Kapadokya Krallığı Döneminde Pınarbaşı

Yıl 2024, , 1 - 11, 30.06.2024

Harun Duman

https://doi.org/10.51177/kayusosder.1391001

Öz

Eskiçağda Anadolu’ya gelen Asurlu Ticaret Kolonileri, Kayseri’de bulunan Kaniš Karum’u kendilerine merkez yapmalarıyla bölge önemli bir hale gelmiş ve dolayısıyla Pınarbaşı’nın da önemi artmıştır. Bu dönemde Pınarbaşı’ndan birçok ticaret kervanı ve ticaret yolu geçmiştir. Yazının da ticari ilişkiler vasıtasıyla Anadolu’ya gelmesi ile birlikte çivi yazısı özellikle Kaniš’te kullanılmaya başlanmıştır. Bu sayede Eskiçağda Kayseri ve dolayısıyla Pınarbaşı hakkında önemli bilgiler günümüze kadar ulaşmıştır. Anadolu’da Perslerin hâkimiyetinde kurulan yerel yönetimlere satraplar atanmış ve bunların Anadolu’daki en büyüğüne Kapadokya ismi verilmiştir. Büyük İskender'in, Persler ile savaşmasını fırsat bilen kral 1. Ariarathes, kendisini Kapadokya satrapı olarak ilan etmiştir. Kendisinden sonra gelen 3. Ariarathes, MÖ 255 yılında Grekçe “Basileos” unvanını kullanarak kral unvanını almıştır. Bu kral, Ariaratheia (Pınarbaşı) adlı bir yerleşim yerini daha da yaşanılır hale getirerek burayı krallığın başkenti yapmıştır. 3. Ariarathes’in yerine gelen 4. Ariarathes ise krallığın başkentini Mazaka’ya (Kayseri) taşımıştır. Anadolu’nun büyük bir kısmını adım adım gezen İskoç Arkeolog William Ramsay, 1888 yılında yayınladığı ''Anadolu'nun Tarihi Coğrafyası'' adlı eserinde Pınarbaşı (Aziziye) ilçesi ile ilgili bilgi vermekte ve bölgenin eskiçağlarda ve yakın zamanlarda aldığı isimlere değinmektedir. Ramsay, ayrıca Pınarbaşı’ndan geçen Tsamantos (Zamantı) Irmağı hakkında da bilgiler vermektedir. Strabon’un bahsettiği Karmalis Çayı’nın Malatya ili sınırlarından geçen Tohma Çayı olamayacağını ve Karmalis’in, Tsamantos olması gerektiğini delilleriyle açıklamıştır.

Anahtar Kelimeler

Pınarbaşı, Aziziye, Ariarathea, Kapadokya, Kayseri.

Pınarbaşı during the Cappadocia Kingdom

Öz

The Assyrian Trade Colonies, who came to Anatolia in the Ancient Age, made Kaniš Karumu in Kayseri their centre and the region became important and thus the importance of Pinarbasi increased. During this period, many trade caravans and trade routes passed through Pınarbaşı. With the introduction of writing to Anatolia through trade relations, cuneiform script began to be used especially in Kaniš. In this way, important information about Kayseri and therefore Pınarbaşı in ancient times has survived to the present day. Satraps were appointed to the local administrations established under Persian rule in Anatolia and the largest of these in Anatolia was named Cappadocia. King Ariarathes I, who took advantage of Alexander the Great's war with the Persians, declared himself the satrap of Cappadocia. Ariarathes III, who came after him, took the title of king in 255 BC, using the Greek title "Basileos". This king made a settlement called Ariaratheia (Pınarbaşı) even more livable and made it the capital of the kingdom. Ariarathes the 4th, who succeeded the 3rd Ariarathes, moved the capital of the kingdom to Mazaka (Kayseri). Scottish Archaeologist William Ramsay, who traveled through most of Anatolia step by step, gives information about the Pınarbaşı (Aziziye) district in his work titled "Historical Geography of Anatolia" published in 1888 and mentions the names the region took in ancient times and in recent times. Ramsay also gives information about the Tsamantos (Zamantı) River passing through Pınarbaşı. He explains with evidence that the Karmalis Stream mentioned by Strabon cannot be the Tohma Stream passing through the borders of Malatya province and that Karmalis must be Tsamantos.

Anahtar Kelimeler

Pınarbaşı, Aziziye, Ariarathea, Cappadocia, Kayseri

Kaynakça

• Akay, T. (2019). Kuruluşundan Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar Aziziye kazası (Pınarbaşı) ve çevresinde at yetiştiriciliği. Kafdağı Dergisi, 4(2), 140-159.
• Albayrak, İ. (2003). Kaniš Karumu’nun bir mektubu. Archivum Anatolicum, 6(1), 1-9.
• Arslan, M., & Bulut, E. (2017) Eskiçağda Kappadokia bölgesinin sınırları. Journal of History Studies, 9(2), 49-65.
• Bayram, S. (1994, 5-9 Eylül). Kültepe metinlerinde geçen yeni yer adları ve bunların değerlendirilmesi [Bildiri Sunumu]. XI. Türk Tarih Kongresinde sunulan bildiri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Bozkurt, M. (2016). Pınarbaşı-Aziziye. Pınarbaşı Belediyesi Kültür Yayınları.
• Bulut, E. (2019). Kappadokia kralı V. Ariarathes. Karatay Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2, 148-161.
• Canpolat, F.A. (2017). Pınarbaşı ilçesinin (Kayseri) beşeri ve iktisadi coğrafyası. (Tez no. 486163) [Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden erişildi.
• Çeçen, S. (1990, 19-21 Temmuz). Yeni Kültepe metinlerine göre yerli-Asurlu münasebetleri [Bildiri Sunumu]. Uluslararası 1. Hititoloji Kongresinde sunulan bildiri, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Çorum.
• Dio, C. (1955). Roman history VII. Cambridge Press.
• Erkiletlioğlu, H. (2006). Geniş Kayseri tarihi. Bel-Sin Eğitim Hizmet Güzelleştirme ve Yardım Vakfı Kültür Yayını.
• Gökçek, L.G. (2004). Asur ticaret kolonileri çağında Anadolu’da kervan güzergâhları ve taşımacılık. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 151-164.
• Herodotos, (2012). Historia. (Çev. M. Ökmen). Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Himmetoğlu, M. F. (2018). Kaniş’ten Mazaka’ya antik çağda Kayseri tarihi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(13), 362-372.
• Işık, A. (2020). Anadolu’da Asur ticaret kolonileri çağı. Atlas Dergisi, 8(1), 13-18.
• Kaya, M.A. (2018), Anadolu’da Pers Satraplıkları: kuruluş, yönetim ve etnik yapı. Cedrus Dergisi, VI, 159-179.
• Kırlı, S., Şen, N., & Şahin, M. (2017). Vamık Volkan’ın tanımladığı bazı toplumsal ilmeklerin antik Kapadokya sikkelerindeki izdüşümleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 18(2), 147-160.
• Memiş, E. (2011). Eskiçağ Türkiye tarihi. Ekin Yayınları.
• Memiş, E. (2012). Eskiçağ medeniyetleri tarihi. Ekin Yayınları.
• Mutlu, S.A. (2018, 4-5-6 Ekim). Pers hâkimiyeti altında Mazaka’da meydana gelen ekonomik ve kültürel gelişmeler [Bildiri sunumu]. 1. Uluslararası Develi-Âşık Seyrani ve Türk Kültürü Kongresinde sunulan bildiri, Erciyes Üniversitesi, Kayseri. https://www.develikongre.org/ icerikler/1asik-seyrani-ve-turk-k-kong
• Orhun, M. (2018, 16-20 Nisan). Kappadokia krallığı [Bildiri sunumu]. ICOSS Social Conference’de sunulan bildiri, Nevşehir.
• Öcal, T. (2020). Pınarbaşı (Kayseri) tarihi-kültürel mekânın turizm amaçlı coğrafi analizi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(19), 242-267.
• Özer, F. (2020). Asur Ticaret Kolonileri Devrinde (M.Ö. 1974-1719) Anadolu'da maden ticaretinin ekonomiye yansımaları. (Tez no. 621267) [Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden erişildi.
• Pekin, F. (2014). Kapadokya: Kayalardaki şiirsellik gezi rehberi. İletişim Yayınları.
• Pullu, S. (2006). Tabal bölgesi tarihi-M.Ö.I. binyılın ilk yarısında Tabal Krallığı'nın siyasal ve ekonomik tarihi. (Tez no. 215086) [Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden erişildi.
• Ramsay, W.M. (1960). Anadolu'nun tarihi coğrafyası. (Çev. M.İ. Pektaş). Milli Eğitim Bakanlığı Basımevi. (Orijinal Çalışma 1888’de yayımlandı).
• Sağır, T. (2016). Eski Anadolu'da önemli bir tapınak kenti: Kummanni / Komana (Şar). (Tez no. 421540) [Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden erişildi.
• Strabon, (2012). Geographia XII-XIII-XIV. (Çev. A. Pekman). Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Şahin, H. A. (2004). Anadolu’da Asur ticaret kolonileri devri (MÖ 1975- 1725). Erciyes Üniversitesi Kayseri ve Yöresi Tarih Araştırmaları Merkezi Yayınları.
• Şahin, H.A. (2010, 22-24 Ekim). Asurlu tüccarlar için güney yolu ve İncesu’nun önemi [Bildiri Sunumu]. 1. Ulusal İncesu Sempozyumunda sunulan bildiri, Kayseri.
• Tekin, O. (2010). Eski Yunan ve Roma tarihine giriş. İletişim Yayınları.
• Temel, M.A. (1973). Kuruluşundan 50. yıla kadar Pınarbaşı. Elif Matbaacılık.
• Tuncer, H. (2021). Roma imparatorluğu döneminde Kapadokya bölgesi (MS I. ve II. yüzyıllar). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Yayınları.
• Yiğit, T. (2000). Tabal. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 40(3-4), 177-189.