MUHAFAZAKÂRLIĞIN MODERN MÜDAFAASI: KIZILCIK ŞERBETİ

Yıl 2024, Sayı: 33, 285 - 308, 11.06.2024

Yaşar Öztürk

https://doi.org/10.56597/kausbed.1415558

Öz

Kızılcık Şerbeti birbirine farklı zıt dindar ve seküler iki aileyi konuyu almaktadır.
Dindar muhafazakâr kesimin hayat tarzını olumsuz yönde gösterdiği yönünde eleştirilen
film Show TV’de yayınlanmaktadır. Kızılcık Şerbeti dizisi sekülerizm ile dindarlık
arasındaki tartışmaları kutuplaştırıcı bir dille anlatan bir film olarak karşımıza
çıkmaktadır. Türkiye’nin Osmanlı Devleti’nde II. Meşrutiyet Dönemi ile başlayan ve
Cumhuriyetin kuruluşundan itibaren modernleşme çabaları doğrultusunda gerçekleştirilen
seküler uygulamalar sürekli olarak tartışılmıştır. Batı menşeli uygulamaların hayatın her
alanında yer etmesi ve dinin uhrevi bir alana doğru itilmesi neticesinde modern ile
geleneksel arasında dışlayıcı ikili ayrımlar baş göstermeye başlamıştır. Kızılcık
Şerbeti’nde dinin taşıyıcısı olan kurumların başında gelen aile kurumunun sekülerleşme
“aile kutsallığının” zayıflatılması ve bununla birlikte modernleşme sürecindeki gerilimler
anlatılmaktadır. Medeni, çağdaş, geri kalmışlık, bağnazlık gibi kelimelerin sıkça
kullanıldığı dizi toplumsal kutuplaşmayı tetikleyici unsurlar barındırdığı görülmektedir. Filmdeki ayrılıkçı söylemlerin tespit edilmesi bağlamında eleştirel söylem analizi yöntemi kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Modernleşme, Kimlik, Muhafazakârlık, Aile, Kızılcık Şerbeti

Kaynakça

• Adıvar, H. A. (2009). Türkiye’de Şark-Garp ve Amerikan tesirleri. İstanbul: Can Yayınları
• Akboğa, S. (2020). Türkiye siyasî ve toplumsal hayatında başörtüsünün değişen anlamları. Liberal Düşünce Dergisi (25) 98, 83-101.
• Akca, E. B. & Tönel, E. (2011). Erkek(lik) çalışmalarına teorik bir çerçeve: Feminist çalışmalardan hegemonik erkekliğe. İlker Erdoğan (Ed.) Medyada Hegemonik Erkek(lik) ve Temsil içinde (ss.11-40). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Aysal, N. (2011). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e giyim ve kuşamda çağdaşlaşma hareketleri. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi (22) 3, 3-32.
• Azak, U. (2013). İslami radyolar ve türbanlı spikerler. İslam’ın Yeni Kamusal Yüzleri Nilüfer Göle içinde (ss.93-110). İstanbul: Metis Yayınları.
• Balcı, A. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Akademi.
• Başkan, B. (2009). Başörtüsü sorunu ve meşrulaştıramayan yasakçılık. Liberal Düşünce, (14) 55, 109-134.
• Baysa, H. (2021). Ev ve süs hayvanı edinme saiklerinin fıkhi açıdan tahlili. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 38, 235-262.
• Benett, A. (2018). Kültür ve gündelik hayat (Çev: Nagehan Tokdoğan, Burcu Şenel, Umut Yener Kara). Ankara: Phoenix Kitap
• Berkes, N. (2008). Türkiye’de çağdaşlaşma (Y. Hazırlayan Ahmet Kuyaş). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
• Bourdieu, P. (1980) The logic of practice. (Çev: Richard Nice). Londra: Stanford University Press.
• Çakır, A. (2014). Söylem analizi demek istiyorsun. Konya: Palet Yayınları
• Çiğdem, A. (1997). Bir imkân olarak modernite. İstanbul: İletişim Yayınları
• Demir, A. A. (1998). Bir Viktorya dönemi romanı: The warden. Yayınlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Doyuran, L. (2018). Medyatik bir çalışma alanı olarak eleştirel söylem çözümlemesi (Televizyon Dizileri Örneğinde). Erciyes İletişim Dergisi. (5) 4, 301-323
• Durakbaşa, A. (2013). Türkiye’de kimlik siyasetleri üzerine. Aynur İlyasoğlu (Ed.) Örtülü Kimlik İslamcı Kimliğinin Oluşum Öğeleri içinde (ss. 33-42). İstanbul: Metis Yayınları
• Elbirlik, T. (2015). Söylem kuramı ve XVI. yüzyıl siyasetnamelerinde söylem analizi. Yayımlanmamış doktora tezi, Celal Bayar Üniversitesi, Manisa.
• Erdem, M. Y. (2020). Gelenek ile modern arasında sıkışmış Stephen Dedalus ve Ahmet Cemil. Türk Dili Dergisi. 69 (819).
• Erdoğan, Mustafa (2006). Muhafazakarlık ana temalar. Liberal Düşünce Dergisi 34, 5-9.
• Fairclough, N. & Graham, P. (2015) Eleştirel söylem çözümlemesi olarak marx: eleştirel yöntemin yaratılışı ve küresel sermayenin eleştirisi ile bağlantısı. Barış Çoban, Zeynep Özarslan, (Ed.) Söylem ve İdeoloji. İstanbul: Su Yayınları.
• Giddens, A. (2005). Sosyoloji sözlüğü (Çev: Osman Akınhay ve Derya Kömürcü). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları
• Giddens, A. (2006). Sociology. Cambridge: Politi Press.
• Gofman, A. (2018). Tradition, morality and solidarity in Durkheim’s theory. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi. 39 (1), 25-39.
• Göle, N. (2011). Modern mahrem medeniyet ve örtünme. İstanbul: Metis Yayınları
• Göle, N. (2012). Seküler ve dinsel: Aşınan sınırlar. İstanbul: Metis Yayınları
• Groffman, E. (2014). Günlük yaşamda benliğin sunumu. İstanbul: Metis Yayınları
• İmançer, D. (2003). Çağdaş kimliğin yapılanma süreci ve televizyon. Doğu Batı Dergisi (Kimlikler) içinde . (ss. 233-252). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• İnaç, H. (2003). Avrupa birliği entegrasyonu sürecinde Türkiye’nin kimlik problemleri. Doğu Batı Düşünce Dergisi (Kimlikler) içinde (ss. 185-208). Anakara: Doğu Batı Yayınları.
• İnalcık, Halil (1990). Osmanlı toplum yapısının evrimi. Türkiye Günlüğü, Sayı:11, Yaz 1990.
• Karaaslan, E. (2021). Geleneğin modern müdafaası: Bir modernlik söylemi eleştirisi. ASBİ Abant Sosyal Bilimler Dergisi 21 (3), 883-906.
• Kılıç, A. F. (2013). Türkiye’de “yeni muhafazakâr aile”nin ortaya çıkış süreci Sakarya örneği. Muhafazakâr Düşünce Dergisi. (9) 36.
• Kılıçbay, M. (2002). Kimlikler okyanusu. Doğu Batı Düşünce Dergisi (Kimlikler) içinde, (ss. ). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Kızıl, H. (2018). Dini sembolizm üzerine. Ahmet Gül (Ed.). Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2 (20).
• Köker, L. (1999). Modernleşme, Kemalizm ve Demokrasi. İstanbul: İletişim Yayınları
• Kömeçoğlu, U. (2003). Örtünme pratiği ve toplumsal cinsiyete ilişkin mekânsal bir etnografi. Doğu Batı Düşünce Dergisi (Kimlikler) içinde (ss. 37-73). 6 (23). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Lefebvre, H. (2007). Modern dünyada gündelik hayat. (Çev: Işın Gürbüz). İstanbul: Metin Yayınları.
• Mardin, Ş. (1991). Türk modernleşmesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mardin, Ş. (1992). Türkiye’de din ve toplumsal değişme Bediüzzaman Said Nursi olayı. (Çev: Metin Çulhaoğlu). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ortaylı, İ. (2009). Osmanlı toplumunda aile. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Özkan, F. (2019). Sokrates ve Platon felsefesinde insan sorunu. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18, 1-20.
• Palabıyık, A. (2020). Pierre Bourdieu sosyolojisinde habitus sermaye ve alan üzerine. M. Yavuz Alptekin (Ed.). Habitus Toplumbilim Dergisi içinde (ss. 121-141). 1 (1).
• Sezer, A. O. (2014). Modernlik ve muhafazakârlık. Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 10(40), 161-170.
• Şahin, M. M. (2020). Max Weber’de modernlik, karizma ve gündelik hayat. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 278-303.
• Tolan, B. (1990). Geleneksel aileden çağdaş aile yapısına doğru. Aile Yazıları 2 içinde (493-505). Ankara: Başbakanlık Aile Arş. Kur. Bşk. Yayınları.
• Tourainne, A. (2002). Modernliğin eleştirisi. (Çev: Hülya Tufan). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Türk, H. Bahadır (2011). Hegemonik erkek(lik) ve kültürel temsil: ‘Çirkin Kral, Kurtlar Vadisi’nde yürüyor. İlker Erdoğan (Ed.). Medyada Hegemonik Erkek(lik) ve Temsil içinde (ss. 163-211). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Türkbağ, A. Ü. (2003). Kimlik, hukuk ve adalet sorunu. Doğu Batı Düşünce Dergisi (Kimlikler). 6 (23).
• Tylor, C. (2011). Modernliğin sıkıntıları (Çev. Uğur Canbilen). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ülken, H. Z. (1969). Sosyoloji sözlüğü. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Van Dijk, T. (2015). Söylem ve ideoloji çokalanlı bir yaklaşım. Barış Çoban ve Zeynep Özarslan (Ed.) Söylem ve İdeoloji içinde (ss. 15-100). İstanbul: Su Yayınları.
• Wodak, R & Meyer, M. (2001). Methods are critical discourse analysis. İngilertere: Sage Publications.
• Yıldız, Murat (2001). Dindarlıgın tanımı ve boyutları üzerine psikolojik bir çalışma. Tabula Rasa Felsefe&Teoloji içinde (ss. 19-42). 1 (1).
• Yumrul, A. (2003). Araf’ta kalanlar. Doğu Batı Düşünce Dergisi (Kimlikler) içinde (ss. 11-21). 6 (23). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Yücedağ, İ. (2020). Habıtus”tan “mutatlaştırma”ya toplumsalın inşâsı. M. Yavuz Alptekin (Ed.). Habitus Toplumbilim Dergisi içinde (ss. 137-160). 1 (1).
• Yücel, E. (2014). Köpekle ilgili rivayetlere genel bakış. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. (9) 5, 2141-2163.