Vaji̇nal Doğum Eylemi̇ne Uygulanan Müdahaleleri̇n Emzi̇rme Sonuçlarına Etkisi

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: Özel Sayı-1 - 2. ULUSLARARASI 4. ULUSAL DOĞUMA HAZIRLIK EĞİTİMİ VE EĞİTİCİLİĞİ KONGRESİ KONGRE BİLDİRİLERİ ÖZEL SAYISI, 32 - 37, 29.05.2023

Ayşe Sıla Göksoy Merlinda Aluş Tokat

Öz

Tarihte yüzyıllar boyunca doğuma fizyolojik bir olay gözüyle bakılmış, kadının müdahalesiz, profesyonel yardım olmadan doğurabileceğine inanılmıştır. Müdahalesiz doğum, doğum eyleminin herhangi bir müdahale yapılmadan kendiliğinden gerçekleşmesidir. Müdahaleli doğum ise anne ve fetüsün sağlığı tehlikeye girdiğinde doğum eylemini güvenli bir şekilde gerçekleştirmek veya hızlandırmak için kullanılan yöntemlerden oluşmaktadır. Doğum eylemi tamamen risksiz bir olay olmadığı için, doğum süresi boyunca, doğum öncesi ve doğum sırasında ortaya çıkan riskler en erken dönemde saptanmaz ise müdahaleli doğum yöntemlerine başvurmak gerekebilir. Yapılan çalışmalarda intrapartum müdahale olmaksızın vajinal doğum yapan annelerin ortalama emzirme süresi 9 hafta iken, doğumlarına en az 3 müdahale yapılan annelerin ortalama emzirme süreleri 5 hafta bulunmuştur. Sürekli EFM'nin sezaryen ve müdahaleli vajinal doğum oranlarının artışına neden olabileceği sonucuna varılmıştır. Oksitosin indüksiyonunun, endojen oksitosin düzeyini düşürerek anne ve bebek etkileşimini azalttığı ve ilk 48 saatte emzirmeye başlamayı geciktirdiği oksitosin indüksiyonu alan kadınların almayan kadınlara oranla emzirme sürelerinin daha kısa olduğu ve mamaya daha erken başladıkları saptanmıştır. Amniyotomi sonrası, kord prolapsusuna, fetal yaralanmaya, vasa previaya, maternal veya fetal enfeksiyon gibi olumsuz sonuçlarla karşılaşabilineceği bulunmuştur. Epidural anestezide annelere verilen opoidler fetal kan-beyin bariyerini geçerek neonatal uyanıklığı ve nörodavranışlarını etkileyerek, emzirme başarısını etkileyeceği belirtilmiştir. Vakum cihazlarının, sefalohematom oluşumuna veya morarmaya neden olabileceği, sekonder artan hiperbilirubinemiye bağlı sarılık tanılı bebeklerin daha uyuşuk olacağı, bu nedenle yetersiz emeceği sonucuna varılmıştır. Forseps kullanımının ise bebeğin kafatasının kenarlarında morarma ve sinir hasarına neden olarak emme refleksini etkileyebileceği düşünülmüştür. Çalışmalarda fundal basıncın fetal distres, amniyotik sıvı embolisi, fetal kırıklar, fetal beyin hasarı, intrakraniyal basıncın artmasına neden olabileceği belirtilmiştir. Doğum sonrası dönemde annelerin perine bölgesindeki epizyotomiye bağlı ağrı ve acıdan dolayı, epizyotominin anne bebek bağlanmasını ve emzirmeyi olumsuz yönde etkilediği belirtilmiştir. Bu derleme sonucunda vajinal doğum eylemine uygulanan müdahalelerin emzirmeyi olumsuz yönde etkilediği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Emzirme, vajinal doğum, vajinal doğum müdahaleleri.

Kaynakça

• Aktaş, S. & Aydın, R. (2018). Fundal bası uygulamasının maternal ve fetal sağlık üzerine etkisi ve bu uygulamada sağlık profesyonellerinin sorumlulukları. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(3), 86-923.
• Alfirevic, Z., Devane, D., & Gyte, G. M. L. (2013). Continuous cardiotocography (ctg) as a form of electronic fetal monitoring (efm) for fetal assessment during labour. Cochrane Database Systematic Reviews.
• Aluş Tokat, M., & Yeygel Özcan, Ç. (2015). The effect of oxytocin induction given during vaginal birth on breastfeeding results: literature review, Journal of Education and Research in Nursing, 12(3).
• Aluş Tokat, M., Okumuş, H., & Demir, N. (2011). Elektronik fetal izlem eğitiminin ebe ve hemşirelerin bilgi ve yorumlama becerilerine etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 4(2), 63-66.
• American College of Obstetrics and Gynecology (ACOG). (2006). Episiotomy. ACOG Practice Bulletin. Obstetrics & Gynecology 107, 957–962.
• Amorim Francisco, A., Junqueira Vasconcellos de Oliveira, S. M., Barbosa da Silva, F. M., Bick, D., & Gonzalez Riesco, M. L. (2011). Women's experiences of perineal pain during the immediate postnatal period: a cross-sectional study in Brazil. Midwifery, 27(6). https://doi.org/10.1016/j.midw.2010.10.012
• Apay, E. S., & Sakar, T. (2015). Üreme sağlığına farklı bir bakış: osmanlı dönemi. Lokman Hekim Dergisi, 5, 45-51.
• Bai, D. L., Wu, K. M., & Tarrant, A. M. (2013). Association between intrapartum interventions and breastfeeding duration, Journal of Midwifery and Women’s Health, 58(1), 25-32.
• Baumgarder, D. J., Muehl, P., Fischer, M., & Pribbenow, B. (2003). Effect of labor epidural anesthesia on breast-feeding of healthy full-term newborns delivered vaginally. The Journal of the American Board of Family Practice, 16(1), 7–13. https://doi.org/10.3122/jabfm.16.1.7
• Bay, F., & Bulut, Ö. Ü. (2020). Doğum indüksiyonu: maternal, fetal-neonatal etkileri, ebenin rolü, KTO Karatay Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 4-14.
• Çakır, D., & Alparslan, Ö. (2018). Doğum tipi değişkeninin anne-bebek etkileşimi ve annenin bebeğini algılaması üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Journal of Contemporary Medicine, 8(2), 139-147.
• Erenel, A. Ş., & Çiçek, S. (2018). Doğum eylemine yapılan müdahalelerin anne ve çocuk sağlığına etkileri. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 123-129.
• Erenel, A. Ş., & Vural, G. (2017). Doğumun medikalizasyonu neden artmıştır, azaltabilir miyiz?. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 4(2), 76-83.
• Gardella, C., Taylor, M., Benedetti, T., Hitti, J., & Critchlow, C. (2001). The effect of sequential use of vacuum and forceps for assisted vaginal delivery on neonatal and maternal outcomes. American Journal of Obstetrics and Gynecology, 185(4), 896–902. https://doi.org/10.1067/mob.[phone]
• Gönenç, M. İ., & Vural, G. (2015). Epidural anestezi ile vajinal doğum yapan ve anestezisiz vajinal doğum yapan primipar annelerde ilk 24 saatte etkili emzirmenin değerlendirilmesi, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 68(2).
• Hofmeyr, G. J., Vogel, J. P., Cuthbert, A. & Singata, M. (2017). Fundal pressure during the second stage of labour. Cochrane Database of Systematic Reviews. Issue 3. Art. No.: CD006067
• Hotelling, B. A. (2009). Teaching normal birth, normally, The Journal of Perinatal Education.
• Jansen, L., Gibson, M., Bowles, B. C., & Leach, J. (2013). First do no harm: interventions during childbirth. The Journal of Perinatal Education, 22(2), 83–92. https://doi.org/10.1891/1058-1243.22.2.83
• Johnson, J. H., Figueroa, R., Garry, D., Elimian, A., & Maulik, D. (2004). Immediate maternal and neonatal effects of forceps and vacuum-assisted deliveries. Obstetrics and Gynecology, 103(3), 513–518. https://doi.org/10.1097/01.AOG.0000114985.22844.6d
• Karaahmet, Y., & Yazıcı, S. (2017). Epizyotomide güncel durum, Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 4(1), 57-63.
• Karakoç, H., Horasanlı, E. J., & Uçtu K. A. (2020). Amniyotominin eylem süresi ve maternal-fetal sonuçlar üzerine etkisi: retrospektif analiz. Kocaeli Üniversitesi Acta Medica Nicomedia, 3(1).
• Karakuş R., Anğın, D., Temizkan, O., Polat, M., Şanverdi, İ., Karakuş, S., & Ekinci, F. (2014). Vakum ile operatif vajinal doğumun perinatal etkileri, Şişli Etfal Hastanesi Tıp Bülteni, 48(3), 2014
• Loftus, J. R., Hill, H., & Cohen, S. E. (1995). Placental transfer and neonatal effects of epidural sufentanil and fentanyl administered with bupivacaine during labor. Anesthesiology, 83(2), 300–308. https://doi.org/10.1097/00000542-199508000-00010
• Nikpoor, P., & Bain, E. (2013). Analgesia for forceps delivery. Cochrane Database of Systematic Reviews, Issue 9. DOI: 10.1002/14651858.CD008878.pub2
• Özcan Yeyğel, Ç. (2014). Vajinal doğumda oksitosin indüksiyonu alan ve almayan annelerin emzirme sonuçlarının karşılaştırılması, Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Pinar, S., & Karaçam, Z. (2018). Applying fundal pressure in the second stage of labour and its impact on mother and infant health. Health care for Women International, 39(1), 110–125. https://doi.org/10.1080/07399332.2017.1376332
• Smith, E. R., Hurt, L., Chowdhury, R., Sinha, B., Fawzi, W., Edmond, K. M., & Neovita Study Group. (2017). Delayed breastfeeding initiation and infant survival: a systematic review and meta-analysis. PloS One, 12(7), https://doi.org/10.1371/journal.pone.0180722
• Smith, E. R., Locks, L. M., Manji, K. P., McDonald, C. M., Kupka, R., Kisenge, R., Aboud, S., Fawzi, W. W., & Duggan, C. P. (2017). Delayed breastfeeding ınitiation ıs associated with ınfant morbidity. The Journal of Pediatrics, 191, 57–62.e2. https://doi.org/10.1016/j.jpeds.2017.08.069
• Smith, L. J. (2007). Impact of birthing practices on the breastfeeding dyad, Journal of Midwifery & Women’s Health, 52(6).
• Smyth, R. M. D., Markham, C., & Dowswell, T. (2013). Amniotomy for shortening spontaneous labour. Cochrane Database of Systematic Reviews, Issue 6. DOI: 10.1002/14651858.CD006167.pub4
• Şahin, M., & Erbil, N. (2019). Doğum ve medikalizasyon. Ordu University Journal of Nursing Studies, 120- 130.
• Taşkın, L. (2016). Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği. Genişletilmiş XIII. Baskı, Akademisyen Kitabevi, Ankara.
• Tatarlar, A. (2015). Vajinal doğum sırasında yaşanan korkunun laktasyona, bebeğin emme davranışlarına ve ilk emzirme sonuçlarına etkisi, Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• The American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG). (2019). Approaches to limit ıntervention during labor and birth, Committee Opinion, Number 766.
• The American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG). Practice Bulletin 154: Operative Vaginal Delivery, 2015
• Türkyılmaz, C. (2016). Emzirme danışmanlığı ve emzirmede karşılaşılan sorunlar, Klinik Tıp Pediatri Dergisi, 8(2).
• UNICEF, WHO. Capture the moment – early initiation of breastfeeding: the best start for every newborn. New York: UNICEF; 2018
• World Health Organization (WHO). (2011). WHO recommendations for induction of labour.
• World Health Organization (WHO). (2017). Guideline: protecting, promoting and supporting breastfeeding in facilities providing maternity and newborn services.
• World Health Organization (WHO). (2018). WHO recommendations: intrapartum care for a positive childbirth experience, Geneva.
• Yakut, E. Y. (2015). Gebelerin doğum şekline ilişkin görüş ve tercihleri. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Doğum-Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Aydın.
• Yıldırım-Rathfısch, G., & Güngör, İ. (2009). Doğum eyleminin birinci evresinin yönetiminde kanıta dayalı uygulamalar, Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 3.