GÜRCÜ KAYNAKLARINA GÖRE GÜRCİSTAN ALTIN ÇAĞ DÖNEMİNİN SON HÜKÜMDARI: KRALİÇE TAMAR

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 4, 31 - 46, 27.12.2017

Ayşe Beyza Büyükçınar

Öz

Gürcistan tarih yazıcılığında, “Krallar Kralı” veya
“Kraliçeler Kraliçesi” olarak adlandırılan Kraliçe Tamar, 1184-1213 seneleri
arasında Gürcistan’ı yönetmiştir. Gürcistan’ın “Altın Çağı” olarak bilinen
dönemi içerisinde yer alan Kraliçe Tamar, dönemin Gürcistan’ı ve Gürcistan
tarih ve kültürü için önemli icraatlar yapmıştır. Bagratlılar/Bagrationi
sülalesine mensup olan Tamar, babası III. Giorgi’nin ölümü ile tahta çıkmış ve
iki kere siyasi evlilik yapmıştır. Kraliçe Tamar’ın ardından tahta önce oğlu
Laşa Giorgi daha sonra da kızı Rusudan geçmiş ve “Altın Çağ” dönemi, Moğol
saldırıları ile sona ermiştir. Türk tarihi içinde önemli bir karakter olan
Tamar döneminde, Anadolu Selçuklu Devleti ve Gürcüler ilk kez karşı karşıya
gelmişler ve “1202 Pasinler Savaşı” vuku bulmuştur. Türkler ile de ciddi
ilişkileri olan Kraliçe Tamar ve dönemi Türk literatüründe ayrıntılı olarak
çalışılmamıştır. Bu makale ile Gürcü tarihi ve Türk tarihi için önemli bir
figür olan Kraliçe Tamar dönemi iç ve dış politik meseleleri, ağırlıklı olarak
Gürcü kronikleri ve Gürcü araştırma eserlerinden de referans alınarak
incelenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kraliçe Tamar, Anadolu Selçuklu Devleti, Orta Çağ’da Gürcistan, Gürcü Krallığı, Gürcistan’ın Altın Çağ Dönemi

Kaynakça

• Allen, William Edward David (1971), A History of the Georgian People, London and New York: Routledge. Andreasyan, Hrand (2003), Gürcistan Tarihi (Eski Çağlardan 1212 Yılına Kadar), Ankara: TTK. Asatiani, Nodar (Tarihsiz), Sakartvelos Istoria, Tiflis: Sakartvelos Matse. Azerbaycan Tarihi (2007), C. II. Bakü: Azerbaycan Milli İlimler Akademisi A. Bakıxanov Tarih Enstitüsü Yayınları. Berdznenishvili, Nikolas ve Canasia, Simon (1997), Gürcüstan Tarihi, Başlangıçtan 19. Yüzyıla Kadar, İstanbul: Sorun Yayınları. Berkok, İsmail (1958), Tarihte Kafkasya, İstanbul: İstanbul Matbaası. Chikhladze, Iraklii and Chikhladze, Giga (2003), “The Yezidi Kurds and Assyrians of Georgia The Problem of Diasporas and Integration into Contemporary Society”, Journal of the Social Asia & the Caucasus, (3/21) Link: http://www.aina.org/reports/tykaaog.pdf Çiloğlu, Fahrettin (1993), Dilden Dine, Edebiyattan Sanata Gürcülerin Tarihi, İstanbul: Ant Yayınları. Çoğ, Mehmet (2015), “Ortaçağ Kafkasya Havzası’nda Kıpçaklar”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 10 (19), 57-74. Gümüş, Nebi, (2006), “İlk Anadolu Selçuklu-Gürcü Karşılaşması: Pasinler Savaşı ve Sonuçları”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, VI (3), 199- 219. Karamanlı, Hüsamettin M. (1996), “Gürcistan”, DİA, C.14. 311-313. Kartlis Tskhovreba (2014), ed: Roin Metrevili, Tbilisi: Artanuji Publishing. Keçiş, Murat (2009), “Trabzon Rum İmparatorluğu’nun Kuruluşunda Çevreyle Olan İlişkileri”, Tarih Araştırmaları Dergisi, 28 (46), 143-162. Kenkebashvili, Temur (2010), The Death and Burial of the King Tamar, Tbilisi: Eniversali. Kırzıoğlu, Fahrettin (1992), Yukarı Kür ve Çoruk Boyları’nda Kıpçaklar, Ankara: TTK. Lang, D.M. (1966, First Edition), The Georgians, London: Thames and Hundson. Lortkipanidze, Mariam (2015), Sakartvelos Istoria, C.2. Tbilisi: Palitra. Melikishvili, G. (Tarihsiz), Sakartvelos Istoria, Tbilisi. Mesxia, Shota and Guchua, Viktor (1976), Sakartvelos Istoria, Tbilisi. Metreveli, Roin (1991), Tamar Mepe, Tbilisi: Ganatleba. Metreveli, Roin (2016), Rustaveli’s Epoch, Tbilisi: Artanuji. Piyadeoğlu, Cihan (2017), Sultan Alp Arslan Fethin Babası, İstanbul: Kronik Yayınları. Rukhadzisa, V.A. (1917) (yayına hazırlayan), Tamar Mepe, Tbilisi: Tbilisis Kartvel Kalta Sazogadoebisa. Sanikidze, Levan (1992), Deda Istoria, Tbilisi: Molodini. Sevim, Ali (2002), Genel Çizgileriyle Selçuklu- Ermeni İlişkileri, Ankara: TTK. Subaşı, Ömer (2016), “Türkiye Selçuklu Devleti’nde Güçlü Bir Kadın: Gürcü Hatun Tamara”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (33), 384-401. Subaşı, Ömer (2015), Gürcü Moğol İlişkisi, İstanbul: Kitabevi. Sümer, Faruk (2015), Selçuklular Devrinde Doğu Anadolu’da Türk Beylikleri, Ankara: TTK. Şengeliya, N. (2007), “XI-XIII. Yüzyıl Gürcü Tarihçilerine Göre Selçuklular”, Tarih İncelemeleri Dergisi, 22 (2), 227-240. Tellioğlu, İbrahim (2004), Osmanlı Hakimiyetine Kadar Doğu Karadeniz’de Türkler, Trabzon: Serander Yayınları. Tellioğlu, İbrahim (2008), “Trabzon Rum Devleti’nin Hristiyan Dünyasıyla İlişkileri (1214-1458)”, Uluslararası Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 5 (5), 33-53.