KARS ERKEK GİYSİLERİNİN (KAFKAS BEBEĞİ) BİÇİM VE TEKNİK ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Sayı: 30, 575 - 588, 27.12.2022

Emine Erdoğan

https://doi.org/10.56597/kausbed.1169088

Öz

Giysi, varoluştan günümüze kadar birçok dünya uygarlığı tarafından çeşitli şekillerde var olan ve temelde vücudumuzu dış etkenlere karşı korumak amacıyla kullanılan örtünme ihtiyacıdır. Geleneksel giysi ise ait olduğu toplumu temsil eden ve sahip olduğu kültürleri, yaşama şekillerini, statüsünü, zevklerini, sanatını, sosoyo-ekonomik yapısını, coğrafi yapısını (konumunu), zanaatini ifade eden aidiyet göstergesidir.
Kars, Türkiye’nin Kafkas bölgesine açılan sınır şehri olmasından dolayı “kapı şehri” olarak da bilinen, birçok medeniyetin hüküm sürdüğü ve izlerini bıraktığı Doğu Anadolu illerimizden bir tanesidir. Geçmişte savaş, göç, ticaret gibi etkenlerden dolayı birçok uygarlığın izlerini taşıyan ve kültürel zenginliğe sahip olan Kars, geleneksel giysi çeşitliliği açısından önemli bir yere sahiptir.
Geleneksel giysili bebekler, toplumların giyim kültürlerini tanıtan, geçmişle gelecek arasında köprü görevi üstlenen kültürel öğelerdir ve geleneksel giysili Erkek Kafkas bebeği Kars’ın kültürel zenginliğini yansıtan öğelerden biri olma adayıdır. Bu giysiler minyatür olarak hazırlanıp, hazır plastik bebeklere giydirilerek hazırlanmaktadır.
Kültürel zenginliğimizin ulusal ve uluslararası alanda tanıtılması, kalıcılığının sağlanması ve gelecek nesillere aktarılmasında Erkek Kafkas Bebeği araç görevi üstlenmektedir. Bu bağlamda çalışmada, turistik bir ürün olma adayı olan Erkek Kafkas Bebeği’nin stil ve form özellikleri araştırılmıştır. Bebekte kullanılan giysi parçaları formlarının; kesim, dikim, süsleme (desen, renk, motif vb.), malzeme (hammadde vb.) ve sosyokültürel özellikleri (inanç, etnik yapı, yaş, iklim vb.) araştırılmıştır.
Bu inceleme esnasında yöre halkının; örfünü, adetini, gelenek-göreneklerini, zevkini, sanat anlayışını, yaşam tarzını, sosyal statüsünü vb. yansıtan giysilerin; yöresel adları, formları, işlevleri, giyinme şekilleri gibi özelliklerine değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kültür, Kars, Bebek, Geleneksel Giysi.

Kaynakça

• Bilgin, N. (1997). Folklorik Yapma Bebekçilik. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Demirsipahi, C. (1975). Türk Halk Oyunları, 2. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
• Erdoğan, E. (2021). Kars Geleneksel Giysilerinin Güncel Kadın Giysi Tasarımları İçerisinde Yorumlanması. Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Sanatta Yeterlilik Tezi.
• Geçkin, E., Çelik, H. (2021). Kars İlinin Kültürel Miras Kaynakları ve Swot Analizi. Kafkas Üniversitesi iktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(23), 295-321.
• Iğdır Belediyesi, (1923). Iğdır Kültürü, 1. Baskı, Iğdır Belediyesi Kültür Yayınları, Iğdır.
• Kars Kültürel Giysileri, (2019). https://kars.ktb.gov.tr (11.07.2022).
• MEB, (2011). Soğanlı Bebekleri. Ankara: MEB Yayınları.
• Sakin, N. (2010). Yerel Bir Kültür Ürünü Örneği: Soğanlı Bebekleri. Folklor/Edebiyat Dergisi, 16 (63), 179-190.
• Ünlüyücü, M. (2010). Günümüzde Türkiye’de El Yapımı Bebekçilik. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Yeziyeva, M. (2016). Kuzey Kafkasya Karaçay Balkar Giyim Kuşam Tasarımları Belgeleme ve Yorumlar, Akdeniz Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü (Yayımlanmış Doktora Tezi), Antalya.