Communication Verbs in Theater Texts: Keşanlı Ali Destanı as an Example

Yıl 2023, , 122 - 139, 31.12.2023

Afaf Mohammad Fadıl Alhajessa

https://doi.org/10.61694/kbbd.1398671

Öz

Although he wrote many plays, Taner is best known for his play "Keşanlı Ali Destanı". With this work, the author, who is the pioneer of epic theater in our country, presented the first domestic musical play. Considering this play's refkection of how people communicate in real life and its inclusion of a variety of communication verbs, it was deemed appropriate to conduct this study on these texts. In this study, the communication verbs in the play "Keşanlı Ali Destanı" by Haldun Taner have been classified according to Ärnazarov. Ärnazarov classified communication verbs in Oğuz Group Turkish Dialects into two main categories: 1. Verbs Describing the Content of the Speaking Process (verbs without emotional contribution, verbs with positive emotional contribution, and verbs with negative emotional contribution) 2. Verbs Describing the Style of the Speaking Process (verbs describing the style of the speaking process in general, verbs describing high-pitched speech, verbs describing low-pitched speech, verbs describing the beauty of the speaking process, verbs describing much and incomprehensible speech). In addition to Ärnazarov's classification, insistence verbs have been added to this study.

Anahtar Kelimeler

Communication verbs, teatre, Keşanlı Ali Destanı, vervs

İletişim Fiillerinin Tiyatro Eserlerindeki Durumu: Keşanlı Ali Destanı Örneği

Öz

Birçok oyun yazmasına rağmen Haldun Taner, Keşanlı Ali Destanı ile tanınır. Bu eserle ülkemizde epik tiyatronun öncüsü olan yazar, ilk yerli, müzikli oyun örneğini vermiştir. Bu tiyatro metnin taşıdığı özellikler ve genel olarak tiyatro metinleri, gerçek hayatta insanların nasıl iletişim kurduğunu yansıtması ve çok çeşitli iletişim fiilerini içermesi bakımından bu çalışmanın bu metinler üzerinde yapılması uygun görülmüştür. Bu çalışmada Haldun Taner'in yazdığı Keşanlı Ali Destanı tiyatro metnindeki iletişim fiilieri Ärnazarov'a (1982) göre tasnif edilmiştir. Ärnazarov (1982) Oğuz Grubu Türk Lehçelerinde iletişim fiillerini 1. Söyleme Sürecinin İçeriğini Anlatan Fiiller (duygu katkısı olmayan fiiller, olumlu duygu katkısı olan fiiller ve olumsuz duygu katkısı olan fiiller), 2. Söyleme Sürecinin Tarzını Anlatan Fiiller (söyleme sürecinin tarzını genel anlamda anlatan fiiller, yüksek tonlu konuşmayı niteleyen fiiller, alçak sesli konuşmayı niteleyen fiiller, söyleme sürecinin hoşluğunu, güzelliğini anlatan fiiller, çok ve anlaşılmaz konuşmayı niteleyen fiiller) olmak üzere iki ana başlıkta ele almıştır . Bu çalışmada Ärnazarov'un (1982) tasnifine ek olarak ısrar fiilleri de eklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

iletişim fiilleri, Keşanlı Ali Destanı, tiyatro, fiiller

Kaynakça

• Ärnazarov, S. N. (1982). Türkmen dilinde sözleyiş işlikleri. Aşgabat: Türkmenistan SSR Ilımlar Akademiyası.
• Doğan, N. (2022). "Türkçede İletişim Fiilleri: Fiillerin Sınıflandırılmasında Hibrit Yaklaşım" Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12(3), 2441-2466. Doi: 10.48146/odusobiad.1184961.
• Doğan, L. ve Erdin, C. (2022). “Kutadgu Bilig’de İletişim Fiilleri”. Kutadgu Bilig Kitabı. Çanakkale: Paradigma Akademi.
• Doğru, F. (2020). Kılınış. Türkçede Dilbilgisel Ulamlar, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Doğru, F. (2021). Risaletü'n-Nushiyye'de İletişim Fiilleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23 (Yunus Emre ve Türkçe Özel Sayısı), 138-154.
• Erdem, M. (2007). Oğuz Grubu Türk Lehçelerinde İletişim Fiilleri. Ankara Üniversitesi Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 4, Sayı:2, 94-103.
• Güncel Türkçe Sözlük. (2023). Türk Dil Kurumu Sözlükleri, Güncel Türkçe Sözlük, sozluk.gov.tr web sitesinden 17 Kasım 2023 tarihinde http https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişildi.
• Karahancı, İ. (2022). Sevgili Arsız Ölüm”de İletişim Eylemleri. Prof. Dr. Kerime Üstünova Armağanı. Efe Akademi Yayıncılık, s.569-595.
• Kültür İstanbul. (2022). Türk tiyatro tarihine iz bırakan 11 kült eser! kultur.istanbul web sitesinden 17 Kasım 2023 tarihinde https://kultur.istanbul/turk-tiyatro-tarihine-damga-vuran-11-kult-eser/ adresinden erişildi.
• Levin, B. (1993). English verb classes and alternations: a preliminary investigation. Chicago and London: University of Chicago press.
• Misalli Büyük Türkçe Sözlük. (2023). Kubbealtı Lugatı, Misalli Büyük Türkçe Sözlük, lugatim.com web sitesinden 17 Kasım 2023 tarihinde http http://lugatim.com/ adresinden erişildi.
• Pinker, S. (1989). Learnability and cognition: The acquisition of argument structure. Cambridge: Massachusetts Institute of Technology Press.
• Soydan, S. ve Saz, M. (2019). Lisânü't Tayr'da İletişim Fiilleri. Turkish Studies-Language and Literature, 14(2), 855-878.
• Uygun, M. (2023). Ali Şir Nevâyî'nin Kitâb-ı Tevâriḥ-i Mülûk-ı ʿAcem, Münâcât, Târih-i Enbiyâ ve Hükemâ ile Vakfiye Adlı Eserlerinde İletişim Fiilleri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (Ö13), 295-326. DOI: 10.29000/rumelide.1379163.