Resimli Çocuk Kitaplarının Gebelik ve Doğum Kavramları Açısından İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 2 - 22, 31.03.2021

Gülseren Sağsöz Sermin Timur

Öz

Amaç: Araştırmada resimli çocuk kitaplarının görsel ve dilsel anlatımında “gebelik ve doğum” kavramlarının nasıl betimlendiğini belirlemek amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Araştırma nitel olarak tasarlanmıştır. Çalışmada, ölçüt örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Ölçütler doğrultusunda toplam 13 resimli çocuk kitabı incelemek amacıyla belirlenmiştir. Kitapların içeriğinde geçen gebelik ve doğumla ilişkili görsel ve dilsel anlatımların açık ve örtük iletileri içerik analizi ile çözümlenmiştir.
Bulgular: Araştırmada resimli çocuk kitaplarının yaklaşık yarısında gebeliğin başlangıcının cinsel ilişkiyle betimlendiği, gebelikteki oluşumlardan en fazla göbek kordonunun görsel ve dilsel olarak betimlendiği, “gebelikte fetüs gelişimi ve gebelik süreci” temasına ilişkin olarak çoğunlukla “gebelikte karın büyümesi” alt kategorisine yer verildiği belirlenmiştir. Resimli çocuk kitaplarında doğuma ilişkin görsel ve dilsel anlatımlarda en fazla doğum ağrısı, doğum pozisyonu ve doğum şeklinin betimlendiği görülmüştür. Kitaplarda bebeklere ilişkin betimlemelerde biberonla beslenmeye emzirmeden daha fazla yer verildiği, bununla birlikte infertilite ve baba kavramlarının betimlenmesine çok az yer verildiği de belirlenmiştir.
Sonuç: Araştırmada resimli çocuk kitaplarında gebelik ve doğum kavramlarına ilişkin görsel ve dilsel betimlemelerin yetersiz, cinsellik, infertilite, emzirme ve baba betimlemelerinin ise eksik ve zaman zaman yanlış olduğu sonucuna varılmıştır. Resimli çocuk kitaplarının hazırlanmasında multidisipliner çalışmaların yürütülmesi erken çocukluk döneminde olan çocuklara doğru mesajların verilmesi için önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Gebelik, Doğum, Resimli çocuk kitabı, İçerik analizi, Erken Çocukluk Dönemi

Kaynakça

• Adams, M., Walker, C., & O’Connell, P. (2011). Invisible or involved fathers? A content analysis of representations of parenting in young children’s picturebooks in the UK. Sex roles, 65(3-4), 259-270.
• Aslan, C. (2013 Şubat). Çocuk edebiyatı yapıtlarının temel işlevleri. Eğitimci Öğretmen Dergisi, 17, 6-9.
• Aslan, C. (2014). Türkiye’de çocuk ve gençlik edebiyatında duyarlı konuların (sensitive ıssues) ele alınışı üzerine eleştirel bir yaklaşım. Eleştirel Pedagoji, 6 (32), 51-56.
• Aslan, C. (2006, Ekim). Yazınsal nitelikli çocuk kitaplarının çocuğun gelişim sürecindeki yeri, Sedat S. (ed.), 2. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu içinde (s. 189-200). Ankara Üniversitesi.
• Altshuler, A. (1995). Breastfeeding in children's books: reflecting and shaping our values. Journal of Human Lactation, 11(4), 293-305. https://doi.org/10.1177/089033449501100417
• Bowen, D. N., & Schutt, M. (2007). Addressing sensitive issues through picture books. Curriculum and Instruction Faculty and Staff Scholarship. https://encompass.eku.edu/ci_fsresearch/16.
• Carty, E. (2017). Birth & It’s meanings: representations of birth in art. B.Murrary-Davis, E. K. Hutton, E. Carty, K.Kaufman, and M.Butler, (Ed. ).Comprehensive Midwifery: The role of the midwife in health care practice, education, and research. The e-Book Foundry @ McMaster University. ISBN 978-1-927565-15-5.
• Coşar, F. (2012). Lamaze felsefesine dayalı doğuma hazırlık eğitiminin doğum algısı ve doğuma uyum sürecine etkisi. Fatma Coşar, Nurdan Demirci. S.D.Ü Sağlık Enstitüsü Dergisi, 3(1).
• Deniz, Ü., & Gözütok, A. (2017). Okul öncesi dönem çocuk kitaplarının cinsel gelişim ve cinsel eğitim açısından incelenmesi. Journal of International Social Research, 10(49), 424-431.
• Elo, S., & Kyngas, H. (2008). The qualitative content analysis process. Journal of Advanced Nursing, 62(1), 107-115.
• Epstein, B. J. (2017). Breast versus bottle: the feeding of babies in English and Swedish picturebooks. Barnboken tidskrift för barnlitteraturforskning/Journal of Children’s Literature Research, 40. http://dx.doi.org/10.14811/clr.v40i0.269
• Kahraman, P.B. & Özdemir, H. (2019). Resimli çocuk kitaplarının toplumsal cinsiyet rolleri açısından incelenmesi, Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13(27), 64-85. doi: 10.29329/mjer.2019.185.4
• Kangal, S. B., Karaaslan, A., & Arslan, S. (2018). Okul öncesi dönem resimli çocuk kitaplarında yer alan baba figürünün incelenmesi. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi (ÇEDAR), 2(2), 18-31.
• Kapısız, Ö. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin doğum algısı. DÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi,7(3), 156-160.
• Kaynak, D., & Aktaş, E. (2017). Okul öncesi hikâye ve masal kitaplarında toplumsal cinsiyet rolleri. Ekev Akademi Dergisi, 21(72), 67-85.
• Klein, N. (1977). Growing up human: The case for sexuality in children's books. Children's Literature in Education, 8(2), 80-84.
• Koss, M. D. (2015). Diversity in contemporary picturebooks: A content analysis. Journal of Children’s Literature, 41(1), 32–42.
• Kramer MS., & Kakuma R. (2012). Optimal duration of exclusive breastfeeding. Cochrane Database of Systematic Reviews, Issue 8. Art. No: CD003517. DOI: 10.1002/14651858.CD003517.pub2.
• Liang, J.Y., & Bowcher, W. L. (2019). Legitimating sex education through children’s picture books in China. Sex Education, 19(3), 329-345. DOI: 10.1080/14681811.2018.1530104
• Liang, J. Y., O’Halloran, K., & Tan, S. (2016). Where do i come from? Metaphors in sex education picture books for young children in China. Metaphor and Symbol, 31(3), 179-193. DOI: 10.1080/10926488.2016.1187039
• Liang, J.Y, Tan, S., & O’Halloran, K. (2017). Representing sexuality and morality in sex education picture books in contemporary China. Social Semiotics, 27(1), 107-126. DOI: 10.1080/10350330.2016.1161117
• Lunceford, B. L. (2016). Mommy and daddy were married, and other creation myths in children’s books about sex. J. Saunders (Ed.) The Rhetorical Power of Children's Literature içinde (s. 55-76) London: Lexington Books
• Moore, L. J. (2003). ‘Billy, the Sad Sperm with No Tail’: Representations of sperm in children’s books. Sexualities, 6(3-4), 277-300.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. (2nd Edition). California: SAGE Puplications.
• Šubrtová, M. (2010). The Depiction of conception and birth in children’s literature. School and Health: Health Education: Contexts and Inspiration, (141-148) ISBN 978-80-210-5259-8. http://www.ped.muni.cz/z21/knihy/2010/26/26/texty/contexts_eng.pdf
• Serçekuş, P. (2011). Doğum korkusuna müdahele: Hypnobirthing. TAF Prev Med Bull, 10(2), 239-242.
• Sever, S. (2012). Çocuk ve edebiyat. İzmir: Tudem Yayınları.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• World Health Organization. Maternal and Child Health Unit, World Health Organization. Nutrition Unit & United Nations Children's Fund (‎‎UNICEF)‎‎. (‎1990)‎. Breastfeeding in the 1990's : review and implications for a global strategy, based on the technical meeting, Geneva, 25-28 June 1990 / cosponsored by USAID and SIDA. World Health Organization. https://apps.who.int/iris/handle/10665/61550