Nikomedeia (İzmit) Suyolları

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 1, 187 - 239, 01.06.2015

Taner Aksoy

Öz

M.Ö. 264 kurulan Nikomedeia kenti Roma devrinde hızla büyümüş büyük bir metropol olmuştur. Aşırı nüfus artışı, tarımsal faaliyetler gibi gelişmelerle beraber, suya olan ihtiyaç artmış ve suyu daha verimli kullanabilmek için kontrol etme zorunluluğu sonucu anıtsal su yapılarının inşasını sağlamıştır. Nikomedeia kentinin yapılan araştırmalar sonucu 4 suyoluna sahip olduğu tespit edilmiştir. Bu suyollarına ait 23 su köprüsü, 18 su kanalı, 14 su kaynağı, 2 su kuyusu, 4 sarnıç, 7 kontrol-havalandırma ve kontrol bacası tespit edilmiş ve belgelenmiştir. Suyollarının incelenmesinden elde edilen bilgiler ışığında nüfus kestirim hesaplaması gerçekleştirilmiş ve Nikomedeia kentine su taşıyan 4 suyolunun ortalama 174122 kişinin su ihtiyacını karşılayacak düzeyde olduğu anlaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

Nikomedeia, Su Sistemi, Suyolları, Su köprüleri, Roma Su Mühendisliği.

Nikomedeia (Izmit) Aqueducts

Öz

The urban Nicomedeia, that was built 264 BC, had grown up in the Roman period and become a great metropole. Together with the developments like population growth and agricultural developments, the need for water increased and the urgency of mastering water to be able to efficiently use it, made start building of the monumental water works. As a consequence of the findings taken place in the urban Nicomedia, it was been discovered that it had 4 water lines. 23 aqueducts, 18 water conduits, 14 water springs, 2 water wells, 4 cisterns, 7 ventilation and control shafts pertaining to this water lines were been determined and documented. In the light of information acquired from the study of the water lines, the calculation of the inhabitant was been realized and found that these 4 water lines carrying water to Nicomedeia was capable of covering the water need of 174122 people.

Anahtar Kelimeler

Nicomedeia, Water Supply System, Aqueducts, Roman Water Engineering.

Kaynakça

• Ammianus, Marcellinus, Res Gestae, (Çev. J.C Rolfe),London,1935
• Appianus, Mithridateios, (Çev. L.Mendelssohn-P.Viereck), Leipzig, 1905
• Libanius, Autobiography (Oration I), (Çev. A.F. Norman), Oxford, 1984
• Pilinius, Epistulae, Genç Plinius’un Anadolu Mektupları, (Çev. Ç. Dürüşken-E. Özbayoğlu), İstanbul, 1999, YKY
• Strabon, Geographika, (Çev. A. Pekman) Coğrafya, Anadolu (12, 13,14) Arkeoloji Sanat Yayınları, İstanbul,1993
• Vitruvius, Mimarlık Üzerine On Kitap, (Çev. S Güven) , İstanbul 2005, Ş. Vanlı Mimarlık Vakfı.
• Adam, J. P (2005), Roman Building: Materials and Techniques, (Çev. A. Mathews), London ve New York: Routledge.
• Acun, S. A. (2007), Tarihi Yapılarda Kullanılan Volkanik Tüflerin Konservasyonu Üzerine Bir Çalışma, Yayınlanmamış Doktora Tezi. İTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Akgül, T. (1991), İzmit (Nicomedya) Tarihi Su Tesisleri, DSİ Raporu.
• Aksoy, T. (2000), İzmit Su Yolları, İzmit.
• Akşit, O. (1976), Roma İmp. Tarihi (M.S. 27– M.S.192), İstanbul.
• Baykan, O. & vd. (2011), “Su Mühendisliği Yöntemlerinden Yararlanılarak Eskil Kentlerin Nüfus kestirmene Yaklaşım”, II. Su Yapıları Sempozyumu Bildiriler Kitabı, içinde (317-326), Diyarbakır.
• Bellwald U. (2006), “The Hydraulic Infrastructure of Petra”, (Ed. G. Wiplinger) Cura Aquarum in Ephesııs, Proceedings of the Twelfth International Congress on the History of Water Management and Hydraulic Engineering in the Mediterranean Region V.I, 2-10 October 2004, içinde (225-2359), Wien: Österreichisches Archäologisches Institut & Leuven: Peeters.
• Bildirici M. (2009), Tarihi Su Yapıları Konya, Karaman, Niğde, Aksaray, Yalvaç, Side, Mut, Silifke, Ankara.
• Bruun C. (2000), “Water Legislation in the Ancient World (c. 2200 B.C.- c. A.D. 500)”, (Ed. Wikander), Handbook of Ancient Water Technology, içinde (539-604), Leiden, Boston, Köln: Brill.
• Coulton J. J. (1987), "Roman Aqueducts in Asia Minor", (Ed. S. Macready and F.H. Thampson), Roman Architecture in the Greek World, içinde (72-84), London.
• Çelebi, E. (2011), Seyahatname, Kitap, 1.Cilt, İstanbul, (Hazırlayanlar; Y. Dağlı- S. A. Kahraman), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Dernschwam, H. (1999), İstanbul ve Anadolu’ya Seyahat Günlüğü, (Çev. Y. Önen), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını.
• Dodge H. (1984), Building Materials and Techniques, In the Eastern Mediterranean from the Hellenistic Period to the Fourth Century A.D., Newcastle Uni.
• ______ (1987),“Brick Construction in Roman Greece and Asia Minor”, (Ed. S. Macready-F.H. Thampson), Roman Architecture in the Greek World, içinde (106-116), London.
• Dörner, K. (1941), Inschriften und Denkmäler aus Bithynien, Berlin.
• Fıratlı N. (1971), İzmit Şehri ve Eski Eserleri Rehberi, İstanbul: MEB.
• Foss, C. (2002), Anadoludaki Ortaçağ Kalelerinin İncelenmesi II, (Çev: F. Y. Ulugün), İzmit.
• French H. D. (2013), Roman Roads and Milestones of Aisa Minor, Ankara.
• Galitekin A. (2006), Kocaeli Su Medeniyeti Tarihinden Birkaç Damla, İstanbul.
• Gülgeç. İ. (1970), İzmit Analitik Etütleri, Ankara.
• Hodge, A. T. (2008), Roman Aqueducts & Water Supply, London.
• Kretzschmer, F. (2010), Antik Roma’da Mimarlık ve Mühendislik, (Çev.Z. Z. İlkgelen), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Landels J. G. (1998), Eski Yunan ve Roma’da Mühendislik, (Çev. Barış Bıçakçı), Ankara: TÜBİTAK Yayınları.
• Lolos A. Y. (1997), “The Hadrianic Aqueduct of Corint”, Hesperia, 66 (2), (271-325).
• Meriç, E. (1995), İzmit Körfezi Kuvaterner İstifi, İzmit.
• Mutlu, B. (1996), Mimarlık Tarihi Ders Notları I, İzmir: Mengitan.
• O’Connor, C. (1993), Roman Bridges, Cambridge: Cambridge Uni.
• Öziş, Ü. (1994), Su Mühendisliği Tarihi Açısından Türkiye’deki Eski Su Yapıları, Ankara: DSİ Genel Müdürlüğü.
• Perrot, G. (1872), Exploration Archéologique de la Galatie et de la Bithynie, d'une partie de ..., Paris.
• Pogodin-Wulff, P. D. (1897), “Nicomedia”, Bull. İnst. Arch. Russe de Constantibople (İzwestija), II: 104 vdd.
• Polatel, O. (2012), “Nikomedia’dan İzmit’e Bir Kent Adının Dönüşümü” History Studies.
• Radt. W. (2002), Pergamon Antik Bir Kentin Tarihi ve Yapıları, (Çev. S. Tammer), İstanbul: YKY.
• Ruge. W. (1936), “Nikomedeia”, RE 17,1, 468–492.
• Sayar, Erguvanlı (1955), Türkiye Mermerleri ve İnşaat Taşları, İTÜ, Maden Fakültesi, İstanbul.
• Şahin, Ş. (1974), Neufunde von Antiken Inschrifte n in Nikomedeia und in der Umgebung der Stadt, Münster.
• Texier, C. (1839), “Description De I’Asie Mineure” Paris.
• Ulugün, Y. (2008), Seyahatnamelerde Kocaeli ve Çevresi, İzmit.
• Ünal, M. (2001), İzmit Antik Su Sistemleri ve Paşa Suyu, İzmit.
• Wheeler, M (2004), Roma Sanatı ve Mimarlığı, (Çev. Z. K. Erdem), İstanbul: Homer Kitapevi.
• Wilber, N. D. (1938), “The Plateau of Dafne” ed. R
• Stillwell, Antioch on The Orontes 2: Excavations of 1933-1936, içinde (49-56), New Jersey: Princeton University Press.
• Yamaç, İ. (2010), Antiocheia ad Orontes Suyolları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, MKÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, N. & vd. (2009), Kocaeli Çevre Durum Raporu, İzmit.
• Zeyrek, H. T. (2005), Nikomedeia: Arkeolojik Açıdan Genel Bir Değerlendirme, İstanbul.