Anarşist Toplum İdealinin Paradokslarına ve İmkânsızlığına Dair: Anarko-Komünizm ile Kolektivist Anarşizmin Çalışma Yaşamı Tasavvuru

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 1 - 15, 30.12.2024

İbrahim Çiğdem

Öz

Anarşizm, eşitlik ve özgürlüğün en radikal savunusudur. Gerçekten de kelime anlamıyla “erksiz” bir toplumu idealize etmek eşitlik ve özgürlüğü adeta vazgeçilmez kılar. Bu bağlamda anarşistler, toplumsal düzenin en önemli belirleyicilerinden olan çalışma yaşamında eşitlik ve özgürlüğü hedefleyen argümanlar sunmuşlardır. Özellikle anarko-komünizm ile kolektivist anarşizm temsilcileri, çalışmanın niçin ve nasıl olması gerektiği, ücret sistemi ve çalışma süresi, iş bölümü ve uzmanlaşma ile iş yeri biçimi ve yönetimi gibi konularda çoğunlukla “olandan” farklı öneriler getirmiştir. Makalenin amacı, anarko-komünist Pyotr Kropotkin ile kolektivist anarşist Mihail Bakunin’in çalışma yaşamına dair tasavvurunu eşitlik, özgürlük ve adalet değerleri üzerinden irdeleyerek anarşist toplum idealinin imkânını sorgulamaktır. Bu minvalde, Kropotkin ve Bakunin’in çalışma yaşamı tasavvurunun anarşizmin etimolojisi ile çeliştiği; hatta anarşist idealin adalet değeri ile çoğunlukla bağdaşmaması nedeniyle imkânsız olduğu ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Anarşizm, Çalışma Yaşamı, Anarko-Komünizm, Kolektivist Anarşizm

Teşekkür

Yüksek lisans öğrenimim sürecinde Siyasal İdeolojiler dersi ile konu hakkında bana ciddi katkılar sunan değerli hocam Dr. Öğretim Görevlisi Gülce TARHAN ÇELEBİ'ye çok teşekkür ederim.

On the Paradoxes and Impossibility of the Anarchist Society Ideal: Labour Life Imagination of Anarcho-Communism and Collectivist Anarchism

Öz

Anarchism is the most radical claim of equality and freedom.. Indeed, idealizing a “powerless” society literally, makes equality and freedom indispensable. In this context, anarchists have presented arguments aiming equality and freedom in labour life, which is one of the most important determinants of social order. In particular, representatives of anarcho-communism and collectivist anarchism have offered different suggestions than mostly “what is” on issues such as why and how labour should be, the wage system and working hours, division of labour and specialization, and workplace type and its management. The aim of the article is to question the possibility of the ideal of anarchist society by examining the imagination of labour life of anarcho-communist Pyotr Kropotkin and collectivist anarchist Mihail Bakunin through the values of equality, freedom and justice. In this context, it has been revealed that the labour life imagination of Kropotkin and Bakunin contradicts the etymology of anarchism; and anarchist ideal is mostly incompatible with the value of justice and so is impossible.

Anahtar Kelimeler

Anarchism, Labour Life, Anarcho-Communism, Collectivist Anarchism

Kaynakça

• Bakunin, M. (2014). Cenevre'nin Çifte Grevi. (D. Evci, Çev.). R. M. Cutler (Ed.), Bakunin Kitabı: Seçme Yazılar 1869-1871 içinde (ss. 233-243). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Bakunin, M. (1976). Çeşitli Yazılarından. (M. Tunçay, Çev.). M. Tunçay (Ed.), Sosyalist Siyasal Düşünüş Tarihi (1. Cilt) içinde (ss. 249-291). Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Bakunin, M. (2022). Devlet ve Anarşi. (M. Uyurkulak, Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Bakunin, M. (2023). Devrimci El Kitabı. (C. Atila, Çev.). S. Dolgoff (Ed.), Bakunin: Hayatı - Mücadelesi - Düşünceleri içinde (ss. 80-100). İstanbul: Kaos Yayınları.
• Bakunin, M. (2014). Enternasyonal'in İsviçreli Üyelerine Üç Konferans. (D. Evci, Çev.). R. M. Cutler (Ed.), Bakunin Kitabı: Seçme Yazılar 1869-1871 içinde (ss. 51-98). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Bakunin, M. (2014). Enternasyonal'in Politikası. (D. Evci, Çev.). R. M. Cutler (Ed.), Bakunin Kitabı: Seçme Yazılar 1869- 1871 içinde (ss. 151-174). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Bakunin, M. (2014). Hipnozcular. (D. Evci, Çev.). R. M. Cutler (Ed.), Bakunin Kitabı: Seçme Yazılar 1869-1871 içinde (ss. 101-124). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Bakunin, M. (2014). Kapsamlı Eğitim. (D. Evci, Çev.). R. M. Cutler (Ed.), Bakunin Kitabı: Seçme Yazılar 1869-1871 içinde (ss. 175-202). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Bakunin, M. (2014). La Montagne ve Bay Coullery. (D. Evci, Çev.). R. M. Cutler (Ed.), Bakunin Kitabı: Seçme Yazılar 1869- 1871 içinde (ss. 125-147). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Bakunin, M. (2014). Miras Sorunu Üzerine Komite Raporu. (D. Evci, Çev.). R. M. Cutler (Ed.), Bakunin Kitabı: Seçme Yazılar 1869-1871 içinde (ss. 203-211). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Bakunin, M. (2019). Tanrı ve Devlet. (S. Ergün, Çev.) İstanbul: Öteki Yayınevi.
• Bakunin, M. (2023). Ulusal El Kitabı. (C. Atila, Çev.). S. Dolgoff (Ed.), Bakunin: Hayatı - Mücadelesi - Düşünceleri içinde (ss. 101-104). İstanbul: Kaos Yayınları.
• Beaud, M. (2018). Kapitalizmin Tarihi: 1500-2010. (F. Başkaya, Çev.) İstanbul: Yordam Kitap.
• Benlisoy, F. (2021). Anarşizm: Gönüllü Düzene Övgü. H. Birsen Hekimoğlu (Örs) (Ed.), 19. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Modern Siyasal İdeolojiler içinde (ss. 351-412). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Cantzen, R. (2015). Daha Az Devlet Daha Çok Toplum: Özgürlük - Ekoloji - Anarşizm. (V. Atayman, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Godwin, W. (2020). Anarşizmin Felsefi Temelleri. (D. Uludağ, Çev.) Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Goldman, E. (2022). Anarşizm Neyi Savunur?. (D. Kömürcü, Çev.) İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Gorz, A. (2019). İktisadi Aklın Eleştirisi: Çalışmanın Dönüşümleri – Anlam Arayışı. (I. Ergüden, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Guillaume, J. (2023). Yeni Toplumsal Düzenin İnşası Üzerine. (C. Atila, Çev.). S. Dolgoff (Ed.), Bakunin: Hayatı – Mücadelesi Düşünceleri içinde (ss. 366-390). İstanbul: Kaos Yayınları.
• Heywood, A. (2007). Siyasi İdeolojiler: Bir Giriş. (B. Kalkan, Çev.) Ankara: Adres Yayınları.
• Kropotkin, P. (2018a). Anarşist Ahlak. (I. Ergüden, Çev.) İstanbul: Kaos Yayınları.
• Kropotkin, P. (2015). Anarşi: Felsefesi - İdeali. (I. Ergüden, Çev.) İstanbul: Kaos Yayınları.
• Kropotkin, P. (2018b). Bir İsyancının Sözleri. (İ. Kahraman, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kropotkin, P. (2020). Ekmeğin Fethi. (M. Beyhan, Çev.) İstanbul: Afrika Yayınları.
• Kropotkin, P. (2021). Karşılıklı Yardımlaşma. (S. Altıparmak, Çev.) İstanbul: Öteki Yayınevi.
• Kropotkin, P. (2014). Tarlalar, Fabrikalar ve Atölyeler: Yarın. (S. Sevinç, Çev.) İstanbul: Kaos Yayınları.
• Mantoux, P. (1935). The Industrial Revolution in the Eighteenth Century: An Outline of the Modern Factory System in England. (M. Vernon, Çev.) London: Jonathan Cape.
• Marshall, P. (2019). Anarşizmin Tarihi: İmkânsızı İstemek. (Y. Alogan, Çev.) Ankara: İmge Kitabevi.
• Paz, A. (2021). Halk Silahlanınca: Durruti ve İspanya Anarşist Devrimi. (G. Zileli, Çev.) İstanbul: Kaos Yayınları.
• Polanyi, K. (2020). Büyük Dönüşüm: Çağımızın Siyasal ve Ekonomik Kökenleri. (A. Buğra, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Proudhon, P. J. (2020). Mülkiyet Nedir?: Veya Hukukun ve Yönetimin İlkesi Üzerine Araştırmalar. (D. Çetinkasap, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Rocker, R. (2000). Anarko-Sendikalizm. (H. Deniz Güneri, Çev.) İstanbul: Kaos Yayınları.
• Schecter, D. (2019). Marx'tan Bugüne Solun Tarihi: Kuramsal Bakış Açıları. (S. Torlak, & K. Özdil, Çev.) Ankara: Dipnot Yayınları.
• Smith, A. (2020). Milletlerin Zenginliği: Doğası ve Nedenleri Üzerine Bir İnceleme. (M. Acar, Çev.) İstanbul: Liberus Kitap.