KARADENİZ’DE ULUSLARARASI TİCARETİN ÖLÇÜLMESİ VE ANALİZİ (1830-1913)

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 11, 385 - 401, 28.12.2020

Cihan Güneş

https://doi.org/10.31765/karen.789259

Öz

Bir bölgenin ticaret tarihini incelemeden önce muhakkak o bölgenin ticaret hacminin tespit edilmesi gerekir. Bu hesaplama ticaretin artış ve azalışlarının konjonktürel mi yoksa sürekli mi olduğunun anlaşılabilmesi için gerekir. Karadeniz ticaretinin 19. yüzyılına dair olan literatür bir artış olduğunu iddia etmektedir. Fakat bu ticaretin boyutları dolaylı yollarla görülmüş, tam olarak hesaplanamamıştır. Böylelikle bu makalenin amacı Karadeniz ticaretinin büyüklüğünü ölçüp bu ticaretin yönünü tespit edebilmektir. Bu hesaplamayı yapabilmek için ticarette etkili olan 20 adet Karadeniz limanı değerlendirmeye alınmış, birincil kaynaklardan alınan ticaret verileri İngiliz sterlini cinsine çevrilerek bir araya getirilmiştir. Karadeniz limanlarında gelişen toplam deniz ticaretinin 80 yılda 47,8 kat arttığı ve yıllık ortalama artışının %11,3 olduğu görülmüştür. Bu verilere dayanarak 1830’dan Birinci Dünya Savaşı’na kadar geçen süreçte Karadeniz’de sürdürülebilir bir ticaretin oluştuğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

karadeniz, uluslararası ticaret, osmanlı, rusya, 19. yüzyıl

Kaynakça

• BOA, DH. MKT. 1397/40, H. 09.05.1304, (M. 25.01.1887)
• BOA, HR. HMŞ. İŞO. 70/30, R. 19.10.1325, (M. 01.01.1910)
• BOA, DH, MUİ, 58/53, H. 25.01.1328, (M. 06.02.1910)
• BOA, DH. MUİ. 76/74, H. 14.04.1328, (M. 25.04.1910)
• Clark, Gregory, (2007), A Farewell to Alms: A Brief Economic History Of The World, Princeton University Press
• Denzel, Markus A., (2016), Handbook of World Exchange Rates 1590-1914, Routledge
• Diebolt, Claude ve Haupert, Micheal, (2016), Handbook of Cliometrics, Springer
• Duru, Okan ve Yoshida, Shigeru, (2011), “Long Term Freight Market Index and Inferences”, The Asian Journal of Shipping and Logistics, 27 (3), s.405-421
• Genç, Mehmet, (2013), Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, Ötüken Yay., 9. Baskı, İstanbul,
• Grinevetsky, Sergei R.- Zonn, Igor S. – Zhiltsov, Sergei S.- Kosarev, Aleksey N.- Kostianoy, Andrey G., (2015), The Black Sea Encyclopedia, Springer
• Herlihy, Patricia, (1991), Odessa: A History 1794-1914, Harvard University Press
• King, Charles, (2006), The Black Sea: A History, Oxford University Press
• Mitchell, B.R., (1998), International Historical Statistics, Europe 1750-1993, Macmillan, 4. Baskı
• Mohammed, S.I.S. ve Williamson J.G., (2004), “Freight Rates and Productivity Gains in British Tramp Shipping 1869-1950”, Explorations in Economic History, 41, s.179-180
• Pamuk, Şevket, (1995), 19. Yüzyılda Osmanlı Dış Ticareti, T.C. Başbakanlık DİE Yayınları, C.1, Ankara
• Petmezas, Socrates ve Papadopoulou, Alexandra, Black Sea Historical Statistics, 1812-1914, www.blacksea.gr , (Erişim Tarihi: 01.05.2020)
• Rusya Ahkâm Defterleri, No: 84/2, 85/3, 86/4, 87/5, 91/9
• Trabzon Vilayet Salnamesi (TVS), 1319 (1901); 1320 (1902); 1321 (1903); 1322 (1904)
• Trade Reports of The Trebizond Province on British Documents 1830-1914, (2014), Vol. I, II, III, Haz. Musa Şaşmaz, TTK, Ankara
• Türe, İskender ve Kaynar, Salim, (2017), Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Yayın no: 147, 4. Baskı