NİKSAR BÜYÜKYURT KÖYÜ MEZARLIĞI VE ÇANTI MEZARLAR ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 19, 267 - 286, 29.09.2023

Şuayip Çelemoğlu , Turgay Yazar

https://doi.org/10.31765/karen.1300242

Öz

Türklerde ölüm, yaşamın bir parçası olarak kabul edildiğinden, ölen kişinin ruhu için saygı duyulan ve ölümsüzlüğü temsil eden bir mezarın olması büyük önem taşımaktadır. Somut kültürel mirasımızın önemli öğelerinden biri olan mezarlar ile mezar taşları, yapıldıkları dönemin ekonomik, sosyal ve kültürel yapısı hakkında bilgiler vermektedir. Ayrıca bölgenin yaşam, inanç ve sanat özelliklerini yansıtmaları bakımından tarihi vesika niteliği taşımaktadır.
Anadolu’daki önemli yerleşmelerden biri olan Niksar, Türk İslam mezarları ve mezar taşları bakımından oldukça zengindir. İlçe merkezindeki Anadolu’nun en eski Türk mezarlıklarından olan Melikgazi Mezarlığı dışında, Niksar’a bağlı köylerde de Osmanlı Dönemi’ne ait mezarlar ve mezar taşları bulunmaktadır. Bu köylerden biri olan Niksar’a 26 km uzaklıktaki Büyükyurt köyünde çantı teknikli mezarlar tespit edilmiştir.
Bu çalışmada Niksar ilçesinin Büyükyurt köyü mezarlığı ele alınarak tanıtılmış ve şimdiye kadar örneği bilinmeyen çantı tekniğinde ahşap mezarlar üzerine bir değerlendirme yapılmıştır. Ayrıca çantı teknikli mezarların Türk-İslam mezar geleneği içerisindeki yeri belirlenmeye çalışılmıştır. Anadolu’da fazla yaygın olmayan bir mezar tipi olan çantı teknikli bu mezarların korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Niksar, Büyükyurt köyü, mezar, ahşap, çantı tekniği.

AN EVALUATION ON NIKSAR BÜYÜKYURT VILLAGE CEMETERY AND ÇANTI TOMBS

Öz

Since death is considered a part of life in Turks, it is of great importance to have a tomb that is respected for the soul of the deceased and represents immortality. Tombs and tombstones, which are one of the important elements of our tangible cultural heritage, provide information about the economic, social and cultural structure of the period in which they were made. In addition, they have the quality of historical documents in terms of reflecting the life, faith and art characteristics of the region.
Niksar, one of the important settlements in Anatolia, is very rich in terms of Turkish-Islamic tombs and tombstones. Apart from the Melikgazi Cemetery, which is one of the oldest Turkish cemeteries in Anatolia in the district center, there are graves and tombstones belonging to the Ottoman Period in the villages connected to Niksar. In the village of Büyükyurt, which is 26 km away from Niksar, one of these villages, tombs with çanti technique have been identified.
In this study, the Büyükyurt village cemetery of Niksar district was introduced by considering and an evaluation was made on wooden graves in the çanti technique, the example of which has not been known until now. In addition, it has been tried to determine the place of tombs with çanti technique within the Turkish-Islamic burial tradition. It is important to protect these tombs with çanti technique, which is a type of tomb that is not very common in Anatolia, and to transfer them to future generations.

Anahtar Kelimeler

Niksar, Büyükyurt village, tomb, wood, çanti technique.

Kaynakça

• Akkemik, Ünal ve Çelik, Hakan (2021), “Büyükyurt Köyündeki (Niksar-Tokat) Tarihi Ahşap Mezarların ve Caminin Dendrokronoloji Yöntemleriyle Tarihlendirmesi”, Eurasian Journal of Forest Seçince, 9/3, 187-195.
• Altun, Cemile Yıldırım (2020), “Ahşap Eserlerin Kullanım Alanlarının Sınıflandırılması”, Akademik Sanat Tasarım ve Bilim Dergisi, 5/10, 1-18.
• Arslan, Seyfettin (2012), Samsun İlinde Bulunan Dini, Tarihi ve Kültürel Önem Taşıyan Mekânlar, Samsun.
• Ayverdi, Ekrem Hakkı (1989), Osmanlı Mi'marisinin İlk Devri (Ertuğrul, Osman, Orhan Gaazîler Hüdavendigâr ve Yıldırım Bâyezîd 630-805 (1230-1402) I, İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.
• Bay, Abdullah (2016), “XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Niksar Kazasında Mâlikâne-Divânî Sistemi Üzerine Bazı Değerlendirmeler”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 25, 23- 40.
• Bayraktar, M. Sami (2006), “Samsun’da Türk Mimarisinin Gelişimi”, Geçmişten Geleceğe Samsun 1. Kitap, Samsun: Samsun Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 399-425.
• Bayraktar, M. Sami (2007), “Samsun Çarşamba’da Taceddinoğulları ve Osmanlı Dönemine Ait İki Ahşap Eser; Ordu ve Porsuk Köyü Camileri”, Geçmişten Geleceğe Samsun 2. Kitap, Samsun: Samsun Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 529-557.
• Bayraktar, M. Sami (2009), “Samsun’da Anadolu Selçuklu ve İlhanlı Dönemi’nden Kalan Tarihi Yapılar”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2/7, 85-118