Kadınların Doğum Sonrası Uzun Dönem Fiziksel Sağlık Problemleri ve Algıladıkları Sağlık Düzeyi İle İlişkisi

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 2, 22 - 42, 19.12.2017

Sevde Aksu Şeyma Çatalgöl

Öz

Amaç: Bu araştırma; kadınların doğum sonrası uzun dönem izlenerek doğuma bağlı olarak gelişebilecek fiziksel sağlık problemleri ile sıklığını ve etkileyen faktörleri belirlemek, bu problemler ile kadınların algıladıkları sağlık düzeyleri arasındaki ilişkiyi değerlendirmek amacıyla prospektif tipte tanımlayıcı olarak planlanmıştır.

Yöntem: Araştırmaya Temmuz 2015- Ağustos 2016 tarihleri arasında örneklem grubu özelliklerine uyan 420 kadın alınmıştır. Bu kadınlardan doğum sonrası 6 haftada 420, 6-24 haftada 390, 1 yılda 370‟ine ulaşılmıştır. Araştırma verileri; kadınların sosyo-demografik ve obstetrik özelliklerini içeren form, Kadınların Doğumdan 6 Hafta, 6 Ay ve 12 Ay Sonraki Sağlık Problemleri ile Kişisel Sağlığını Algılama Düzeylerini içeren form ile toplanmıştır. Verilerin istatistiki değerlendirmesinde; yüzdelik ve rölatif risk hesaplaması, Ki-kare Testi, Fisher‟in Kesin Ki-kare Testi ve lojistik regresyon analizi kullanılmıştır.

Bulgular: Kadınların; %52.2‟sinin multipar olduğu, %88.7‟sinin prenatal, %80.6‟sının doğum sonrası bakım aldığı belirlenmiştir. Çalışmamızdaki kadınların %54.8‟sinin sezaryen doğum yaptığı, %13.8‟sinin erken doğum sonrası dönemde sağlık problemi geliştiğinde bir sağlık kuruluşuna başvurduğu saptanmıştır. Doğum sonrası 1 yıl sonunda en sık görülen sağlık problemlerinin ise; yorgunluk (%43.9), uyku problemleri (%31.8), kabızlık (%12.5), hemoroid (%12.6) ve disparoni (%9.5) olduğu belirlenmiştir. Fiziksel sağlık problemlerinin multiparlarda primiparlara göre anlamlı derecede daha fazla görüldüğü tespit edilmiştir (p<0.05). Doğum sonrası 1 yıl sonunda kadınların %23.8‟i kişisel sağlık durumlarını zayıf olarak algılamıştır.

Sonuç: Araştırmanın farklı popülasyonlarda tekrarlanarak toplumumuzu temsil edecek prevalansların ortaya konulması, bu sonuçlardan ülkemizdeki doğum sonrası bakım ve takip sistemini geliştirmeye yönelik politikalar oluşturulmasında yararlanılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğum sonrası dönem, fiziksel sağlık problemleri, kendi sağlığını algılama düzeyi

Kaynakça

• Ahn S, Youngblut J. Predictors of women‟s postpartum health status in first 3 months after childbirth. Asian Nursing Research 2007;1(2):136-46. Altuntuğ K. Doğum sonu Dönemde Ebe ve Hemşirelerin Eğitim Öncelikleri (tez). Konya: Konya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü;2002. Akın A, Özvarış SB. Türkiye‟de Doğum Ve Doğum Sonrası Bakım (Ed: Akın A.). Türkiye‟de Ana Sağlığı, Aile Planlaması Hizmetleri ve İsteyerek Düşükler. TNSA-1998 İleri Analiz Sonuçları. Ankara. 2002; 243-93. Ansara, D., Cohen, M. M., Gallop, R., Kung, R., & Schei, B. (2005). Predictors of women‟s physical health problems after childbirth.Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology, 26(2), 115–125. Atıcı İ, Gözüm S. Postpartum erken dönemde lohusalara verilen sağlık eğitiminin postpartum problem ve anksiyeteleri üzerine etkileri. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2000;8(2):77-90. Balkaya A. Postpartum dönemde annelerin bakım gereksinimleri ve ebe-hemşirenin rolü. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2002;6(2):42-9. Başer M. Doğum yapan kadınların doğum öncesi, doğum ve doğum sonrası bakım alma durumlarının değerlendirilmesi. 5.Ulusal Hemşirelik Kongresi, Kayseri,1997. Baser, M., Mucuk, S., Korkmaz, Z., & Sevig, U. (2005). The determination of mother and father newborn care needs in postpartum period.Saglik Bilimleri Dergisi(Special Issue on Nursing),Vol.14,54–58. Brown S, Lumley J. Physical health problems after childbirth and maternal depression at six to seven months postpartum. BJOG 2000;107:1194-1201. Chien, L. Y., Tai, C. J., Hwang, F. M., & Huang, C. M. (2009). Postpartum physical symptoms and depressive symptomatology at 1 month and 1 year after delivery: A longitudinal questionnaire survey. International Journal of Nursing Studies, 46(9), 1201–1208.doi:10.1016/j.ijnurstu.2009.02.007 Çakmak H, Kuğuoğlu S. Comparison of the breastfeeding patterns of mothers who delivered their babies per vagina and via cesarean section: An observational s tudy using the LATCH breastfeeding charting system. International Journal of Nursing Studies 2007;44:1128–37 Doğaner G. Vajinal Yolla Doğum Yapan Kadınların Erken Postpartum Dönemde Kendisinin ve Yenidoğanın Bakımına Yönelik Yaşadıkları Sorunların Belirlenmesi (tez). Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü;2005. Ergin, F., Aksu, H., & Demiroz, H. (2010). doğum öncesi ve doğum sonrası bakım hizmetlerinin nicelik ve niteliği. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2010; 13:4–10. Gölbası Z. Postpartum erken taburculuk, evde bakım hizmetleri ve hemşirelik. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2003;7(2):15-22. Gözüm S, Kılıç D. Health problems related to early discharge of Turkish women. Midwifery 2005;21:371-78. Güner T. Vajinal Yol ve Sezaryenle Doğum Yapan Adölesan Annelerin Postpartum Dönemde Kendilerinin ve Bebeklerinin Bakımda Yaşadıkları Sorunların Karşılaştırılması (tez). Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2007. Hacettepe. (2005).Hacettepe university institute of population studies. Turkish population and health survey 2003: Advanced analyses. Ankara: Hacettepe Yayinlar Kızılkaya Beji N (Ed). Kadınlarda Uriner İnkontinans ve Hemşirelik Yaklaşımı. İstanbul: Emek Matbaacılık,2002 Kocaöz S, Eroğlu K. Kadınlarda stres uriner inkontinans yaygınlığı ve bunu etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Hemşirelikte Araştırma ve Geliştirme Dergisi 2002;1(4):29-38. Koç G. Doğum Sonu Erken Dönemde Taburcu Edilen Anneler İçin Geliştirilen Evde Bakım Hizmet Modelinin Etkinliğinin İncelenmesi(tez).Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü:2005. Lee, J. Y., & Hwang, J. Y. (2015). A study on postpartum symptoms and their related factors in Korea. Taiwanese Journal of Obstetrics and Gynecology, 54(4), 355–363.doi:10.1016/j.tjog.2014.04.030 Levitt, C., Shaw, E., Wong, S., Kaczorowski, J., Springate, R., Sellors, J.,…McMaster University Postpartum Research. (2004). Systematic review of the literature on postpartum care: Methodology and literature search results.Birth, 31(3), 196–202.doi:10.1111/j.0730-7659.2004.00305.x Lumley, J., Watson, L., Small, R., Brown, S., Mitchell, C., & Gunn, J. (2006). PRISM (Program of Resources, Information and Support for Mothers): A community-randomised trial to reduce depression and improve women‟s physical health six months after birth [ISRCTN03464021].BMC Public Health, 6, 176. doi:10.1186/1471-2458-6-37 Macarthur C, Lewis M, Knox E. Health After Childbirth. BJOG 1998;1193-1204. Özdemir S ve ark. Suna Özdemir1, İbrahim Çelebi2, Nurdan Nurullahoğlu2, H.Cemal Ark2 Ürojinekoloji kliniğimize başvuran uriner inkontinans olgularının dağılımı. Genel Tıp Dergisi 2006;16(2):49-52. Ozturk, H. (2015). Doğum Sonrası Bakım Rehberlerinin Kanıt Temelli Çalışmalarla Gözden Geçirilmesi Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(2), 40–47 Saurel-Cubizolles, M. J., Romito, P., Lelong, N., & Ancel, P. Y. (2000). Women‟s health after childbirth: A longitudinal study in France and Italy.BJOG: An International Journal of Obstetrics and Gynaecology, 107(10), 1202–1209. Schytt, E., & Hildingsson, I. (2011). Physical and emotional self-rated health among Swedish women and men during pregnancy and thefirst year of parenthood.Sexual & Reproductive Healthcare, 2(2), 57–64.doi:10.1016/j.srhc.2010.12.003 Schytt, E., & Waldenstrom, U. (2007). Risk factors for poor self-rated health in women at 2 months and 1 year after childbirth.Journal of Women‟s Health, 16(3), 390–405.doi:10.1089/jwh.2006.0030 Schytt, E., Waldenstrom, U., & Olsson, P. (2009). Self-rated health –what does it capture at 1 year after childbirth? Investigation of a survey question employing think aloud interviews. Scandinavian Journal of Caring Sciences, 23(4), 711–720.doi:10.1111/j.1471-6712.2008.00669.x Schytt E, Lindmark G, Waldenström U. Physical Syptoms After Childbirth: Prevalence And Associations With Self-Rated Health.BJOG 2005;112:210-217. Şahingeri M. Annelerin Doğum Sonrası Hastane Taburculuğuna Hazır Oluşu ve İlişkili Faktörler(tez). Konya:Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü,2008. Şenol V, Çetinkaya F, Ünalan D, Balcı E, Öztürk A. Determinants of SRH in general popülation in Kayseri, Turkey. Türkiye Klinikleri 2010;30(1):88-96. Taşkın L. Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği. Ankara: Sistem Ofset Matbaacılık, 2000. s.365-66. Thompson, J. F., Roberts, C. L., Currie, M., & Ellwood, D. A. (2002). Prevalence and persistence of health problems after childbirth: Associations with parity and method of birth.Birth, 29(2), 83–94 TUBITAK. (2014). Hacettepe University Institute of Population Studies, 2014. 2013 Turkey Demographic and Health Survey, Hacettepe University Institute of Population Studies, T.R. Ministry of Development and TUBITAK. Retrieved fromhttp://www.hips.hacettepe.edu.tr/eng/TDHS_2013_main.report.pdf Turan C, Zorlu CG, Ekin M, Hancerlioğlu N, Saracoğlu F. Urinary ıncontinence in women of reproductive age. gynecologic and obstetric ınvestigation 1996;41:132-34. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Doğum Sonu Bakım Rehberi 2014 Retrieved from http://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/doğum sonubakim3.pdf Doğum Öncesi Bakım Yönetim Rehberi Genelgesi 2010/13 (serial online). http:// www.saglik.gov.tr Ulukavak M. Gebeliğin Üçüncü Trimestırında ve Postpartum Dönemde Kadınların Yorgunluk Düzeylerinin Belirlenmesi (tez). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü;2004. Yucel, C., Taskin, L., & Low, L. K. (2015). Validity and reliability of the Turkish version of the Optimality Index-US (OI-US) to assess maternity care outcomes. Midwifery, 31(12), 1135–1142. doi:10.1016/j.midw.2015.08.003 Walker L, Wilging S. Rediscovering the „M‟ İn „MCM‟: maternal health promotion after childbirth. JOGNN 2004;29(3):229-35. Waterstone M, Wolfe C, Hooper R, Bewley S. Postnatal morbidity after childbirth and severe obstetric morbidity. BJOG 2003;110:128-33 Woolhouse, H., Gartland, D., Perlen, S., Donath, S., & Brown, S. J. (2014). Physical health after childbirth and maternal depression in thefirst 12 months post partum: Results of an Australian nulliparous pregnancy cohort study. Midwifery, 30(3), 378–384.doi:10.1016/j.midw.2013.03.006 WHO. (1998).Postpartum care of the mother and newborn: A practical guide. Erişim tarihi:http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/66439/1/WHO_RHT_MSM_98.3.pdf WHO. (2010). WHO technical consultation on postpartum and postnatal care. Erişim tarihi:http:// whqlibdoc.who.int/hq/2010/WHO_MPS_10.03_ eng.pdf?ua=1 http://www.saglik.gov.tr/TR,11415/saglikta-donusum-programi.html