Environmental Accounting and Environmental Reporting

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 29 - 46, 21.07.2021

Fatih Akdeniz , Zeynep Yavuz Dilay Açar

Öz

Businesses consume more natural resources and become dependent on the environment in order to meet the increasing human needs with the effect of economic and technological developments. As a matter of fact, it is an important requirement to increase social responsibility awareness in ensuring sustainability and protecting the environment. In this context, the understanding of environmental accounting is important in obtaining accurate and reliable environmental information about the business, calculating the cost of the manufactured product correctly, presenting the real profit or loss to the relevant parties, adapting to international competition conditions and increasing environmental performance. Environmental accounting, also known as green accounting, is required to provide information to the society about the environmental impact dimension and environmental protection activities of businesses that consume natural resources.
In this study, the relationship between accounting and natural environment in the context of business-natural environment relationship is mentioned and the definition of environmental accounting, its aims, basic concepts and other types of accounting are evaluated in this direction. In the last part, the accounts and reporting methods that can be used in the context of environmental reporting are given in detail.

Anahtar Kelimeler

Natural Environment, Environmental Accounting, Environmental Reporting

Çevre Muhasebesi ve Çevresel Raporlama

Öz

Ekonomik ve teknolojik gelişmelerin etkisiyle artan insan ihtiyaçlarını karşılayabilmek amacıyla işletmeler, daha fazla doğal kaynak tüketmekte ve çevreye bağımlı hale gelmektedir. Nitekim sürdürülebilirliğin sağlanması ve çevrenin korunmasına yönelik faaliyetlerde sosyal sorumluluk bilincinin artırılması önemli bir gerekliliktir. Bu bağlamda işletmeye ilişkin doğru ve güvenilir çevresel bilgilerin elde edilmesi, üretilen mamul maliyetinin doğru hesaplanması, gerçek kar ya da zararın ilgililere sunulması, uluslararası rekabet şartlarına uyum sağlanması ve çevresel performansın artırılması konularında çevre muhasebesi anlayışının geliştirilmesi hususu önem arz etmektedir. Yeşil muhasebe olarak da bilinen çevre muhasebesi doğal kaynakları tüketen işletmelerin, çevresel etki boyutu ve çevresel koruma faaliyetleri hakkında topluma bilgi sağlaması gerekmektedir.
Bu çalışmada, işletme-doğal çevre ilişkisi bağlamında muhasebe ile doğal çevre arasındaki ilişkiye değinilmiş olup bu doğrultuda ortaya çıkan çevre muhasebesinin tanımı, amaçları, temel kavramlar ve diğer muhasebe türleri ile ilişkisi değerlendirilmiştir. Son kısımda ise çevresel raporlama konusu bağlamında kullanılabilecek hesaplara ve raporlama yöntemlerine ayrıntılı olarak yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğal Çevre, Çevre Muhasebesi, Çevresel Raporlama

Kaynakça

• Ağ, A. (2016). Sosyal Sorumluluk Anlayışı Çerçevesinde Üretim İşletmelerin Çevre Muhasebesine Verdikleri Önem: Tra 1 Bölgesinde Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akdeniz, F. (2015). Türkiye Muhasebe Standartları Kapsamında Çevre Muhasebesi Uygulamalarının İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akdoğan, N., ve Orhan S. (2000). Tekdüzen Muhasebe Sistemi Uygulaması, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Alagöz, A. ve Yılmaz, B. (2001). Çevre Muhasebesi ve Çevresel Maliyetler. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 1(1-2), 147-158.
• Altınbay, A. (2007). Çevresel Maliyetlerin Raporlanması. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, (11), 1-11.
• Aslan, Ş. (2017). Yeşil Muhasebe Sisteminde Çevresel Maliyetlerin Raporlanması: Mermer Üretim İşletmelerinde Uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bayburt: Bayburt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Başkale, E. (2009). Çevre Muhasebesi ve Uygulaması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bektaş, D. (2018). İşletme Fonksiyonları Açısından Çevreye Duyarlı İşletmecilik Faaliyetlerinin Muhasebe İşlemleri: Bir Üretim İşletmesi Üzerinde Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bilecik: Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Beller, B. vd. (2012). Çevre Maliyetlerinin Hesaplanması ve Muhasebeleştirilmesi: Bir Çimento Fabrikasında Vaka Çalışması. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (1), 95-121.
• Çalış, Y. E. (2013). Çevresel Maliyetlerin Muhasebeleştirilmesi. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 34(1), 175-190.
• Çetin, E. (2011). Üretim İşletmelerinin Sosyal Bir Sorumluluk Olarak Çevre Muhasebesine Verdikleri Önem: Mersin – Tarsus Organize Sanayi Bölgesi’nde Faaliyet Gösteren Üretim İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karaman: Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Deniz, M. B. (2018). Muhasebe Bilgi Sistemi Bağlamında Çevre Muhasebesinin Türkiye Muhasebe Standartları (Tms) / Türkiye Finansal Raporlama Standartları (Tfrs) Açısından Değerlendirilmesi Ve Malatya Organize Sanayi Bölgesi’nde Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dilber, N. (2020). Çevre Muhasebesinin Gelişmekte Olan Ülkelerde Uygulanabilirliği Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. United States.
• Environmental Protection Agency. Office of Pollution Prevention, & ICF Incorporated. (1995). An introduction to environmental accounting as a business management tool: key concepts and terms. US Environmental Protection Agency, Office of Pollution Prevention and Toxics.
• Fındık, H. (2015). Termik Santrallerde Çevresel Maliyetlerin Muhasebeleştirilmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (4), 781-796.
• Gökdeniz, Ü. (1996), Çevre Muhasebesi. Öneri Dergisi, 1(5), 21-26.
• Gönel, F. (2005). Şirketlerin Yeni Yönetim Aracı: Çevresel Muhasebe.
• Gönen, S. ve Güven, Z. (2014). Çevresel Maliyetlerin Muhasebeleştirilmesine Yönelik Bir Seramik Fabrikasında Uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (63), 39-58.
• Güner, M. (2012). Yöneticilerin Kişisel Değerlerinin Çevre Muhasebesi Tutumlarına Etkisi Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Haftacı, V. ve Soylu, K. (2008). Çevresel Bilgilerin Muhasebesi ve Raporlanması. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (15), 92-113.
• İçöz, A. ve Yavuz K. (2016). Çevre Maliyetleri Muhasebesi ve Raporlanması. Journal Of International Social Research, 9(42).
• Karataş, A. (2016). Yerel Yönetimlerde Çevre Korumanın Bir Aracı Olarak Çevre Eğitimi. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(1), 1-10.
• Karğın, S. (2013). Entegre Raporlama: Yeni Bir Raporlama Perspektifi. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 6 (1) 27-46.
• Kaya, U. (2006). İşletme – Doğal Çevre İlişkilerinin Mali Tablolar Aracılığıyla Raporlanması ve Denetimi. Ankara: Sermaye Piyasası Kurulu.
• Kaya, Y. (2011). Çok Taraflı Çevre Anlaşmalarına Uyum Sorunu ve Türkiye Üzerine Bir Değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 439-462.
• Kayaer, M. (2013). Çevre ve Etik Yaklaşımlar. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1 (2), 63-76.
• Kılıç, E. (2008). Türkiye Konaklama İşletmelerinde Çevre Muhasebesi ve AB Uygulamalarıyla Karşılaştırılması: Antalya Bölgesinde Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kırlıoğlu, H. ve Fidan, M. E. (2011). İşletmelerde Çevresel Maliyetler ve Bir Uygulama. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 2 (1), 1-24.
• Kızıl, C. vd. (2014). Çevre Muhasebesinin Önemi Üzerine Yalova İlinde Bir Araştırma. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 20-34.
• Kurşunel, F. vd. (2006). Muhasebe Meslek Mensuplarının Çevre Muhasebesi Hakkındaki Görüşleri: Konya İli Üzerine Bir Araştırma. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2006 (2), 82-88.
• Özkol, A. E. (1998). Çevre Muhasebesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (1), 15-26.
• Öztürk, A. (2018). Tms / Tfrs Açısından Çevre Muhasebesi ve Bir İnceleme, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sevilengül, O. (2014). Çözümlü Genel Muhasebe Problemleri. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Seyitoğulları, O. (2016). Sanayi Sektöründe Çevre Muhasebesi Üzerine Bir Araştırma: Diyarbakır İli Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Taşdemir, V. (2011). İşletme-Çevre İlişkilerinin Muhasebe Açısından Raporlanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Taşkın, N. (2019). Çevre Muhasebesi ve Bir Uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Türk, B. ve Erciş, A. (2017). Türkiye'de Çevre Politikası Ve Uluslararası Çevre Sözleşmeleri. The Journal Of Academic Social Science Studies, 54, 351-392.
• TÜRMOB (2014). Muhasebenin Temel Kavramları ve Tekdüzen Hesap Planı. 1.Baskı, Ankara: TÜRMOB Yayınları.
• Yağlı, F. (2006). Çevre Muhasebesi ve Mermer İşletmeleri Uygulaması (Ermaş Madencilik Tur. San. Ve Tic. A.Ş. Örnek Uygulaması). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla: Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yanar, P. (2019). Muhasebe Meslek Mensuplarının Çevresel Farkındalıklarının ve Duyarlılık Anlayışlarının Çevre Muhasebesi Uygulamalarının Artışı Üzerine Etkisi; Meslek Mensupları Üzerinde Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yetkin, N. (2013). Çevresel Bilgilerin Muhasebesi ve Raporlanmasına Yönelik Bir Uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.