The Use Of Glass in The Process Of Re-Using Of Historical Buildings: Example Of Trabzon Kizlar Monastery

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 13, 199 - 213, 30.12.2021

İzzettin Kutlu , İrem Bekar

https://doi.org/10.31765/karen.987073

Cited By: 3

Öz

Developing technological data in our era also affects the field of building materials and the emerging high-tech materials provide great opportunities to the designer. In this context, different contemporary building materials have started to be used in the restoration processes of historical buildings. Contemporary glass material discussed in this study is a transparent and fragile building material that is often used with traditional materials in historical building restorations. Glass is a material that does not prevent original materials, can adapt to the original condition of the buildings thanks to its transparent feature, and can be recycled according to its use and it has an important place in terms of its potential to be used as a restorative material in the preservation of historical buildings. In this study, it is aimed to determine the architectural compatibility of the glass used in the restoration of historical buildings and to reveal the advantages and disadvantages of the use of glass. In this scope was discussed the Kizlar Monastery, located within the borders of Trabzon province in the Eastern Black Sea region. The study consists of three stages. In the first stage, a theoretical framework on the subject was formed through literature research. In the second stage, the data related to the study area were obtained and the current situation features of the buildings were examined with the field studies and archive documents. In the third stage, glass usage areas were analyzed in the restoration and re-using process in the Kizlar Monastery and processed on plan, sections, elevation and 3D models. The research can be considered as an archival document for the Kizlar Monastery, which has important historical values, and as a contribution to the field of impact assessment of the cultural heritage. In the findings of the study, it was seen that the interventions made for the Kizlar Monastery to connect the past and the future of the building greatly contributed to the original value of the building. As a result, it has been determined that the interventions made by taking care to preserve and maintain the original space flow of historical buildings contribute to the preservation and sustainability of the values contained in the structure.

Anahtar Kelimeler

Historical Building, Reuse, Restoration, Glass, Kizlar Monastery

TARİHİ YAPILARIN YENİDEN İŞLEVLENDİRİLME SÜRECİNDE CAM KULLANIMI: TRABZON KIZLAR MANASTIRI ÖRNEĞİ

Öz

Bulunduğumuz çağda hızla gelişen teknolojik veriler, yapı malzemesi alanını da etkilemektedir. Zamanla yüksek teknoloji ürünü malzemeler ortaya çıkmakta ve tasarımcıya büyük olanaklar sağlamaktadır. Bu bağlamda, günümüzde tarihi yapıların restorasyon süreçlerinde, farklı nedenlerle kullanıcıya geniş imkanlar tanıyan farklı çağdaş yapı malzemeleri kullanılmaya başlanmıştır. Bu çalışmada ele alınan çağdaş cam malzeme; tarihi yapı restorasyonlarında, geleneksel malzemeler ile sıklıkla kullanılan şeffaf ve kırılgan bir yapı malzemesidir. Cam malzeme, özgün malzemelerin önüne geçmeyen, şeffaf özelliği sayesinde yapının özgün durumuna uyum sağlayabilen ve kullanım biçimine göre geri dönüştürülebilen bir malzeme olup, tarihi yapıların korunmasında restoratif bir materyal olarak kullanılma potansiyeli açısından önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada tarihi yapıların restorasyonunda kullanılan camın mimari uyumluluğunu belirlemek ve cam malzeme kullanımının sağladığı avantaj ve dezavantajları ortaya koymak amaçlanmaktadır. Bu kapsamda, Doğu Karadeniz Bölgesi’nde Trabzon ili sınırları içerisinde bulunan Kızlar Manastırı ele alınmıştır. Üç aşamadan oluşan çalışmanın ilk aşamasında literatür araştırması yoluyla konuya ilişkin kuramsal alt yapı oluşturulmuş; ikinci aşamada çalışma alanına ilişkin veriler elde edilerek saha çalışmaları ve arşiv belgeleri ile yapıların mevcut durum özellikleri incelenmiş; üçüncü aşamada ise Kızlar Manastırı’nda restorasyon ve yeniden işlevlendirme sürecinde cam kullanım alanları analiz edilerek plan, kesit, görünüş ve 3 boyutlu görseller üzerine işlenmiştir. Yapılan araştırma, önemli tarihi değerleri içerisinde barındıran Kızlar Manastırı için bir arşiv kaydı ve restore edilen kültürel mirasın etki değerlendirmesi alanına bir katkı olarak düşünülebilir. Çalışmanın bulgularında, Kızlar Manastırı için yapının geçmişi ile geleceği arasında bağlantı kurmak amacıyla iyi analiz edilerek yapılan müdahalelerin büyük oranda yapının özgün değerine katkıda bulunduğu görülmüştür. Sonuç olarak, tarihi yapıların özgün mekan akışının korunması ve bozulmamasına özen gösterilerek yapılan müdahalelerin, yapının barındırdığı değerlerin korunmasına ve sürdürülebilir olmasında katkıda bulunduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tarihi Yapı, Yeniden İşlevlendirme, Restorasyon, Cam, Kızlar Manastırı

Kaynakça

• Achintha, Mithila (2016), “Sustainability of Glass in Construction”. Sustainability of Construction Materials, 79-104, Sawston: Woodhead Publishing.
• Ahunbay, Zeynep (1999), Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• Akcay, Cemil-Bozkurt, T. Serhat-Sayın, Barış-Yıldızlar, Barış (2016), "Seismic retrofitting of the historical masonry structures using numerical approach", Construction and Building Materials, 113, 752-763.
• Altınoluk, Ülkü (1991), “Özgün İşlevini Tamamen Yitiren ya da İşlevsel Olarak Eskiyen Yapıların Yeniden Kullanımı”, Tasarım Dergisi, (14), 102-104.
• Altınoluk, Ülkü (1998), Binaların Yeniden Kullanımı, İstanbul: YEM Yayınları.
• Ardaman, Emel (1996), Tarihi Çevre İçindeki Binaların Yeniden Kullanımı- Galata Örneği Kente Yeniden Katılım, Doktora Tezi, İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Avunduk, Duygu (2021), “Kızlar Manastırı Turizm Sezonunda Yenilenen Yüzüyle Hizmet Verecek”, https://www.aa.com.tr/tr/yasam/kizlar-manastiri-turizm-sezonunda-yenilenen-yuzuyle-hizmet-verecek/2242154 (21.08.2021)
• Barou, Lida-Bristogianni, Telesilla-Oikonomopoulou, Faidra (2017) “Transparent Restoration”, IABSE Conference – Creativity and Collaboration, 19-20 Nisan, Bath, İngiltere.
• Bennett, Andrew and Elman, Colin (2006), “Complex causal relations and case study methods: The example of path dependence”, Political analysis, 250-267.
• Bryer, Antohny (1968), “Nineteenth-century monuments in the city and vilayet of Trebizond: architectural and historical notes Part 2”, Archeion Pontou [Pontic Arşivleri], 29, 89–129.
• Bryer, Antohny and Winfield, David (1985), The Byzantine monuments and topography of the Pontos, vol. I, Washington: Dumbarton Oaks Research Library & Collection.
• Bozkurt, T. Serhat-Sayın, Barış-Akçay, Cemil-Yıldızlar, Barış-Karaçay, Neşe (2016), "Restoration of the historical masonry structures based on laboratory experiments", Journal of Building Engineering, 7, 343-360.
• Bullen, A. Peter and Love E. D. Peter (2010), “The rhetoric of adaptive reuse or reality of demolition: Views from the field”, Cities 27(4), 215-224.
• Cantacuzıno, Serban (1989), Re-Achitecture; Old Buildings/New Uses, New York: Abbeville Pres.
• Corbusier, Le-Stirton, Paul-Benton, Tim (1935). “Glass, the fundamental material of modern architecture”, A Journal of Decorative Arts, Design History, and Material Culture, 19(2)282-308.
• De Lima, C. Jose-Veer, Frederic-Çopuroğlu, Oğuzhan-Nijsse, Rob (2018), “Advancements and Challenges in Glass Concepts, Manufacturing and Applications”, 13th International Congress on Advances in Civil Engineering, 12-14 Eylül, İzmir.
• Engin, Emre-Nayeb, Aslan-Bekar, İrem (2019), “İç Mimarlık Eğitiminde İç Mekân Restorasyonu Üzerine Bir Stüdyo Deneyimi: Trabzon Kızlar Manastırı İçin Yeniden Kullanım Önerileri”, Avrasya Eğitim ve Literatür Dergisi, Özel Sayı, 274-286.
• Erdoğan, Banu Gökmen (2015), “Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlıklarında Cam Malzeme Kullanımı Üzerine Bir Araştırma”, 5. Tarihi Eserlerin Güçlendirilmesi ve Geleceğe Güvenle Devredilmesi Sempozyumu, 1-3 Ekim 2015, Erzurum, V, 347-360.
• Ertaş Beşir, Şebnem ve Bekar, İrem (2020), “Functional Performance After Re-use in Traditional Houses”, Advances in Scientific Research: Engineering and Architecture, Sofya: St. Klıment Ohrıdskı Unıversıty Press.
• Feilden, Bernard (2007), Conservation of Historic Buildings, Londra: Routledge.
• Gazi, Aylin ve Boduroğlu, Elvin (2015), “İşlev Değişikliğinin Tarihi Yapılar Üzerine Etkileri: Alsancak Levanten Evleri Örneği". Megaron, 10(1), 57-69.
• Halaç, Hanım Hicran ve Ergün, Ruşen (2020), “Tarihi Yapılarda Tek Bina Ölçekli İşlev Dönüşümleri: Tezlerin Sistematik Literatür Taraması”, The Journal of Academic Social Science, 8(111), 40-59.
• Haldimann, Matthias-Luible, Andreas-Overend, Mauro (2008), Structural Use Of Glass. Zürih: IABSE.
• ICOMOS (1964), “Venedik Tüzüğü”, http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0243603001536681730.pdf (24.08.2021)
• ICOMOS (1999), “Geleneksel Mimari Miras Tüzüğü”, http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0464062001536913566.pdf (21.08.2021)
• ICOMOS (2003), “Mimari Mirasın Analizi, Korunması ve Strüktürel Restorasyonu için İlkeler”, http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0033791001536913477.pdf (21.08.2021)
• ICOMOS (2013), “Türkiye Mimari Mirası Koruma Bildirgesi”, http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0784192001542192602.pdf (24.08.2021)
• İşçi Emre (2008), “Nitel araştırma yöntemleri”, http://emreisci.blogspot.com/2008/11/nitel-aratirma-yntemleri.html (24.08.2021)
• Karabulut, Gonca (2002), Yapı Malzemesi Olarak Cam ve Mekan Tasarımında Kullanımı, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Karakurum, Yılmaz Meltem (2020), “Kızlar Manastırı Kültür ve Sanat Hayatına Canlılık Katacak”, https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/kizlar-manastiri-kultur-ve-sanat-hayatina-canlilik-katacak/1741483 (21.08.2021)
• Kocabıyık, Yağmur (2014), Yeniden İşlevlendirme Kavramı ve Bu Kapsamda İTÜ Taşkışla Binasının İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Maltepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Kozłowski, Marcin-Malewski, Andrzej-Akmadžić, Vlaho-Vrdoljak, Anton (2019), “Glass In Structural Applıcatıons”, e-Zbornik: Electronic collection of Faculty of Civil Engineering, 9 (18).
• Kuleli, Esin (1998), Özgün İşlevini Sürdüremeyen Anıtların Yeniden Kullanım Sorunları, Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Kutlu, İzzettin ve Ergün, Ruşen (2021), “Tarihi Yapılarda Yeniden İşlevlendirme Süreçlerine Sistematik Bir Yaklaşım; Atik Valide Külliyesi Örneği”, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi 25, 172-184.
• Mahrebel, Hasan Ali (2006), Tarihi Yapılarda Taşıyıcı Sistem Özellikleri, Hasarlar, Onarım ve Güçlendirme Teknikleri. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Pariafsai, Fatemeh (2016), “A Review of Design Considerations in Glass Buildings”, Frontiers of Architectural Research, 5(2), 171-193.
• Pekol, Banu (2010), İstanbul’da Yeniden İşlevlerle Kullanılan Tarihi Yapıların Üslup Sorunsalı, Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Gen Bilimleri Üniversitesi.
• Polat, Yavuz (1996), Anadolu Selçuklu Medreselerinin Yeni Fonksiyonla Yüklenmesi Üzerine Bir Deneme, Yüksek Lisans Tezi, Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Saraç, Ömer ve Tanrısever, Canan (2018), “Kastamonu’da Yeniden İşlevlendirilen Tarihi Yapıların Sürdürülebilirliğe Etki Eden Çekicilik Faktörleri”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 29 (2), 151-163.
• Savić, Jelena-Đurić Mijović, Danijela-Bogdanović, Veliborka (2013), “Architectural Glass: Types, Performance and Legislation”, Architecture and Civil Engineering, 11(1), 35-45.
• Sev, Ayşin-Gür, Volkan-Özgen, Aydan (2003), “Cephenin Vazgeçilmez Saydam Malzemesi Cam”, 2. Ulusal Yapı Malzemeleri Kongresi, 6-8 Ekim, İstanbul, 6-8.
• Sinan, Seda (2011), Tarihi Binaların İşlev Değişimi’nin Yıldız Sarayı Müzesi Örneği Üzerinden Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Sezer, Şenkal Filiz (2005), “Farklı Cam Türlerinin Performans Kriterlerinin İncelenmesi”, Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Dergisi, 10(1), 15-21.
• Soğancı, Neslihan Müge (2001), Architecture as Palimpsest: Refunctioning of Industrial Buildings Within the Scope of Industrial Archaeology, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Orta doğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Symon, Gillian Ed and Cassell, Ed Cassell (1998), Qualitative methods and analysis in organizational research: A practical guide, New York: Sage Publications Ltd.
• Tanaç Zeren, Mine (2010), İzmir'de Sefarad Mimarisi ve Sinagogları, İstanbul: Yalın Yayınları.
• Topalidus, Sam (2016), “Panayia Theoskepastos Monastery”, https://pontosworld.com/index.php/pontus/greeks-of-pontus/229-the-crypto-christians-of-pontus (25.08.2021)
• Tümer, Sertaç (2003), Kentsel Alanda İşlevini Yitirmiş Sanayi Tesislerinin Dönüştürülme Sürecine Yönelik Bir Model, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Türkan, Ahmet (2003), Trabzon'da Hristiyanlık Tarihi ve Sümela Manastırı'nın Hristiyanlıktaki Yeri, Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Url-1. “Glass”, 17 Haziran 2021. http://www.understandconstruction.com/glass.html.
• White, Rachel Lynn (2007), Glass As A Structural Material, Manhattan: Kansas State University.
• Vandebroek, Marc-Louter, Christian-Caspeele, Robby-Ensslen, Frank-Belis, Jan (2014), “Size effect model for the edge strength of glass with cut and ground edge finishing”, Engineering structures, 79, 96-105.