PANDEMİNİN SOSYAL ETKİLERİ VE DEĞİŞEN GÜNDELİK HAYAT TRABZON KENTİNİN KOVİD-19 DENEYİMİ

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 19, 363 - 384, 29.09.2023

Hüseyin Yadigaroğlu

https://doi.org/10.31765/karen.1366729

Öz

Bu çalışmanın konusu KOVİD-19 salgınının Trabzon kentinde yaşayan insanlar tarafından nasıl deneyimlendiğini irdelemektir. KOVİD-19 salgını tüm dünyayı etkileyen bir pandemidir. Salgın hastalıkların büyük coğrafyalarda etkili olması anlamını taşıyan pandemi, dünyayı olduğu gibi Türkiye’yi de etkisi altına almış ve binlerce insana bulaşmıştır. Türkiye’nin Kuzey Doğu Bölgesi’nde yer alan ve büyükşehirlerden biri olan Trabzon, vaka sayılarının belli dönemlerde Türkiye ortalamasının üzerinde olması nedeniyle pandeminin etkilerini fazlasıyla deneyimlendiği bir kenttir. Sosyolojik düşüncede işlevselcilik ve sembolik etkileşimcilik teorileri hastalık deneyimine odaklanır ve hastalıkları yaşanmış bir deneyim olarak kavramsallaştırır. Buna göre çalışmanın temel kuramsal perspektifi işlevselci teoridir. Çalışmada KOVİD-19 salgını yaşanmış bir deneyim olarak ele alınmıştır. Hastalık deneyimi, hastalık belirtilerinin görülmeye başlanmasından iyileşme, rehabilitasyon veya ölüme kadarki süreçte yaşanılan ve yapılan tüm eylem ve duyguları kapsamaktadır. Bu çalışmada, işlevselci perspektif benimsenmiş ve pandeminin bir risk olarak toplumsal sistemde neden olduğu dönüşüm ele alınmış ve dönüşümün etkileri Trabzon’da yaşayan insanların deneyimleri üzerinden sorunsallaştırılmıştır. Bu bağlamda çalışmanın amacı, toplumsal sistemi tehdit eden pandemiye karşı sistemin uyum ve dengeyi yeniden sağlama adına gösterdiği tepkileri, bireylerin deneyimleri üzerinden irdelemektir. Çalışma bir tarama araştırması olarak tasarlanmış ve veriler anket tekniği ile elde edilmiştir. Anket; demografik bilgiler, ekonomik durum, sosyal hayat, geleceğe dair düşünce, pandeminin nedenleri ve korunma yolları, pandemi sürecinde devlet desteği ve uzaktan eğitim gibi temaları içeren sorulardan oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemi Trabzon’da yaşayan (kır ve il merkezinde) ve yetişkin olan 391 (182 kadın ve 209 erkek) kişiden oluşmaktadır. Çalışmadan elde edilen veriler SPSS programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Sonuç olarak pandemi, toplumsal sistem için bir risktir ve risk toplumsal sistemde işlevsizliklere neden olmuştur. Buna karşı kurumsal yapı (özellikle sağlık kurumu) riske karşı uyum ve dengeyi sağlama amacıyla yeni normal bağlamında “HES kodu” ve “temizlik, maske, mesafe” söylemi gibi uygulamalarla kendini korumuştur. Araştırma neticesinde katılımcıların % 30,9’u sosyal etkinliklere daha az katıldığını, %29,9’u evde geçirdiği zamanın arttığını ve %53,1 salgında sosyal etkileşimin sınırlandığını söylemiştir. Dolayısıyla yeni normal düzende temas ve etkileşim sınırlandırılarak bulaş riskine karşı önlem alınmış ve sağlık kurumu bireysel sorumlulukların (mesafeye dikkat etme, aşı vurulma ve maske kullanımı vb.) önemini vurgulamıştır. Bu bağlamda araştırma sonucunda katılımcıların %78,7’si aşı vurulacağını belirtmiştir.

Anahtar Kelimeler

KOVİD-19, pandemi, Trabzon, hastalık deneyimi

Kaynakça

• Acar, Ahmet Cevat (2020), “COVID-19 Krizinin İstihdam ve Çalışma Yöntemlerine Etkisi”, Küresel Salgının Anatomisi: İnsan ve Toplumun Geleceği, (Ed. M. Şeker, A. Özer ve C. Korkut), Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, https://www.tuba.gov.tr/tr/yayinlar/suresiz-yayinlar/bilim-ve-dusunce/kuresel-salginin-anatomisi-insan-ve-toplumun-gelecegi-1/covid-19-krizinin-istihdam-ve-calisma-yontemlerine-etkisi.
• Acar, Mustafa (2020), Korona Sonrası Dünya: Ekonomik, Sosyal ve Akademik Hayatta Ne Değişecek, Ne Değişmeyecek?, Küresel Salgının Anatomisi: İnsan ve Toplumun Geleceği, (Ed. M. Şeker, A. Özer ve C. Korkut), Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, https://www.tuba.gov.tr/tr/yayinlar/suresiz-yayinlar/bilim-ve-dusunce/kuresel-salginin-anatomisi-insan-ve-toplumun-gelecegi-1/korona-sonrasi-dunya-ekonomik-sosyal-ve-akademik-hayatta-ne-degisecek-ne-degismeyecek.
• Ahmadi, Ramazan (2020), “Koronavirüs Pandemisinin (Kovid-19) Toplumsal Etkiler”, Bilim Armonisi Dergisi, 3/2, 65-72.
• Akgüngör, Çağlar (2010), “Toplumbilim Perspektifinden Afeti Düşünmek”, EUL Journal of Social Sciences, 1(1), 3-22.
• Balcı, Yusuf ve Çetin, Güldenur (2020), Covıd-19 Pandemisinin Türkiye Ekonomisinde İstihdam Ve Çalışma Hayatı Üzerindeki Etkileri: Sorunlar Ve Çözüm Önerileri, https://www.ticaret.edu.tr/uploads/haberler/1374/%C4%B0stihdam%20Raporu.pdf
• Bauman, Zygmunt (2018). Akışkan Hayat (A. E. Pilgir, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• BBC News Türkçe, 25 Şubat 2021, “Covid: Karadeniz'de vaka sayıları neden yüksek?”, bbc.com/turkce/haberler-turkiye-56184456.
• Beck, Ulrich (2011). Risk Toplumu- başka bir modernliğe doğru, (2. Baskı) (K. Özdoğan ve B. Doğan Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Berman, Marshall (2017), Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor, (19. Baskı), (Ü. Altuğ ve B. Peker, Çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.