Doris Lessing’in Altın Defter’i ile Leyla Erbil’in Tuhaf Bir Kadın Adlı Eserlerinde ‘İdeoloji ve Kadın’

Yıl 2021, - Özel Sayı: Türkiye’de Karşılaştırmalı Edebiyat, 227 - 241, 31.07.2021

Medine Sivri , Berrin Demir

https://doi.org/10.38060/kare.942821

Öz

Kadın-erkek ilişkileri ve toplumsal cinsiyet açısından Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa merkezde olmak üzere, dünyanın dört bir yanında kadın yaşantılarının ve deneyimlerinin yansıtıldığı ve feminizmin ayak seslerinin yavaş yavaş duyulmaya başladığı XIX. yüzyılın sonları, hem siyasi, hem kültürel, hem de edebiyat tarihi açısından oldukça önemlidir. Kültürel, siyasi, ekonomik ve edebi düşün dünyasında yaşanan bu devrim niteliğindeki akım, özellikle kadın yazarların kaleme aldıkları eserlerde işledikleri konularla derinleşmiş ve geniş kitlelere ulaşmıştır. Toplumsal cinsiyet, kadının toplumdaki yeri, kadın hakları, kadın bedeni, edebiyatta ve sanatta kadının algılanışı ve işlenişi, toplumdaki ataerkil yapı gibi konuları odak noktasına alan eserler, kadınların kendilerini, hayatı, yaşam koşullarını sorgulamalarına sebep olmuştur. Ayrıca feminist yazarların bu tutumu, akımın geniş kitlelere ulaşmasına olanak sağlamıştır.

Çalışmanın amacı Doris Lessing’in Altın Defter’i ile Leyla Erbil’in Tuhaf Bir Kadın adlı eserlerinde işlenen ‘ideoloji ve kadın’ı feminist eleştiri yöntemi ile karşılaştırmaktır. Aynı dönemde fakat farklı coğrafyalarda yaşayan kadın yazarların siyasi görüşlerinin etkisini eserlerdeki kadın karakterlerin düşünce dünyasında görmek mümkündür. Özellikle her iki eserdeki ana kadın karakterler üzerine odaklanılmış bu inceleme sonunda farklılıklardan çok benzerlikler tespit edilmiştir. Ana kadın karakterlerin dâhil oldukları siyasi yapıların sorgulanması, eşlerle yaşanan fikir ayrılıkları gibi konuların söz konusu eserlerde ortak işlendiği görülürken, karakterlerin yaşadıkları farkındalık sonundaki hayata bakış açılarında bir farklılık bulunmaktadır. Erbil’in ana kadın karakterinin yaşama daha umutla baktığı ancak Lessing’inkinin ise mevcut durumu kabullendiği ve daha realist bir bakış açısıyla yaşamının geri kalanını sürdürdüğü tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Feminist eleştiri, kadın, Doris Lessing, Leyla Erbil

‘Ideology and Woman’ in The Golden Notebook by Doris Lessing and A Strange Woman by Leyla Erbil

Öz

The ends of the nineteenth century, when the very first footsteps of feminizm reflecting female livings and experiences from the point of male-female relationships and gender are gradually heard from all the corners of the World, particulary the U.S.A and Europe, are very crucial in terms of political, cultural, historical and literary history. This revolutionary movement in the world of cultural, political, economic and literary thought has deepened and reached a wide audience, especially with the issues that women writers have discussed in their works. Works taking the issues as focal points such as women’s place in society, women's rights, the female body, the perception of women in literature and art, and, the patriarchal structure of society have caused women to question themselves, life and living conditions. In addition, this attitude of feminist writers allowed the current to reach a wide audience.
The aim of the study is to compare the ‘ideology and woman’ in The Golden Notebook by Doris Lessing and A Strange Woman by Leyla Erbil in the works of a strange woman with the method of feminist criticism. Aynı dönemde fakat farklı coğrafyalarda yaşayan kadın yazarların siyasi görüşlerinin etkisini eserlerdeki kadın karakterlerin düşünce dünyasında görmek mümkündür. It is possible to see the influence of the political views of women writers living in the same period but in different geographies in the thought world of the female characters in the works. At the end of this analysis focusing particulary on the main female characters in both works, similarities were found rather than differences. While issues such as questioning the political structures in which the main female characters are involved, disagreements with spouses are seen to be shared in these works, there is a difference in the characters' perspectives on life at the end of the awareness they have experienced. It has been found that Erbil's main female character views life more hopefully, but Lessing's accepts the current situation and continues the rest of his life from a more realistic point of view.

Anahtar Kelimeler

Feminist criticism, woman, Doris Lessing, Leyla Erbil

Kaynakça

• Aytaç, G. Genel Edebiyat Bilimi. İstanbul: Papirüs Yayınevi, 1999.
• Büker, E. “Leyla Erbil’in Romanlarında Kadın ve Kadın Sorunları”. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı A.B.D. Kocaeli, 2008.
• Erbil, L. Tuhaf Bir Kadın. İstanbul: İş Bankası Yayınları, 2011.
• Erbil, L. Zihin Kuşları. İstanbul: İş Bankası Yayınları, 2010.
• Gelbal, N. “The Conflicts of Women in Literature, Politics and Relationships: A Comparative Reading of The Golden Notebook by Doris Lessing and A Strange Woman by Leyla Erbil”. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul, 2014.
• Hooks, B. Feminizm Herkes İçindir. İstanbul: Çitlembik Yayınları, 2002.
• Humm, M. Feminist Edebiyat Eleştirisi. (Yay. Haz. Gönül Bakay). İstanbul: Say Yayınları, 2002.
• Kollontay, A. Kadınların Özgürlüğü. (Çev. Yasemin Çongar). İstanbul: Yarın Yayınları, 1986.
• Lessing, D. Altın Defter. İstanbul: Can Yayınları. 2011.
• Millett, K. Sexual Politics. Virago. Londra: 1977.
• Millett, K. Cinsel Politika. (Çeviren: Seçkin Selvi). Payel Yayınları. İstanbul: 1987.
• Moran, B. Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. (1. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları, 1999.
• Osmanoğlu Bilmiş, H. “1988-1990 Yıllarında Dünya Değişirken Türkiye’de Sosyalist Feminizme Kaktüs’ten Bakmak”. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kadın Çalışmaları Bilim Dalı. İstanbul, 2006.
• Özata, C. “Doris Lessing’in Altın Defter Romanında Kadın İmgesi”. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Yabancı Diller Eğitimi A.B.D. Erzurum, 1999.
• Özbalak, T. “Leyla Erbil’de Samuel Beckett Etkisi”. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı A.B.D. Afyon, 2012.
• Pels P., Nencel, L. “Introduction: Critique and The Deconstruction of Anthropological Authority. Nencel L, Pels P (ed). Constructing Knowledge: Authority and Critique in Social Science. London: Sage, 1991, pp. 2-21.
• Sümer, S. Z. “Tarih İçinde Görünürlükten, Kadınların Tarihine: Amerikan Kadın Romanında Feminist Bilinç ve Politika”. (Basılmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Halkla İlişkiler ve Tanıtım A.B.D. Konya, 2009.
• Şahin, E. “Leyla Erbil’in Eserlerine Feminist Bir Yaklaşım”. (Basılmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı A.B.D. Erzurum, 2009.
• Tanıyan, B. “Modernist and Postmodern Elements in Doris Lessing’s The Golden Notebook”. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Denizli, 2009.
• Yavuzer, M. Ş. “Leyla Erbil’in Romanlarının Psikanalitik Açıdan İncelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi”. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı A.B.D. Van, 2010.
• Yücel, T. Anlatı Yerlemleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. 1995.
• Wong, N. “Our Bridge To Freedom”, Materialist Feminism, Ed. By. Rosemary Hennessy, Chrys Ingraham, New York: Routledge, 1997, pp. 207-214.