Fırtına Havzası Bütünleşik Yönetim Planlamasında Altyapı Gelişmelerinin Katılımcı Yaklaşımla Belirlenmesi

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 1, 255 - 307, 01.06.2015

Cenap Sancar

Öz

Fırtına Havzası (FH), doğal ılıman kuşak ormanları, zengin biyolojik çeşitliliği, yüksek endemizmi ile dünyanın en önemli 25 ekolojik bölgesinden biri olarak kabul edilen Kafkasya Ekolojik Bölgesi içerisinde yer almaktadır. Ayrıca bu alanda yer alan Orman alanları “Dünya Koruma İzleme Merkezi” tarafından Avrupa’daki “daha iyi korunmaya acil ihtiyacı olan 100 orman”dan biri olarak ilan edilmiştir. Bu alanda sürdürülebilir havza yönetiminin temel girdilerini oluşturan mevcut arazi kullanımlarının ve bunlara yö- nelik altyapı çalışmalarının ekoloji ve biyoçeşitliliğe nasıl etkisi olduğu, bütüncül bir yönetim planı doğrultusunda gerçekleştiril(e)meyen çalışmaların/projelerin sosyo-ekonomik ve çevresel etkilerinin neler olduğunun tespiti yapılmıştır. Bu çalışma ile Fırtına Havzasındaki doğal kaynakların (su, toprak, orman vb) akılcı kullanımı ve sürdürülebilir yönetimi için yeterli teknik alt yapının kurulması ve kurumlar arasındaki eşgüdümün sağlanması amaçlanmıştır. Proje kapsamında, pilot alan olarak seçilen Fırtına Havzasında gerçekleştirilmesi hedeflenen Entegre Havza Yönetimi Projesi kapsamında FH ve diğer havzalar için bir sürdürülebilir doğal kaynak kullanımı ve biyolojik çeşitlilik koruma modeli oluşturulması da ana amaçlarındandır. Ayrıca FH’de elde edilecek EHY deneyimleri, aynı ekolojik koridor (Doğu Karadeniz Dağları) ve genel olarak Kafkasya Ekolojik Bölgesi içindeki diğer havzalarla paylaşılabilmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kafkasya Ekolojik Bölge, Bütünleşik Havza Yönetimi, Fırtına Havzası

Determination of Infrastructure Development in the Integrated Management Planning of Firtina Basin throug Participatary Approach

Öz

Fırtına Basin (FB) having natural temperate zone forests, rich biodiversity and high endemic variety is located in Caucasus Ecoregion which is among the most important 25 ecoregions on earth. Additionally, forest zones in FB are listed among “100 Forest Hotspots” in Europe by The World Conservation Monitoring Centre (UNEP WCMC). This study identified how and to what level existing land use pattern and related infrastructure, which compose basic inputs of sustainable basin management, influence ecology and biodiversity. Findings also revealed certain socio-economic and environmental effects of recent applications / projects which were not based on a holistic management plan. This study seeks to establish adequate technical infrastructure for the rational use and sustainable management of natural resources (water, soil, forest, etc.) in Fırtına Basin and to provide coordination among the institutions. The Integrated Basin Management project also aims at designing a sustainable natural resource management and biodiversity conservation model for the piloting area, Fırtına Basin as well as for other basins. Moreover, IBM (Integrated Basin Management) experiences will be opened to debate among scholars in academic and institutional circles who are also concerned with the basins in the same ecological corridor (Eastern Black Sea Mountains) or other basins in the wider Caucasus Ecoregion.

Anahtar Kelimeler

Caucasus Ecoregion, Integrated Watershed Management, Fırtına Basin

Kaynakça

• Acar, H. H., (2005), Orman Yolları, KTÜ Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, Ders Teksirleri Serisi: 82, Trabzon.
• Albrechts, L. (2004), “Strategic (spatial) planning re-examined, Environment and Planning B”, Planning and Design, 34, 743–758.
• Anonim (2006), “Kaçkar Dağları Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Planı” Plan Karar ve Hükümleri, Çevre ve Orman Bakanlığı, Belda LTD.
• Atagün, Ş., (2002), Çamlıhemşin Koruma Amaçlı 1/5000 Nazım İmar Planı Açıklama Raporu
• Dodd Jr., C. K., Barichivich, W. J. & Smith, L. L. (2004), Effectiveness of A Barrier Wall and Culverts in Reducing Wildlife Mortality on A Heavily Traveled Highway in Florida. Biological Conservation 118., içinde (619-631), Florida.
• Forman, R. T. T., & Deblinger, R. D. (2000), “The Ecological Road-Effect Zone of A Massachusetts (USA) Suburban Highway”, Conservation Biology , 14, 36–46.
• Görcelioğlu, E., (2004), Orman Yolları-Erozyon İlişkisi, İstanbul: İ.Ü. Orman Fakültesi Yayınları.
• Gunther, K., Biel, M, (1999), “Reducing Human Caused Black and Grizzly Bear Mortality Along Roadside in Corridors in Yellowstone National Park”, ed. G.L.
• Evink, P. Garrett, and D. Zeigler, Proceedings of the Third International Conference on Wildlife Ecology and Transportation, içinde (73-99), Florida: Florida Department of Transportation, Tallhassee.
• Hawbaker, T. J. & Radeloff V.C. (2004), “Roads and Landscape Pattern in Northern Wisconsin Based on a Comparison of Four Road Data Sources”, Conservation Biology, 18 (5), 1233–1244.
• Kıraç, C. O., (2008), Yollar Var Ulaştırır, Yollar Var Doğayı Kuşatır, SAD.
• KOKAP, (2014), Koruma Odaklı Kırsal Alan Planlaması, Bir Model Önerisi; İDA 4.1. Kırsal Alan Planlaması (yür.; C.Sancar, Yön.; A.M. Öksüz), Ankara: TÜBİTAK.
• Kurdoğlu,O., (2002), Kaçkar Dağları Milli Parkı ve Yakın Çevresinin Doğal Kaynak Yönetimi Açısından İncelenmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• ______ (2002), Assessment of Kaçkar Mountains National Park and İts Environs for Natural Resource Management. Dissertation, Karadeniz Technical University Institute of Natural and Applied Sciences, Trabzon
• Kurdoğlu,O., Kurdoğlu, B. Ç. & Eminağaoğlu, Ö. (2004), “Doğal ve Kültürel Değerlerin Korunması Açısından Kaçkar Dağları Mili Parkı’nın Önemi ve Mevcut Çevresel Tehditler”, D.K. Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, Ormancılık Araştırma Dergisi, 21, 134-150.
• Kurdoğlu O & Özalp M. (2010), “Assessment of River Hydroelectric Power Plant Inventments in Terms of Legal Procedure, Environmental Impacts”, Nature Conservation And Ecotourism’s Future. 3rd National Black Sea Forestry Congress, in Turkish 2), içinde (688-707), Turkey.
• Kurdoğlu O., & Çokçalişkan B.A., (2011), “Assessing the Effectiveness of Protected Area Management in the Turkish Caucasus”, African Journal of Biotechnology, 10 (75), 17208-17222. Available online at http://www.academicjournals.org/AJB. 10.11. 2014.
• Kurdoğlu,O., Ünver & Okan, S., (2015), “Yüksek Dağ Alanlarında Planlanan Yatırımlar Hakkında Yeniden Düşünme: Doğu Karadeniz Yeşilyol Örneği”, 2023’e Doğru 3. Doğa ve Ormancılık Sempozyumu Bildirileri, içinde (251-262), Antalya. Noss, R. 2002. The Ecological Effects of Roads, Wildlands Center for Preventing Roads, http://www.eco-action.org/dt/roads.html.
• OSİB, (2014), Ulusal Havza Yönetim Stratejisi (2014-2023), Ankara: Orman ve Su İşleri Bakanlığı
• Olson, D. M., (1997), The Global 2000, Conserving the World’s Distinctive Ecoregions, World Wildlife Fund, Washington.
• Polat, E., Gül, H., Dulupçu, M.A., Sallan Gül, S. & Peker, Z., (2011), Kentsel-Kırsal Bütünlüklü Bir Stratejik
• Mekânsal Planlama Modeli; Eğirdir Örneği, TÜBİTAK Proje No: 107K441, Isparta.
• Reed, R. A., Johnson-Barnard, J. & Baker, W. L. (1996), “Contribution of Roads to Forest Fragmentation in the Rocky Mountains”, Conservation Biology, 10(4), 1098-1106.
• RTPI, (2001), A New Vision for Planning: Delivering Sustainable Communities, Settlements and Places: ‘Mediating Space – Creating Place’, London.
• Sancar, C., (1992), Trabzon’da İç Göçler: Kentle Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Bütünleşme, yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi, KTÜ Fen bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Sancar, C. & Aydemir, Ş. (1996), “Trabzon’da Kırsal ve Kentsel Gelişme, Trabzon İli Kıyı Yönetimi”, ed. R. Keleş, içinde (32-34), Ankara: Trabzon Vakfı.
• Seiler, A., Eriksson, (1997), “New Approaches for Ecological Consideration in Swedish Road Planning”, eds. Canters, K. et al., Proceedings of the International Conference on Habitat Fragmentation, Infrastructure and the Role of Ecological Engineering, Maastricht & Den Hauge, içinde (253-264), Netherlands.
• Spellerberg, Ian, F. (1998), “Ecological Effects of Roads and Traffic: A Literature Review”, Blackwell Science Ltd. Global Ecology and Biogeography Letters,7, 317-333.
• TÜİK (2010-2014-) Türkiye İstatistik Kurumu, Adrese Dayalı Nüfus Sayımları. Ankara.
• Wacker, W., Taylor, J. & Means, H. (2000), The Visionary’s Handbook, New York: Harper Collins.
• Williams, L., Zazanashvili, N., Sanaridze, G. & Kandaurov, A. (2006), “An Ecoregional Conservation Plan for Caucasus”, Tbilisi: WWF Caucasus Program Ofice.
• WWF, (2006), “9 Sıcak Nokta” Türkiye’nin Kırılgan Biyosferini Korumak, Fırtına Vadisi National Geographic, Türkiye.
• ______ (2007), “Fırtına Havzası Yönetim Kurulu Değerlendirme Raporu”, WWW-Türkiye, Rize.
• URL 1, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Su Havzalarının Korunması Ve Yönetim Planlarının Hazırlanması Hakkında Yönetmelik http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/10/20121017-2.htm
• URL 2. www.digm.meb.gov.tr.