Sezaryen Doğuma Etik İlkeler Kapsamında Hemşirelik Yaklaşımı

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 97 - 119, 31.03.2021

Nazlı Emel Özer Yurdal , Emine Gercek

Öz

Sezaryen, bebeğin abdominal olarak uterus kavitesinden doğurtulması işlemine verilen addır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)’nün bildirdiği olması gereken ortalama sezaryen doğum oranı %10-15’dir. Fakat günümüzde sezaryen doğum oranı, bu oranın oldukça üstündedir. Sezaryen doğum anne ve fetüs için bir çok komplikasyon içermesine rağmen son yıllarda isteğe bağlı olarak yapılan sezaryen oranlarının yüksek olduğu gözlemlenmektedir. Bu durum sağlık hizmetlerinin kişilere verilirken eşitsizlik yaşanmasına, ekonomik olarak hastaneye yük oluşturmasına ve adalet ilkesinin ihlal edilmesine neden olarak etik bir sorun haline gelmektedir. Hemşireliğin profesyonel bir meslek olması ve temel sorumluluğunun insan bakımı olması nedeniyle etik kural ve ilkeler doğrultusunda yürütülmesi gerekmektedir. Hemşireler, prekonsepsiyonel dönemden itibaren kadınlara gebelik, doğum ve lohusalığa ilişkin eğitim ve danışmanlık rollerini yerine getirmelidirler. Doğumun iç güdüsel fizyolojik bir durum olduğu kadınlara öğretilerek doğum korkusu önlenerek, isteğe bağlı sezaryen doğum tercihlerin yerini normal doğum alabilecektir. Bu derlemede kadınların sezaryen doğum tercih nedenlerinin neler olduğu ve hemşirelerin sezaryen doğum oranlarını azaltmaktaki rolleri etik yaklaşım çerçevesinde açıklanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sezaryen, Etik, Hemşire

Kaynakça

• Akın A. Özvarış ŞB. Reproductive Health and Ethics. The Basics Textbook of Public Health. Ankara. Hacettepe University Publications 2008. p.208-11.
• Aktaş D. Gönenç İ.M. Sezaryen ve Etik [Cesarean and ethics]. Turkiye Klinikleri [Journal of Medical Ethics-Law and History] 2011; 19(3), 186-195.
• Arda B. An Evaluation in Terms of Medical Research: Reseach ethics. Journal of Syndrome 1992;12(1):45-8.
• Arıkan İ. Barut A. Gezer Ş. Başaran M. Harma M. Harma M, et al. Evaluation of the Cesarean Section Cases: A 5-Year Experience. Turkey Clinics Journal of Gynecology&Obstetrics 2010;20(3):155-60.
• Ataç A, Güven T, Gülsoy R. Refusal of cesarean sevtion from medikal ethics point of view. Turkiye Klinikleri J Med Ethics-Law-Hist 2004;12(4):270-3.
• Avcı K. Pediatri Alanında Hemşirelerin Etik Sorunların Çözümüne Yönelik Yaklaşımlarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü;2007. Ankara.
• Başar F.Sağlam H.Y. Kadınların Doğum Şekli Tercihleri ve Etkileyen Faktörler. Journal of Current Researches on Health Sector, 2018; 8(1), 59-74.
• Başkaya Y, Sayıner FD. Sezaryen Oranını Azaltmaya Yönelik Kanıta Dayalı Ebelik Uygulamaları/Evidence-Based Midwifery Practices to Reduce Cesarean Rat. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 2018; 5(1), 113-119.
• Beauchamp TL. Methods and principles in biomedical ethics. J Med Ethics 2003;29(1): 269-74
• Bergeron V. The Ethıcs Of Cesarean Sectıon On Maternal Request: A Femınıst Crıtıque Of The Amerıcan College Of Obstetrıcıans And Gynecologısts'posıtıon On Patıent‐Choıce Surgery. Bioethics, 2007; 21(9), 478-487
• Berlandi HJ. Ethical issues in pediatric perioperative nursing, Nurs Clin of North Am, 1997, 32(1):153- 168.
• Birol L. Hemşirelik Süreci. 4. Baskı. Etki Matbaacılık Yayıncılık Ltd. Şti., 1997. İzmir.
• Boley J.P. "The History of Cesarean Section," Canadian Medical Association Journal, Vol. 145, No. 4, 1991, pp. 319-322.
• Burkhardt AM, Nathaniel AK. Çağdaş hemşirelikteetik. Alpar ŞE, Bahçecik N, Karabacak Ü, çeviri. 1.Baskı. Medikal Yayıncılık; 2013. İstanbul.
• Cesarean Section, https://www.nlm.nih.gov//exhibition/cesarean/ part1.html (15.05.2020).
• Chervenak F.A. McCullough L.B. Preventive Ethics for Cesarean Delivery: The Time Has Come. American Journal of Obstetrics & Gynecology. 2013; 209(3), 166-167.
• Çalık YK, Erkaya R, Karabulutlu Ö. Üçüncü basamak bir hastanede 4 yıllık sezaryen doğumlarının oranları ve endikasyonları. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 2018; 5(2), 201-209.
• Demirbaş M. Karabel M. P. İnci M.B. Türkiye’de Ve Dünya’da Değişen Sezaryen Sıklığı Ve Olası Nedenleri. Sakarya Tıp Dergisi, 2018; 7(4), 158-163.
• Dölen İ, Özdeğirmenci Ö. Optimal sezaryen hızı ne olmalıdır? Türkiye’de ve dünyada güncel nedir? TJOD Uzmanlık Sonrası Eğitim Dergisi, 2004; 7: 113-117.
• Dölen İ, Özdeğirmenci Ö. Woman medicine on Ethical and Legal Issues. Ed: Çiçek MN, Akyürek C, Çelik Ç, Haberal A. Solar Books; 2006. p.155-64. İstanbul.
• Dündar T. Aksu H. Kordon Kanı Bankacılığı ve Etik. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Ethics-Law and History, 2019;27.(1): 73-77.
• Ersoy N, Aydın E. The Principle of Beneficence on Medical Ethics . Turkiye Klinikleri J Med Ethics-Law-Hist 1994;2(2):57- 60
• Fisk, N. M. Caesarean section for all patients. Controversies in obstetrics, gynaecology and infertility. Bologna: Monduzzi Editore, 2002; 111-15.
• Güner Özçerezci Ö. Kavlak O. Doğum (s. 363-365). Sevil Ü. Ertem G. Perinatoloji ve Bakım. Nobel Tıp Kitabevleri. 2016. Ankara.
• Grazi, R. V. Wolowelsky, J. B. “New ethical issues”. Overcoming infertility : a guide for Jewish couples. Ed. Richard Grazi: New Milford, Conn. : Toby, 2005. p. 409-424. United States.
• İğde Artıran F. Sezaryen sonrası normal vaginal doğum. STED 2004; 13: 137-140.
• Karabel PM, Demirbaş M, İnci M. (2017). Türkiye’de ve dünya’da değişen sezaryen sıklığı ve olası nedenleri. Sakarya Tıp Dergisi (4),158- 163.
• Karabulutlu Ö. Kadınların doğum şekli tercihlerini etkileyen faktörler. İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 2012; 20(3), 210-218.
• Karadağlı F. "Profesyonel hemşirelikte etik." Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2016;6.(3): 197-200.
• Korkut S, Kaya N. Sezaryen doğum kararına ebe farkındalığı ile etik yaklaşım. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 2019; 6(1), 144-152.
• Kurtdaş M.Ç. Medikalizasyon Süreci, Sağlığın Ticarileşmesi Ve Bedenin Denetlenmesine Sosyolojik Bir Bakış. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,2017; (27), 983-1012.
• Latham SR. Norwits ER. Ethics and Cesarean Delivery on Maternal Demand. Journal of Perinatology 2009; 33(6): 405-409.
• Liaschenko J. Peter E. Nursing Ethics and Conceptualizations of Nursing: Profession, Practice and Work. J Adv Nurs. 2004; 46(5): 488-95.
• Maulitz Russell C. Morbid Appearances: The Anatomy of Pathology in the Early Nineteenth Century, Cambridge: Cambridge University Press, 1987.
• McFarlin B.L. Elective Cesarean Birth: İssues And Ethics Of An İnformed Decision. Journal of Midwifery & Women’s Health 2004; 49(5), 421-429.
• Moodliar S, Moodley J, Esterhuizen TM. Complications associated with caesarean delivery in a setting with high HIV prevalence rates. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol 2007; 131: 138-145.
• Nationlal Library of Medicine, USA. https://www.nlm.nih.gov/ (15.05.2020).
• Nilstun, T., Habiba, M., Lingman, G., Saracci, R., Da Frè, M., Cuttini, M., & EUROBS study group (2008). Cesarean delivery on maternal request: can the ethical problem be solved by the principlist approach?. BMC medical ethics, 9, 11. https://doi.org/10.1186/1472-6939-9-11
• Oakley Ann. The Captured Womb: A History of the Medical Care of Pregnant Women, Oxford: Basil Blackwell Ltd., 1984, 1986.
• Okuroğlu GK, Bahçecik N, Alpar ŞE. Felsefe ve Hemşirelik Etiği. Kilikya Felsefe Dergisi. 2014; 1: 53- 61.
• Özkan S, Sakal FN, Avcı E, Civil EF, Tunca MZ. Kadınların doğum yöntemi tercihi ve ilişkili faktörler. Turkish Journal of Public Health, 2013; 11(2), 59-71.
• Öztürk H. Yönetici Hemşirelerin Etik Davranışları ve Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 2010. İstanbul.
• Ralston S J. Farrell R.M. The Ethics of Access: Who Is Offered a Cesarean Delivery, and Why?. Hastings Center Report, 2015; 45(6), 15-19.
• Saharkhiz H. Effect Group Discussions about Professional Ethics with Nursing Student on Promoting of Them Professional Ethics [Dissertation]. Tehran: Tarbiat Modares University, Faculty of Medical Sciences; 2008.
• Silva MC. Ethical Decision Making İn Nursing Administration. Norwalk. Appleton-Lange; 1990. p.66-80.
• Speert Harold. Obstetrics and Gynecology in America: A History, Baltimore: Waverly Press, 1980.
• Şahin M. Erbil N. Doğum ve Medikalizasyon. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi, 2019; 2(2), 120-130.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı, (2016). Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, 2017. Ankara.
• Todman D. A history of caesarean section: from ancient world to the modern era. Australian and New Zealand Journal of Obstetrics and Gynaecology, 2007; 47(5), 357-361.
• Velioğlu P, Babadağ K. Hemşirelik Tarihi ve Deontoloji. T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları, No:562, Etam A.Ş. ve Ofset Yayıncılık, 1992. Eskişehir.
• Willson J.R. "The Conquest of Cesarean Section-Related Infections: A Progress Report," Obstetrics and Gynecology, Vol. 72, No. 3, Part 2, September 1988, pp. 519-532.
• Yapça ÖE, Karaca İ, Çatma T. Artan sezaryen oranlarını nasıl azaltabiliriz? Üç yıllık sezaryen verilerimiz eşliğinde değerlendirme. İstanbul Kanuni Sultan Süleyman Tıp Dergisi, 2015; 7(3), 97-102.
• Young J.H. Caesarean Section: The History and Development of the Operation From Early Times, London: H.K. Lewis and Co. Ltd., 1944.
• Yücel U, Ünal İ.Türkiye’de Doğum Hizmetlerindeki Değişim: 1983-2013. 3.Uluslararası Bilim Sempozyumu. 2018; 111-117.