DİJİTOPYA: TEKNOLOJİ, YÖNETİM VE EMEK BAĞLAMINDA ÜTOPYALAR VE DİSTOPYALAR ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 13 - 37, 14.10.2022

Halil Yasin Tamer

Öz

Bu çalışmada, günümüzün dijitalleşme sürecinin, geçmişin ütopya ve distopyalarında temellendiği savı incelenmektedir. Bu incelemenin amacı, ütopik ve distopik romanlarda tahayyül edilmiş olan teknolojik yönetim, toplum ve emek biçimlerinin günümüz dünyasını etkileyerek, bir Dijitopya’ya çevirdiğini gözler önüne sermektir. Bu amaçla, Dijitopya’nın dijitalleşme ve teknoloji aracılığıyla, devlet, toplum ve emek olgularını hangi özellikleri bağlamında dönüştürdüğü sorusuna yanıt aranmıştır. Bunun için, farklı özelliklere sahip beş farklı ütopik ya da distopik roman metin analizi yöntemiyle incelenmiş ve Dijitopya’yla olan benzerlikleri irdelenmiştir. Bu incelemeler sonucunda, Dijitopya’nın, devlet yönünden dijital otoriteryen bir çizgiyi, ideolojik yönden ise dijital kapitalist bir yaklaşımı benimsediği anlaşılmıştır. Dijitopya’da toplum, netandaşlar haline dönüşmekteyken, emek ise internet, yapay zeka ve büyük veri teknolojilerinin tahakkümü altında farklılaşmaktadır. Bu bulguların yanı sıra, teknolojik gelişim ya da dijitalleşme süreçlerine dönük farklı bakış açılarının farklı yaklaşım ve ideolojik temellerden kaynaklandığı sonucuna erişilmiştir. Dolayısıyla, geçmişin ütopyaları ve distopyalarının, günümüz Dijitopya’sının özelliklerine katkılarının, hem ideolojik yönden, hem de devlet-yönetim, toplum ve emek biçimleri bağlamında çok boyutlu olduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dijitalleşme, Ütopya, Distopya, Dijital Kapitalizm, Teknoloji ve Toplum

Digitopia: A Review on Utopias and Dystopias in the Context of Technology, Administration and Labour

Öz

In this study, the thought that today's digitalization process is based on the utopias and dystopias of the past is reviewed. The main purpose is to express that old utopian and dystopian novels have turned our day into a Digitopia. The main question is digitalization and the Digitopia transforms which features to the state, society and labour. With this question, five different utopian and dystopian novels were analyzed by text analysis method and the features of the Digitopia were revealed. In the Digitopia, the State is digital authoritarian and ideology is digital capitalist. And also the society transforms netizenship procedures, while labour is dominated by artificial intelligence and big data. In the Digitopia, different approaches and perceptions towards digitalization stem from different ideologies. In the light of these considerations, it was understood that the Digitopia resulted from a multidimensional transformation in terms of both ideological and the state-administration, society and labour forms.

Anahtar Kelimeler

Digitalization, Utopia, Dystopia, Digital Capitalism, Technology and Society

Kaynakça

• Aaronson, S. A. (2019) “What are we talking about when we talk about digital protectionism?”, World Trade Review, 18(4), 541-577.
• Ağkaya, O. (2016) “Ütopya ve Distopya: Siyasetin Edebiyat Üzerindeki Etkisi”, MCBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4), s. 23-48.
• Akıncı, A. (2019) “Büyük Veri Uygulamalarında Kişisel Veri Mahremiyeti”, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı Uzmanlık Tezi, Sektörler ve Kamu Yatırımları Genel Müdürlüğü: Şubat 2019.
• Bellamy, E. (2011) Geçmişe Bakış (Çev. F. Yaraş), İstanbul: Say Yayınları.
• Bentham, J. (2011) The panopticon writings, London-New York: Verso Books.
• Bernat, P. (2013) “Technology, utopia and dystopia: modern technological change in early literary depictions”, Kultura i Wychowanie, 5, s. 39-47.
• Bimber, B. (1990) “Karl Marx and the three faces of technological determinism”, Social studies of science, 20(2), s. 333-351.
• Brooks, D. (2013) “Opinion: The Philosophy of Data”, The New York Times, ISSN: 0362-4331, https://www.nytimes.com/2013/02/05/opinion/brooks-the-philosophy-of-data.html, Erişim Tarihi/Access Date: 22.06.2022.
• Buchanan, B. G. (2005) “A (Very) Brief History of Artificial Intelligence”, AI Magazine, 26(4), s. 53-60.
• Chandel, S., Jingli, Z., Yunnan, Y., Jingyao, S. & Zhipeng, Z. (2019) “The Golden Shield Project of China: A Decade Later An in-depth study of the Great Firewall”, iç. International Conference on Cyber-Enabled Distributed Computing and Knowledge Discovery (CyberC), s. 111-119.
• Costa, D. G., & Peixoto, J. P. J. (2020) “COVID‐19 pandemic: a review of smart cities initiatives to face new outbreaks”, IET Smart Cities, 2(2), s. 64-73.
• Çelik, E. (2015) “Distopik Romanlarda Toplumsal Kurgu”, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 18(1), s. 57-79.
• Dragu, T., & Lupu, Y. (2021) Digital authoritarianism and the future of human rights, International Organization, 75(4), s. 991-1017.
• Faraj, S., Renno, W., & Bhardwaj, A. (2021) “Unto the breach: What the COVID-19 pandemic exposes about digitalization”, Information and Organization, 31(1), 100337.
• Fuchs, C. & Sevignani, S. (2013) “What is Digital Labour? What is Digital Work? What’s their Difference? And why do these Questions Matter for Understanding Social Media?”, tripleC, 11(2), s. 237-293.
• Fuchs, C. (2014) Digital Labour and Karl Marx, New York: Routledge.
• Goi, C. L. (2009) “Cyberculture: Impacts on Netizen”, Asian Culture and History, 1(2), s. 140-143.
• Harsin, J. (2018) “Post-truth and critical communication studies”, İç. Oxford research encyclopedia of communication.
• Heilbroner, R. (1994) “Technological determinism revisited. Does technology drive history”, 1, s. 67-78.
• Howcroft, D., & Fitzgerald, B. (1998) “From Utopia to Dystopia: the twin faces of the Internet”, iç. Information Systems: Current Issues and Future Changes, Proceedings of IFIP WG8 (Vol. 2, pp. 49-70).
• Huxley, A. (2003) Cesur Yeni Dünya (Çev. Ü. Tosun), İstanbul: İthaki Yayınları.
• Knickrehm, M. (2020) “Yapay Zeka İşi Nasıl Değiştirecek?” iç. Dijital Dönüşüm-Yapay Zeka, (Ed.) Harvard Business Review (çev. L. Göktem), İstanbul: Optimist Kitap, s. 155-168.
• Kreuter, J. (2015) “Technofix, Plan B or Ultima Ratio? A review of the social science literature on climate engineering technologies”, iç. Institute for Science, Innovation and Society Working Paper Series Oxford University, Oxford.
• Kumar, K. (2005) Ütopyacılık (Çev. A. Somel), Ankara: İmge Kitabevi.
• Kumar, K. (2016) Modern Zamanlarda Ütopya ve Karşı Ütopya (Çev. A. Galip), İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Lam, Y. (2000) “Technophilia vs. technophobia: A preliminary look at why second-language teachers do or do not use technology in their classrooms”, Canadian Modern Language Review, 56(3), s. 389-420.
• Lewis, J. (1998) “Digitopians: Transculturalism, computers and the politics of hope”, International journal of Cultural studies, 1(3),s. 373-389.
• Lyon, D. (1993) “An electronic panopticon? A sociological critique of surveillance theory”,TheSociological Review, 41(4), s. 653-678.
• Maclarkey, R. (1997) “Information Technology and The Workplace an Empirical Investigation of Anti-Technology Theory”, International Review of Modern Sociology, 27 (2), s. 33-44.
• McCarthy, J., & Hayes, P. J. (1981) “Some philosophical problems from the standpoint of artificial intelligence”, İç. Readings in artificial intelligence. Morgan Kaufmann. s. 431-450
• More, T. (2004) Ütopya (Çev. E. Gürol), İstanbul: Cem Yayınevi.
• Morris, W. (2011) Hiçbir Yerden Haberler (Çev. M. Alakuş), İstanbul: Say Yayınları.
• Orwell, G. (2006) Bin dokuz yüz seksen dört (Çev. C. Üster), İstanbul: Can Yayınları.
• Özsoy, B. (2018) “Yitirilen Ütopyanın Yeniden Keşfi: Distopya”, iç. Ütopyalar Politikayla Arzunun Kesiştiği Yer (Ed.) A. Bora ve K. Dede, İstanbul: İletişim Yayınları. s. 269-283.
• Pace, J. (2018) “The concept of digital capitalism”, Communication Theory, 28(3), s. 254-269.
• Paliwala, A. (2013) “Netizenship, security and freedom”, International Review of Law, Computers & Technology, 27, 1-2, s. 104-123.
• Rose, N., O'malley, P., & Valverde, M. (2006) “Governmentality”, Annual review of law and social science, 2, s. 83-104.
• Schiller, D. (1999) Digital Capitalism: Networking the global market system, MA: MIT Press.
• Schmidt, F. A. (2017) Digital Labour Markets in the Platform Economy Mapping the Political Challenges of Crowd Work and Gig Work, Division for Economic and Social Policy, Bonn: Friedrich-Ebert-Stiftung.
• Schwab, K. (2016) The Fourth Industrial Revolution, New York: Crown.
• Shen, Y. (2016) “Cyber sovereignty and the governance of global cyber space”. Chinese Political Science Review, 1(1), s. 81-93.
• Tambini, D. (2001) “Roads to Digitopia”, The Political Quarterly, 72, 1, s. 114-118.
• Toffler, A. (1980) The third wave, New York: Bantam Books.
• Unal Miçooğulları, S. (2018) “Yeni Ekonomide Dijital Emek”, International Journal of Labour Life and Social Policy, 1, 1, s. 5-17.
• Van Deursen, A. ve van Dijk, J. (2011) “Internet skills and the digital divide”, New Media Society, 2011, 13, s. 893-911.
• Van Dijck, J. (2014) “Datafication, dataism and dataveillance: Big Data between scientific paradigm and ideology”, Surveillance & society, 12(2), s. 197-208.
• Winner, L. (1997) “Technology Today: Utopia or Dystopia”, Social Research, 63, 3, s. 989-1017.
• Wyatt, S. (2008) “Technological determinism is dead; long live technological determinism”, The handbook of science and technology studies, 3, s. 165-180.
• Yalçıntaş, A. (2019) Bırakınız Kopyalasınlar, Bırakınız Paylaşsınlar: Dijitalleşme ve İnternet Çağında Fikri Mülkiyet İlişkileri, Ankara: Ankara Üniversitesi SBF Yayınları.
• Yalcintas, A., & Alizadeh, N. (2020) “Digital protectionism and national planning in the age of the internet: the case of Iran”, Journal of Institutional Economics, 16(4), s. 519-536.
• Yılmaz, M. L. (2020) “Kovid-19 Salgını ve Sonrası Ekonomi Boyutuyla İlgili Değerlendirmeler”, Polis Akademisi Yayınları: 91, Rapor No: 36, Nisan 2020, Ankara.
• Zuboff, S. (2019) The Age of Surveillance Capitalism: TheFight For A Human Future at the New Frontier of Power, First Edition, Public Affairs.