TRABZON İLİ YÜZEY ARAŞTIRMASI 2021 YILI ÖN SONUÇLARI

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 14, 57 - 74, 29.04.2022

Hülya Çalışkan Akgül , Sinan Kılıç , Serkan Demirel , Erkan Yılmaz

https://doi.org/10.31765/karen.1071040

Cited By: 1

Öz

Trabzon ilinin Klasik Çağ öncesi, Anadolu Arkeolojisinde şimdiye kadar yeterince araştırılmamış bir konuydu. Trabzon, Karadeniz kıyılarındaki en önemli yerleşim bölgelerinden biri olmasına karşın Klasik Çağ öncesine ait somut arkeolojik veri kaydedilmiş değildi. Bu durum eski kaynaklardaki bölgeyle ilgili bilgiler için de geçerli idi. Eski kaynaklarda haklarında birtakım bilgiler verilen bölgenin eski halklarının, Klasik Çağ’da Anadolu’nun diğer yerlerine göre daha primitif bir yaşam sürdürdükleri, hatta bunun Roma Çağı için de geçerli olduğu açıktır. Ancak 2018 yılında başlayan Trabzon İli Yüzey Araştırması projesi, bölgenin uzak geçmişini ortaya çıkarmaya ve bölgenin geçmişine dair görüntüsünü değiştirmeye başlamıştır. Araştırmanın üçüncü yılı, ilin batı yarısını oluşturan Maçka, Akçaabat, Düzköy, Tonya, Beşikdüzü ve Şalpazarı ilçelerinde gerçekleştirilmiştir. Eylül 2021 tarihinde 20 gün süren araştırma neticesinde, Paleolitik Çağ’a tarihlendirilen yeni bir mağara ve yontmataş buluntularının saptanması ile birlikte söz konusu dönem için bölgenin artan önemi belgelenmiştir. Bunun yanı sıra ilk defa 2019 yılında saptanan Kalecik Kalesi’nin yeniden incelenmesi ile Doğu Karadeniz Dağları’nın kuzeyinde, Erken Demir Çağı’nda, kuzeydoğu Anadolu ve Kafkasya ile ilişkili daha çok verinin elde edilmesi sağlanmıştır. Önümüzdeki yıllarda devam edecek olan araştırmaların Trabzon ve çevre bölgelerin tarihsel süreç içerisindeki değerinin anlaşılmasına önemli katkılar sunacağı açıktır.

Anahtar Kelimeler

Doğu Karadeniz, Trabzon, Yüzey Araştırması, Paleolitik Çağ, Demir Çağı, Yontmataş Buluntular

Destekleyen Kurum

Karadeniz Teknik Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

SAT-2020-8417

Teşekkür

2021 yılı Eylül ayında gerçekleştirilen Trabzon ili yüzey araştırmasının üçüncü sezonu, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün izni (YA016101(2018)) ile gerçekleştirilmiştir. Karadeniz Teknik Üniversitesi ve aynı üniversitenin BAP birimi (Proje kodu: SAT-2020-8417), Trabzon Büyükşehir Belediyesi, Düzköy Kaymakamlığı, Trabzon Mimarlar Odası ve Artvin Çoruh Üniversitesi projeye maddi destek sağlamışlardır. Geç dönem çanak çömlek buluntuların tanımlanmasında sayın Dr. Gülseren Kan Şahin’e ve yontmataş buluntuların incelenmesinde sayın Arş. Gör. Didem Turan’a verdikleri destek ve yardımlar için çok teşekkür ederiz. Oldukça zorlu bir arazide özverili çalışmalarından dolayı 2021 yılı TYAP ekip üyelerinin her birine teşekkürü bir borç biliriz.

Kaynakça

• Apakidze, Joni (2009), Die Spätbronze- und Früheisenzeit in West- und Zentralkaukasien: Chronologische Studien zur Kolchis-Kultur 1600-700 v.Chr. Rahden/Westfalen: Verlag Marie Leidorf.
• Bordes, François (1961), Typologie du Paléolithique Ancient et moyen. CNRS, Paris.
• Çalışkan Akgül, Hülya – Kılıç, Sinan – Demirel, Serkan (2019), “Trabzon İli Protohistorik Dönem (Kalkolitik ve Tunç Çağları) Yüzey Araştırması 2018 Yılı Ön Sonuçları”, 37. Araştırma Sonuçları Toplantısı, cilt: 2, 17-21 Haziran 2019 Diyarbakır, 253-276.
• Çalışkan Akgül, Hülya – Kılıç, Sinan – Demirel, Serkan – Yılmaz, Erkan (2019-2020), “Trabzon İli Protohistorik Dönem Yüzey Araştırması–2019”, Türk Eskiçağ Enstitüsü Haberler 45, 67-73.
• Çalışkan Akgül, Hülya (2020a), “Doğu Karadeniz Dağlarında Erken Demir Çağı Varlığına İlişkin Yeni Buluntular”, Anadolu Araştırmaları - Anatolian Research 23, 91-111. https://doi.org/10.26650/anar.2020.23.818496.
• Çalışkan Akgül, Hülya (2020b), “Sis İçinde Tarih: Trabzon Yüzey Araştırması”, Aktüel Arkeoloji Dergisi 73, 70-81.
• Çalışkan Akgül, Hülya ve Dinçer, Berkay (2021), “Koskarlı Cave: The First Late Pleistocene/Early Holocene Site in the Eastern Black Sea Region of Turkey”, Archaeological Research in Asia 27. https://doi.org/10.1016/j.ara.2021.100306.
• Çiğdem, Süleyman (2005), “Gümüşhane/Şiran-Kadıçayırı Kaya Mezarı”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5/35, 97-104.
• Çiğdem, Süleyman ve Öztürk, Nurettin (2006), “Gümüşhane/Şiran-Araköy Kaya Mezarı Kompleksi”, Arkeoloji ve Sanat Dergisi 121, 31-38.
• Dolukhanov, Pavel M. (1997), “Prehistoric Rock-Shelters in Northeastern Turkey”, Anatolian Studies 13, 17.
• French, David H. (2016), Roman Roads & Milestones of Asia Minor: Vol. 4 The Roads. Fasc. 4.1 Notes On The Itineraria, British Institute at Ankara Electronic Monograph 10.
• Golovanova, Liubov V. ve Doronichev, Vladimir B. (2020), Environment, Culture and Subsistence of Humans in the Caucasus between 40,000 and 10,000 Years Ago, Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing.
• Golovanova, Liubov V. ve Doronichev, Vladimir B. (2003), “The Middle Paleolithic of the Caucasus”, Journal of World Prehistory, Vol. 17, No. 1, 71-140.
• İlgezdi Bertram, Gülçin ve Bertram, Jan K. (2013), “Udabno – Eine erste Zusammenfassun der Ausbgrabungs- und Prospektionsergebnisse nach Abschluss der Feldarbeiten”, Austausch und Kulturkontakt im Südkaukasus und seinen angrenzenden Regionen in der Spätbronze-/Früheisenzeit (ed. Mehnert, A., G. Mehnert, S. Reinhold), Langenweissbach: Beier&Beran, 87-121.
• Inizan, Marie Louise - Reduron Ballinger, Michele - Roche, Helene - Tixier, Jacques (1999), Technology and Terminology of Knapped Stone, Nanterre: CREP.
• Kılıç, Sinan (2016), “Liviopilis’den Şarlı’ya Beşikdüzü’nün Tarihi Coğrafyası”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi 20, 9-44.
• Kılıç, Sinan (2017), “Ağasar Vadisi ve Çevresindeki Arkeolojik Kalıntılar”, Şalpazararı Tarih-Kültür-İnsan, (Ed. Veysel Usta),Trabzon: Serander Yayınları, 335-360.
• Köroğlu, Kemalettin (2008), “Urartu Kaya Mezar Geleneği ve Doğu Anadolu'daki Tek Odalı Kaya Mezarlarının Kökeni”, Arkeoloji ve Sanat Dergisi 127, 21-38.
• Mcconchie, Matasha (2004), Archaeology at the North-East Anatolian Frontier, V: Iron Technology and Iron-Making Communities of the First Millenium BC. Ancient Near Eastern Studies, Supplement 13. Louvain: Peeters.
• Miller, Konrad (1916), Itineraria Romana: Römische Reisewege an der Hand der Tabula Peutingeriana, Verlegt Von Strecker Und Schröder In Stuttgart.
• Sümerkan, M. Reşat ve Okman, İ. (1999), Kültür Varlıklarıyla Trabzon, Cilt: 1, Trabzon: Trabzon Valiliği Yayını.
• Şenyurt, S. Yücel (2005), Büyükardıç. Doğu Anadolu’da Bir Erken Demir Çağı Tepe Yerleşkesi, Ankara: Gazi Üniversitesi Yayını.
• Tylecote, R. F. (1981), “Iron Sands from the Black Sea”, Anatolian Studies, 31, 137-139.
• Wagner, Günther - Öztunalı, Önder - Eibner, Clemens (1989), “Early Copper in Anatolia: Archaeometallurgical Field Evidence”, Old World Archaeometallurg, Der Anschnitt Beiheft 7, Bochum Deutsches Bergbau-Museums, 299-306.