Kadınların Cinsel Haklarını Kullanım Durumu ve Hemşirenin Rolü

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 120 - 134, 30.08.2021

Dicle Filiz Yıldırım , Sevgi Özsoy

Öz

Cinsel haklar, tüm insanların mümkün olan en yüksek standartlarda cinselliği erişimi olarak tanımlanmaktadır. Temel insan haklarının bir parçası olan cinsel hakların ortaya çıkışı 20.yy’a uzanmaktadır. Kadını yaşamı boyunca birçok komplikasyondan koruyan, kadının fiziksel, psikolojik ve cinsel sağlığının bütünlüğünü güvenceye alan cinsel hakların kadınlar tarafından aktif kullanılması gerekmektedir. Kadınların cinsel haklarını kullanımını ise etkileyen birçok faktör bulunmakta ve bu faktörler çoğunlukla cinsel hakların kullanımını olumsuz etkileyebilmektedir. Cinsel hakların aktif kullanılmadığı durumlarda erken yaşta evlilik, adölesan gebelik, tecavüz, cinsel istismar, istenmeyen gebelik ve/veya düşükler ortaya çıkabilecek komplikasyonlardan birkaç tanesidir. Bu nedenle sağlık profesyoneli olan hemşire cinsel hakların kullanımının arttırılması için aktif rol oynamaktadır. Bu derlemenin amacı da cinsel haklar kapsamında literatürün taranması ve kadınların cinsel haklarını kullanım durumunun ilişkilendirilerek incelenmesidir.

Anahtar Kelimeler

hemşirenin rolü, kadın sağlığı, kadın hakları, insan hakları, cinsel suçlar

Kaynakça

• Altıparmak, İ. B. (2019). Kadina Yöneli̇k Ai̇le İçi Şi̇ddeti̇n Boyutlari: Ankara Örneği̇. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(17), 55–76. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.544775
• Bauer, M., Hämmerli, S., D, M., Leeners, B., & D, M. (2020). Unmet Needs in Sex Education What Adolescents Aim to Understand About Sexuality of the Other Sex. Journal of Adolescent Health, 67(2), 245–252. https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2020.02.015
• Bulut, M. (2008). Kadınlarda Boşanma ve Kültür İlişkisi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 2(19), 111–118. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tsh/issue/48527/615878
• Çağırkan, B. (2019). Erken Yaşta Yapılan Evlilikler ve Aile Kurumuna Etkisi Üzerine Bir Alan Araştırması: Bitlis İl Merkezi Örneği. VI. Yıldız Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, 1825–1839. ErişimAdresi:https://www.researchgate.net/publication/338385247_ERKEN_YASTA_YAPILAN_EVLILIKLER_VE_AILE_KURUMUNA_ETKISI_UZERINE_BIR_ALAN_ARASTIRMASI_BITLIS_IL_MERKEZI_ORNEGI
• Cheedalla, A., Moreau, C., & Burke, A. E. (2020). Sex Education and Contraceptive Use of Adolescent and Young Adult Females in the United States, an analysis of the National Survey of Family Growth 2011-2017. Contraception: X, 2, 100048. https://doi.org/10.1016/j.conx.2020.100048
• Çil, G. (2019). Türkiye’de Boşanamayan ve Boşanan Kadınların Yapabilirliklerinin Boşanma Eylemine Geçiş veya Geçemeyişleri Üzerine Olan Etkisi. In İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Vol. 8, Issue 2). https://doi.org/10.22201/fq.18708404e.2004.3.66178
• Cumurcu Elbozan, B., Karlıdağ, R., & Han Almış, B. (2012). Fiziksel Engellilerde Cinsellik. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(1), 84–98. https://doi.org/10.5455/cap.20120406
• Deps, P., Collin, S. M., Aborghetti, H. P., & Charlier, P. (2021). Evidence of physical violence and torture in refugees and migrants seeking asylum in France. Journal of Forensic and Legal Medicine, 77(May 2020), 102104. https://doi.org/10.1016/j.jflm.2020.102104
• Dursun, S. (2012). İşyeri Şiddetinin Çalışanların Tükenmişlik Düzeyi Üzerine Etkisi: Sağlık Sektöründe Bir Uygulama. Çalışma İlişkileri Dergisi, 1(3), 103–113. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/308016
• Erbil, N., Orak, E., & Bektaş, A. E. (2010). Anneler cinsel eğitim konusunda ne biliyor, kızlarına ne kadar cinsel eğitim veriyor? Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1(7), 366–383. Erişim: http://www.insanbilimleri.com
• Özcan, M., Ergin Berkiten A., & Acar, Z. (2013). Sexual and Reproductive Rights in Turkey: An Overview. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 122–136. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/kosbed/issue/25693/271150
• FIGO. (2018). FIGO shouts “No” To Violence Against Women. In International Federation of Gynecology and Obstetrics (Issue October). Erişim Adresi: https://www.figo.org/declaration-vaw Erişim Tarihi:21.12.2020.
• Germain, A. (2014). Meeting Human Rights Norms for the Quality of Sexual and Reproductive Health Information and Services: Discussion Note for the ICPD Beyond 2014 Conference on Human Rights. Erişim Adresi: https://www.unfpa.org/resources/discussion-note-icpd-beyond-2014-conference-human-rights-meeting-human-rights-norms Erişim Tarihi: 21.12.2020.
• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. (2015). Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması. Erişim Adresi: http://library1.nida.ac.th/termpaper6/sd/2554/19755.pdf
• Javed, R., & Mughal, M. (2020). Preference for boys and length of birth intervals in Pakistan. Research in Economics, 74(2), 140–152. https://doi.org/10.1016/j.rie.2020.04.001
• Karakaya, E., Margırıt Coşkun, A., Özerdoğan, N., & Yakıt, E. (2017). Suriyeli Mülteci Kadınların Doğurganlık Özellikleri ve Etkileyen Faktörler: Kalitatif Bir Çalışma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(48), 417–428. Erişim Adresi: www.sosyalarastirmalar.com
• Karataş, M., Ataç, A., Uçar, M., & Kantarcı, N. M. (2010). HIV Pozitif Kişilerin Eşlerine Hastalığı Bildirme(me)nin Yasal ve Etik Açıdan Değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 17(3), 215–222. Erişim Adresi: https://www.bibliomed.org/mnsfulltext/134/2010_17_3_11.pdf?1612215156
• Karataş, S., & Buzlu, S. (2018). Transseksüel Bireylerin Sağlık Hizmeti Almada Yaşadıkları Güçlükler. Lectio Scientific of Health and Natural Sciences, 2(2), 70–81. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/635389
• Klein, E., Helzner, E., Shayowitz, M., Kohlhoff, S., & Smith-Norowitz, T. A. (2018). Female Genital Mutilation: Health Consequences and Complications - A Short Literature Review. Obstetrics and Gynecology International, 2018, 1–7. https://doi.org/10.1155/2018/7365715
• Olakunde, B. O., Sam-Agudu, N. A., Patel, T. Y., Hunt, A. T., Buffington, A. M., Phebus, T. D., Onwasigwe, E., & Ezeanolue, E. E. (2019). Uptake of permanent contraception among women in sub-Saharan Africa : a literature review of barriers and facilitators. Contraception, 99, 205–211. https://doi.org/10.1016/j.contraception.2018.12.007
• Pasin, G. (2017). Sosyal Psikolojik Açıdan Toplumsal Cinsiyet ve Atasözleri: Erkek Egemen Cinsiyetçiliğin Türk Atasözlerine Yansıması. In Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erişim Adresi: https://hdl.handle.net/20.500.12507/747
• Pekin Deklarasyonu ve Eylem Platformu. (1995). In Dördüncü Dünya Kadın Konferansı.
• Skriver Mundy, S., Wilms Foss, S. L., Poulsen, S., & Hjorthøj, C. (2020). Sex differences in trauma exposure and symptomatology in trauma-affected refugees. Psychiatry Research, 293(April), 1–7. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.113445
• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. (2019). 2018 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ve TÜBİTAK, Ankara, Türkiye.
• Topaloğlu, Ş. N. (2020). Pozitif Yaşam Derneği Ankara Destek Merkezi Hak İhlalleri Rapor-1. In Pozitif Yaşam Derneği Ankara Destek Merkezi. Erişim Adresi: https://pozitifyasam.org/wp-content/uploads/Raporlar/Ankara%20Destek%20Merkezi_Hak%20%C4%B0hlalleri%20Rapor-1.pdf
• Toptaş, B., & Aksu, H. (2020). Yaşlı Kadınların Cinselliğe Bakış Açısı, Yaşadığı Sorunlar ve Sağlık Profesyonellerinin Rolü. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 29(1), 24–28. https://doi.org/10.17827/aktd.512546
• UNFPA. (2019a). Beyond the crossing Female Genital Mutilation Across Borders. In United Nations Population Fund: Vol. November.
• UNFPA.(2019b).Sexual and Reproductive Health and Rights: An Essential Element of Universal Health Coverage. In United Nations Population Fund.
• UNFPA. (2020a). GOAL 5 : ACHIEVE GENDER EQUALITY AND EMPOWER - Measuring SDG Target 5.6. In United Nations Population Fund.
• UNFPA. (2020b). Kadınlara ve Kız Çocuklarına Zarar Veren ve Eşitliği Bozan Uygulamalarla Mücadele. In United Nations Population Fund.
• United Nations Development Programme (UNDP) Turkey. Erişim Adres: https://www.tr.undp.org/content/turkey/en/home/ Erişim Tarihi: (15.12.2020).
• WAS. (1999). Declaration of Sexual Rights. In World Association For Sexual Health (Vol. 1, Issue 1).
• WAS. (2014). Cinsel Haklar Bildirgesi. In World Association For Sexual Health. Erişim Adresi: http://www.worldsexology.org/resources/declaration-of-sexual- Erişim Tarihi:(15.12.2020).
• United Nations International Children Emergency Fund (UNICEF). (2021). Erişim Adresi: https://www.unicef.org/ Erişim Tarihi: (15.12.2020).
• T.C. Konak Belediyesi. (2021). Erişim Adresi: http://www.konak.bel.tr/sayfa/izmir-kadin-muzesi/protesto-ve-kadinlar Erişim Tarihi: (15.12.2020).
• Inter-Parliamentary Union. (2021). Erişim Adresi: https://data.ipu.org/women-ranking?month=10&year=2020 Erişim Tarihi:(20.01.2021).
• T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. (2021). Erişim Adresi: https://ailevecalisma.gov.tr/ksgm/siddete-maruz-kalindiginda/ Erişim Tarihi: (20.01.2021).
• Family Planning Association The Sexual Health Company (FPA). (2020). Erişim Adresi: https://www.fpa.org.uk/ Erişim Tarihi: (15.12.2020).
• United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC). (2021). Erişim Adresi: https://www.unodc.org/ Erişim Tarihi: (15.12.2020).
• World Health Organization. (2015). Sexual health, human rights and the law (Vol. 23, Issue 46). https://doi.org/10.1016/j.rhm.2015.11.013
• WHO. (2002). Defining sexual health Sexual health. In World Health Organization (Issue January). Erişim Adresi: https://www.who.int/reproductivehealth/publications/sexual_health/defining_sexual_health.pdf
• WHO. (2017). Sexual Health and its linkages to Reproductive Health : an operational approach. In World Health Organization. Erişim Adresi: https://www.who.int/reproductivehealth/publications/sexual_health/sh-linkages-rh/en/
• Women in Politics : 2020, (2020). https://www.unwomen.org/-/media/headquarters/attachments/sections/library/publications/2020/women-in-politics-map-2020-en.pdf?la=en&vs=827
• World Association for Sexual Health (WAS). (2008). Sexual Health for the Millennium- A Declaration and Technical Document. Erişim Adresi: https://worldsexualhealth.net/resources/millennium-declaration/
• Yakıt, E., & Coşkun, A. M. (2016). LGBT Bireylere Yönelik HIV İle İlgili Güvenli Olmayan Cinsel Davranışların Belirlenmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(5), 1400. https://doi.org/10.15869/itobiad.53947