TRABZON MARTYRS OF THE ERTUĞRUL DISASTER

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 11, 365 - 383, 28.12.2020

Engin Çağdaş Bulut

https://doi.org/10.31765/karen.757896

Öz

The Ottoman Empire's interest in the Far East began when Japan swerved its policy of being a closed country and opened up to the world. After the prolonged policy of Japan, which ended the “Sakoku (closed country)” period, the Japanese Prince visited Istanbul and thus there was a need to respond to this visit. From the perspective of the Ottoman Empire, the visit to Japan had two purposes: The first is to get an ally against Russia, and the second is to contact the Muslim people, the colony of the European states. For this purpose, a sea voyage to Japan was planned and despite all the controversy, the Ertuğrul Frigate was chosen as the ship that will make one of the longest journeys in the history of the Ottoman Empire. However, Ertuğrul Frigate completed the 11 month-long journey by struggling with various accidents, bad weather and epidemic diseases and while it was just at the beginning of the return journey, it sunk on the shores of Japan as a result of the storm. On the ship, where 527 people were martyred and 69 were saved, there were also about 300 people going from the Black Sea Region. With 71 martyrs, the city of Trabzon has become the highest affected in both the region and the country. Considering the borders of Trabzon Province at that time, this number is around 230.

Anahtar Kelimeler

Ertuğrul Frigate, Trabzon Martyrs

ERTUĞRUL FACİASININ TRABZONLU ŞEHİTLERİ

Öz

Osmanlı Devleti’nin Uzakdoğu ile ilgilenmesi, Japonya’nın dışa kapalı bir ülke olma politikasını bırakıp dünyaya açılmasıyla birlikte başladı. Japonya’nın uzun süren “Sakoku (kapalı ülke)” dönemini bitiren açılım politikası sonrasında Japon Prensi İstanbul’u ziyaret etmiş, bu ziyarete bir karşılık verme ihtiyacı ortaya çıkmıştı. Osmanlı Devleti açısından bakıldığında Japonya’ya yapılacak ziyaretin iki amacı vardı: Rusya’ya karşı bir müttefik edinmek ve Avrupalı devletlerin sömürgesi olan Müslüman halkla irtibat kurulabilmek. Bu amaç doğrultusunda Japonya’ya bir deniz yolculuğu planlandı. Osmanlı Devleti tarihinin en uzun yolculuklarından birisini gerçekleştirecek gemi olarak da tüm tartışmalara rağmen Ertuğrul Fırkateyni seçildi. Fakat çeşitli kazalar, kötü hava şartları ve salgın hastalıklarla mücadele ederek yaklaşık 11 ay süren gidiş yolculuğunu tamamlayan Ertuğrul Fırkateyni, dönüş yolculuğunun henüz başındayken fırtına sonucu Japonya sahillerinde battı. 527 kişinin şehit olduğu ve 69 kişinin kurtulduğu gemide Karadeniz Bölgesi’nden giden yaklaşık 300 kişi de bulunmaktaydı. 71 şehit ile Trabzon şehri hem bölge içerisinde hem de ülke çapında en çok şehit veren il oldu. O dönem ki Trabzon Vilayeti sınırları dikkate alındığında ise bu sayı yaklaşık 230 civarındaydı.

Anahtar Kelimeler

Ertuğrul Fırkateyni, Trabzonlu Şehitler, Osmanlı İmparatorluğu-Japonya İlişkileri

Kaynakça

• Başkanlık Osmanlı Arşivi
• “Şehitlerimiz” (t.y.), Çanakkale Müzesi. 04.02.2020 tarihinde şu kaynaktan alınmıştır. http://www.canakkalemuzesi.com/
• Dabağyan, Levon Panos (2016), Türk Denizcilik Tarihi ve Ertuğrul Fırkateyni, İstanbul: Yedirenk Yayınları.
• Deniz Kuvvetleri Komutanlığı (2015), Ertuğrul Fırkateyni’nin Japonya Seyrinin 125.Yıldönümü Anısına, (Haz. Serhan Aras ve Mehmet Yüksel), İstanbul: Deniz Basımevi Müdürlüğü.
• Deniz Kuvvetleri Komutanlığı (2019a). “Yurt Dışı Dz.K.K.lığı Şehit Personelinin Bulunduğu Şehitlikler”, 30.11.2019 tarihinde şu kaynaktan alınmıştır. https://www.dzkk.tsk.tr/icerik.php?icerik_id=500&dil=1.
• Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, (2019b), “Ertuğrul Fırkateyni”, 30.11.2019 tarihinde şu kaynaktan alınmıştır. https://www.dzkk.tsk.tr/icerik.php?icerik_id=480&dil=1.
• Ekinci, İlhan (2013), “Karadeniz’de Âyanlar ve Denizcilik”, Karadeniz Araştırmaları, 37, 15-49.
• Ertuğrul Süvarisi Ali Bey’den Ayşe Hanım’a Mektuplar (2007), (Haz. Canan Yücel Eronat), Türkiye İş İstanbul: Bankası Kültür Yayınları.
• Hasebe, Kiyohiko (2018), “Osmanlı İmparatorluğu ve Japonya”, Asian Cultures Research Enstitute, 8, 1-4.
• İrtem, Süleyman Kani (2005), Eruğrul Faciası Boğazlar Meselesi, (Haz. Osman Selim Kocahanoğlu), İstanbul: Temel Yayınları.
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı, Müteferrik Evrak: 26157/2.
• Komatsu, Kaori (1990), “100’üncü Yıldönümü Münasebetiyle ‘Ertuğrul Fırkateyni’ Faciası”, Annals of Japan Association for Middle East Studies, 5, 113-172.
• Komatsu, Kaori (1992), Ertuğrul Faciası Bir Dostluğun Doğuşu, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Koyuncuoğlu, Sevim Anagür (2014), Ertuğrul Faciası, İstanbul: Naviga Yayınları.
• Milli Savunma Bakanlığı (1998), Şehitlerimiz 1-2-3-4-5, Ankara: Millî Savunma Bakanlığı Yayınları.
• Ministry of Foreign Affairs (MFA) (2017), “Ertuğrul Fırkateyni Faciası”, 02.12.2019 tarihinde şu kaynaktan alınmıştır. http://tokyo.be.mfa.gov.tr/Mission/ShowInfoNote/133573.
• Misawa, Nobuo (2002), “Relations Between Japan and the Ottoman Empire in the 19th Century: Japanese Public Opinions about the Disaster of the Ottoman Battleship Ertuğrul (1890)”, Annals of Japan Association for Middle East Studies, 18/2, 9-19.
• Misawa, Nobuo (2008), “Ertuğrul Faciası Üzerine Japon Mahalli İdarecilerinin Yazışmaları ve Kurtarma Çalışmaları”, Türklük Araştırmaları Dergisi, 20, 481-497.
• Misawa, Nobuo (2010), “Abdülhamid Dönemi İçin Kritik Bir Teferruat: Japon Kaynakları Işığında Ertuğrul Faciası”, Düşünen Siyaset, 27, 179-194.
• Misawa, Nobuo (2016), “ Ertuğrul Mürettebatının Japonya’daki Faaliyetleri”, Uluslararası Ertuğrul’un İzinde Deniz Kuvvetleri ve Diplomasi Sempozyumu (16-17 Eylül 2015), İstanbul: Deniz Basımevi Müdürlüğü, 67-72.
• Mütercimler, Erol ve Öke, Mim Kemal (1991), Ertuğrul Fırkateyni Faciası ve Türk-Japon İlişkisinin Başlangıcı, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Öndeş, Osman (1971), “Amiral Osman Paşa’nın Mektupları”, Hayat Tarih Mecmuası, II/10, 64-71.
• Öndeş, Osman (1998), Ertuğrul Fırkateyni Faciası, İstanbul: Aksoy Yayıncılık.
• Sako, Susumu (2009), “Ertuğrul Fırkateyni Faciası ve Japon Medyasına Yansımaları”, Japon Araştırmacılarının Gözünden Türkiye Sempozyum, (25 Eylül 2009), Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Yayınları, 11-16.
• Süleyman Nutki (1327/1911), Ertuğrul Fırkateyni Faciası, İstanbul: Matbaa-i Bahriye.
• Şahin, F. Şayan (1998a), “Ertuğrul Faciası ve Şehit Ailelerine Bağlanan Maaş”, Tarih ve Toplum. 176, 81-84.
• Şahin, F. Şayan (1998b), “Ertuğrul Faciası Şehitlerinin Aileleri İçin Ülkede Toplanan Yardım”, Türk Dünyası Araştırmaları, 112, 109-152.
• Şimşek, Erdoğan (2005), Uzakdoğu Elçisi Ertuğrul Fırkateyni, İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Tızlak, Fahrettin (2001), “Osmanlı-Japon İlişkilerinin Başlangıcı ve Ertuğrul Faciası”, Türk Dünyası Araştırmaları, 133, 39-52.
• Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) (t.y.), “Şehit Bilgi Kapısı”. 01.09.2019 tarihinde şu kaynaktan alınmıştır.https://uyg.tsk.tr/SehitYakini_Kullanici/Sehitlerimiz.aspx?verification=KapsamVeAmacOkundu.
• Yılmaz, Hakan (2015), “Türk Tarih ve Edebiyatında Ertuğrul Fırkateyni: Tarih İlmi Açısından Bir Muammanın Tahlili”, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 2/7, 80-97.
• Yüksel, Onur (2006), “Son Belgeler Işığında Ertuğrul Fırkateyninin Batış Tarihi”, Donanma Komutanlığı 3’üncü Deniz Harp Tarihi Semineri, 5/13-5/26.
• Yüksel, Onur (2015), “Son Belgeler Işığında Ertuğrul Fırkateyni’nin Uzak Doğu Seyri”, Deniz Kuvvetleri Dergisi Eki, 622, 15-31.