’ın konferansta Filistin özelindeki talepleri incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

İngiltere, Paris Barış Konferansı, Şerif Faysal, Filistin

Before the Paris Peace Conference, Haim Weizmann- Sharif Faisal Meetings and Faisal’s Demands on Palestine at the Conference

Öz

Britain has acted to establish and maintain political and economic dominance on the Indian sea route since 1763. Palestine held an important place for the security of the Suez Canal on this line. For this reason, it should always be controlled for England. In the period, immediately after the First World War, there was a complete chaos in the Middle East, in Palestine. The main reason for this was that Britain promised the region to its allies, which it united in the aim of the destruction of the Ottoman Empire. France, the Sharif Huseyin family and the Zionists understood the promises according to their own wishes. In the Paris Peace Conference, which gathered around the principles of US President Wilson after the war, there was the possibility of a process contrary to Britain's goals in the region. Britain had to guide both its promises and peace conference decisions within the framework of its own strategy. For this reason, it was essential to express the demands that accepted the British mandate on the Palestine-Syria line at the conference. In this framework, Britain brought together Haim Weizmann and Sharif Faisal and made their agreements. Then he invited both parties to the conference and made a presentation. In this article, the process leading to the meeting between both parties and the demands of Sharif Faisal in the conference will be examined.

Anahtar Kelimeler

Britain, Paris Peace Conference, Sharif Faisal, Palestine

Kaynakça

• L/P&S/18/B222 From Mc Mahon to Sherif of Mecca, 30 August 1915.
• FO/141/4759, From Foreign Office to High Commissioner for Egypt, Telegram No. 218, Document: 113, 13 February 1918.
• F0141/803 Document No: 4759/157 Brig.-Gen. G.F. Clayton, Egyptian Expeditionary Force, to Sir R. Wingate, High Commissioner for Egypt, Cairo, Report of Speeches given at a Dinner in Jerusalem on the 27th April attended by Or Weizmann,Leader of the Zionist Commission, 4 May 1918.
• FO/141/4759/803 Document No: 125, Brig.-Gen. G.F. Clayton, Egyptian Expeditionary Force, to Rt. Hon. A.J. Balfour, Foreign Office.
• FO 371/3395 Document No: 137 Secret report on the existing Political Situation in Palestine and Contiguous Areas by Maj. W. Ormsby-Gore, 22 August 1918.
• CAB 27\36, Lawrence’s Message to King Hussein, 8 November 1918.
• FO\882\13, Colonel Cornwallis’s Report on Talks with Amir Faisal at Beirut, 19 November 1918.
• FO\686\40, From King Hussein to Amir Faisal, 14 December 1918.
• Foreign Relations of the United States, The Paris Peace Conference 1919, Usa Goverment Printing Office, Washington 1943: vol. 3. Hadi, Mahdi Abdul. Document on Palestine. Passia, Jerusalem 2007.
• Hurewitz, J.C. Diplomacy in The Near and Middle East A Documentary Record 1535-1956. Archive Editions, Newyork 1956. vol:2.
• Antonius, George. The Arab Awakening. Lippincott Press, 1939.
• Caplan, Neil. Futile Diplomacy early Arab-Zionist Negotiation Attempts 1913-1931. Routledge, London 2015.
• Çiçek, M. Talha. “Erken Cumhuriyet Dönemi Ders Kitapları Çerçevesinde Türk Ulus Kimliği İnşası ve “Arap İhaneti”. Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi. c. 17 s.32 (2012/1: 169-188. Çiçek, M. Talha. “İttihatçılar ve Şerif Hüseyin Mekke İsyanı’nın Nedenleri Üzerine Bir Değerlendirme”. Tarih ve Toplum. c.8 2013: 41-57. Deveci̇, Can . "General Allenby Döneminde Filistin’de Askeri Yönetim ve Nebi Musa Olayları (1917-1920)". Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 8 2018: 35-50.
• Goldschmidt, Arthur -Lawrence Davidson, Kısa Ortadoğu Tarihi. Doruk Yay, İstanbul 2008.
• Hourani, Albert. Arap Halkları Tarihi. İletişim Yayınları, İstanbul 2005.
• Kasalak, Kadir. “Paris Barış Konferansı’nda Ermeniler ve Kürtler”. Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Merkezi Orta Doğu Araştırmaları Dergisi. c. VIII, s.1 2012: 101-121.
• Kedourie, Elie. England and the Middle East The Destruction of the Ottoman Empire 1914-1921. Mansell Publishing Limited, London 1987.
• Kızıltoprak, Süleyman. Mısır’da İngiliz İşgali Osmanlı’nın Diplomasi Savaşı 1882-1887. Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2010. Köse, İsmail. Arap İsyanı. Kronik Kitap, İstanbul 2019.
• Litvinoff , Barnet. The Letter and Papers of Chaim Weizmann. Transaction Books Rutgers University Israel University Press, Jerusalem 1983. Mango, Andrew – Mcnamara, Robert, Frasaer, T.G. Modern Ortadoğu’nun Kuruluşu. Remzi Kitapevi, İstanbul 2011.
• Macmillan, Margaret.1919 Paris Barış Konferansı ve Dünyayı Değiştiren Altı Ayın Hikayesi. çev. Belkıs Dişbudak. Alfa yay, İstanbul 2015.
• Miller, David Hunter. My Diary at Conference of Paris With Documents. Newyork, 1924, vol. 4.
• Öke, Mim Kemal. Siyonizm’den Uygarlıklar Çatışmasına Filistin Sorunu. Ufuk Kitapları, İstanbul 2002.
• Reinharz, Yehuda. Chaim Weizmann the Making of a Statesman. Brandies University Press, London 2001.
• Sachar, Howard M. A History Of Israel. Alfred A. Knoff, Newyork 1989.
• Segev, Tom. One Palestine Complete Jews And Arabs Under The British Mandate. Abacus, London 2000.
• Shapira, Anita. Israel a History. Brandeis University Press, USA 2012.
• Soy, H. Bayram. “II.Wilhelm, Weltpolitik ve II. Abdülhamit”. Yeni Türkiye Yayınları Türkler Ansiklopedisi. c.13, 2002: 25-33.
• Sonyel, Salahi. “Albay T.E. Lawrence Hasimi Araplarını Osmanlı İmparatorluğu’na Karsı Ayaklanmaları için Nasıl Aldattı”. Belleten. c. LI, Sayı. 199, s. 231-279.
• Temperley, H. W. V. History of Paris Peace Conference. Oxford University Press, London 1924: vol: 6.
• Waylet, Bonyer – Jackh, Ernst. İmparatorluk Stratejileri ve Ortadoğu’da Alman İngiliz Mücadelesi. Çev. Vedat Atilla. Nemesis Kitaplığı, İstanbul 2004.