Ergenlerin Saldırganlık Düzeyinin Değer Yönelimleri, Cinsiyet ve Anne Babanın Eğitim Düzeyi Açısından Yordanması

Yıl 2019, Cilt: 27 Sayı: 1, 75 - 84, 15.01.2019

Zöhre Kaya , Fatma Ebru İkiz Esra Asıcı

https://doi.org/10.24106/kefdergi.2306

Cited By: 5

Öz

Bu çalışmanın amacı,
ergenlerin değer yönelimlerinin, cinsiyet ve anne-baba eğitim durumunun
saldırganlığı yordayıp yordamadığını incelemektir.  Araştırma yordayıcı korelasyonel araştırma modeline dayalı olarak
tasarlanmıştır. Araştırmanın katılımcılarını 890 ergen oluşturmuştur. Araştırmanın
verileri, Saldırganlık Ölçeği, Portre Değerler Anketi ve Kişisel Bilgi Formu
aracılığıyla toplanmıştır. Analizlerde, aritmetik ortalama, Pearson korelasyonu ve
hiyerarşik regresyon analizi teknikleri kullanılmıştır. Sonuçlar, saldırganlık
düzeyi ve değer yönelimleri arasında negatif ilişki olduğunu, değer
yönelimleri, cinsiyet ve anne babanın eğitim düzeyi değişkenlerinin
birlikte saldırganlık puanlarındaki değişimin %18.7’sini açıkladığı tespit
edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre
başarı, evrenselcilik ve iyilikseverlik değerlerinin saldırganlığın azalmasına,
baba eğitim düzeyinin ise saldırganlığın artmasına istatistiksel olarak anlamlı
düzeyde katkı sağladığını; özyönetim, uyma ve güvenlik değerleri ile cinsiyet
ve annenin eğitim düzeyi değişkenlerinin saldırganlığı yordamadaki etkisinin
istatistiksel olarak anlamlı düzeyde olmadığı belirlenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Fiziksel saldırganlık, Sözel saldırganlık, öfke, düşmanlık, değer yönelimleri, cinsiyet, anne-baba eğitim durumu, ergen

The Prediction of Adolescents’ Aggression Levels in Terms of Value Orientations, Gender and Parents’ Education Level

Öz

The purpose of this study is to examine whether value orientations of adolescents, gender and state of parents’ education predict aggression. The study was designed as predictive correlational research model. The participants consisted of 890 adolescents. Data were collected by Aggression Scale, Portrait Values Scale and a personal information questionnaire. Data were analyzed through mean, Pearson correlation and hierarchical regression analysis. Results indicated that there was significant negative correlation between aggression levels and value orientations of adolescent. It was found that value orientations, gender and parents’ education level together explained 18.7% of the variance of aggression in adolescence. Findings showed that success, universalism, benevolence and education level of father significantly contributed to prediction of aggression in adolescents while the contributions of the security, conformity, self-direction, gender and education level of mother were not significant.

Anahtar Kelimeler

Physical aggression, verbal aggression, anger, hostility, value orientations, gender, state of parent’s education, adolescence

Kaynakça

• Akkaş, İ. ve Uyanık, Z. (2016). Kadına yönelik şiddet. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, SBE Dergisi, 6 (1), 32-42.
• Aktaş, V. ve Güvenç, G. B. (2006). Kız ve erkek ergenlerde saldırgan ve olumlu sosyal davranışlar ile yaş, ilişkisel bağlam ve kişilerarası duyarlılık arasındaki ilişkiler. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 23(2), 233-264.
• Arslan, C., Hamarta, E., Arslan, E. ve Saygın, Y. (2010). Ergenlerde saldırganlık ve kişilerarası problem çözmenin incelenmesi. İlköğretim Online, 9(1), 379-388.
• Avcı, A. (2010). Eğitimde şiddet olgusu lise öğrencilerinde şiddet, saldırganlık ve ahlaki tutum ilişkisi Küçükçekmece ilçesi örneği. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Avcı, D. ve Kelleci, M. (2015). Lise öğrencilerinde öfke, saldırganlık ve ruhsal belirtiler arasındaki ilişki. Literatür Sempozyum, 2015; 1(5), 34-42.
• Aygen, M. ve Açık, Y. (2009). Elazığ ilinde gençlerde şiddete başvurma ya da maruz kalma sıklığı, etkileyen faktörler ve öfke ile ilişkisi. Kocaeli Tıp Dergisi, (3),8-17.
• Bandura, A. (1973). Aggression: a social learning analysis. New York: Prentice-Hall, Inc.
• Başaran, C. (2008). Çeşitli tür liselerde öğrenim gören öğrencilerin saldırganlık düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya
• Benish‐Weisman, M., & McDonald, K. L. (2015). Private self‐consciousness and gender moderate how adolescents' values relate to aggression. Social Development, 24(4), 766-781.
• Berkowitz, L. (1987). Frustration, appraisals, and aversively stimulated aggression. Aggressive Behavior, (14), 3-11.
• Bersntein, I., & Gesn, P. R. (1997). On the dimensionality of The Buss/Perry Aggression Questionnaire. BehaviourResearch & Therapy, 35(6), 563-568.
• Boulten M., Trueman, M., & Flemington, I. (2002). Associations between secondary school pupils definitions of bullyıng, attitudes towards bulliying: Age and sex differences. Educational Studies; 28(4), 354–369.
• Buss, A.H., & Perry, M. (1992). The aggression questionnaire. Journal of Personality and Social Psychology, (63), 452-459.
• Campano, J.P. & Munakata, T. (2004). Anger and aggression among filipino students. Adolescence,39(156), 757-764.
• Çeşit, C. (2016). Müzik eğitimi alan ve almayan lise öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(9), 70-89.
• Çetinkaya-Yıldız, E. ve Hatipoğlu-Sümer, Z. (2010). Saldırgan davranışlarını yordamada çevresel risk, çevresel güvenlik ve okul iklimi algısı. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (34), 161-173.
• Çokdolu, N. (2013). Karakter eğitimi programının ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin çatışma çözme ve saldırganlık düzeylerine etkisi. Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Demirutku, K. ve Sümer, N. (2010). Temel değerlerin ölçümü: Portre değerler anketi’nin türkçe uyarlaması. Türk Psikoloji Yazıları, 13(25), 17-25.
• Erden, S. ve Yılmaz, S. (2016). İmam hatip lisesi öğrencilerinin akran ilişkilerinin insanî değerler ve öznel iyi oluş düzeyleri açısından incelenmesi. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 6 (2), 387-414.
• Ferris, C.F., & Grisso, T. (1996). Understanding aggressive behavior in children. (Volume 794). New York: New York Academy of Sciences.pp. 426–794.
• Filiz. A. (2009). Farklı li̇se türleri̇ndeki̇ öğrenci̇leri̇n empati̇k eği̇li̇mleri̇ ve saldırganlık düzeyleri̇ni̇n i̇ncelenmesi̇ (Kartal i̇lçesi̇ örneği̇). Yüksek lisans tezi. Yeditepe Üniversitesi Eğitim bilimleri Enstitüsü
• Freedman, J.L., Sears, D.O., & Carlsmith, J.M. ( 1998 ). Sosyal psikoloji. (Çeviren: Ali Dönmez ). Ankara: İmge Yayınları.
• Göldağ, B. (2015). Öğrencilerin şiddet eğilimi düzeyleri ve değer algıları. TÜBAV Bilim Dergisi, 8(4), 1-15.
• Güneş, A. (2015). Lise öğrencilerinin şiddet ve değer eğilimlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Rize İli Örneği). Yayımlanmamış doktora tezi. Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas
• Haskan Avcı, Ö. ve Yıldırım, İ. (2015). Prevalence of Violence Tendency in Adolescents. Journal of Theoretical Educational Science, 8(1), 106-124.
• İmamoğlu, E. O. ve Karakitapoğlu-Aygün, Z. (1999). 1970’lerden 1990’lara değerler: Üniversite düzeyinde gözlenen zaman, kuşak ve cinsiyet farklılıkları. Türk Psikoloji Dergisi, 14(44), 1-18.
• Karababa, A. ve Dilmaç, B. (2015). Ergenlerde İnsani Değerlerin Sürekli Öfke ve Öfke İfade Biçimlerini Yordamadaki Rolü. İlköğretim Online, 14(3), 1149-1158.
• Karakitapoğlu-Aygün, Z. ve İmamoğlu, E. O. (2002). Value domains of Turkish adults and university students. Journal of Social Psychology, 142(3), 333-351.
• Kepenkçi, Y. ve Çınkır, Ş. (2005). Bullying among Turkish high school students. Child Abuse & Neglect, 30(2), 193-204.
• Kısaç, İ., & Turan, Z. (2015). Ortaöğretim öğrencilerinin değer yönelimleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 13 (29), 495-509.
• Koruklu, N. ve Aktamış, H. (2012). Öğretmen adaylarının kavramsallaştırılma boyutundaki değer tercihlerinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 1291-1307.
• Kuşdil, M. E. ve Kağıtçıbaşı, Ç. (2000). Türk öğretmenlerinin değer yönelimleri ve Schwartz değer kuramı. Türk Psikoloji Dergisi, 15(45), 59-76.
• Nugent, W.R., & Champling, D. (1997). The effects of anger control training on adolescent antisocial behavior, Research on Social Work Practice, 7 (4), 446-462.
• Paciello, M., Muratori, P., Ruglioni, L., Milone, A., Buonanno, C., Capo, R., & Barcaccia, B. (2017). Personal values and moral disengagement promote aggressive and rule-breaking behaviours in adolescents with disruptive behaviour disorders: a pilot study. International journal of offender therapy and comparative criminology, 61(1), 46-63.
• Sağkal, A. S. (2011). Barış eğitimi programının ilköğretim 6. sınıf öğrencilerinin saldırganlık eğilimleri, empati düzeyleri ve barışa ilişkin görüşleri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Schwartz, S. H. (1992). Universals in the contentand structure of values: Theoretical advances and empirical tests in 20 countries. M. P. Zanna, (Der.), Advances in experimental social psychology (Vol. 25) içinde (1-65). NY: AcademicPress
• Schwartz, S. H. (1996). Value priorities and behavior: Applying a theory of integrated value systems. C. Seligman, J. M. Olson ve M. P. Zanna, (Der.), The psychology of values:The Ontario symposium, Vol. 8 içinde (1-24). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Schwartz, S. H., & Rubel, T. (2005). Sex differences in value priorities: Cross-cultural and multi method studies. Journal of Personality and Social Psychology, 89, 1010-1028.
• Schwartz, S. H. & Sagie, G. (2000). Value consensus and importance: a cross-national study. Journal of Cross-Cultural Psychology, 31 (4): 465 – 497.
• Schwartz, S. H., Melech, G., Lehmann, A., Burgess, S., Harris, M. ve Owens, V. (2001). Extending the cross-cultural validity of the theory of basic human values with a different method of measurement. Journal of Cross-Cultural Psychology, 32, 519-542.
• Steinberg, l. (2013). Ergenlik. Yayına hazırlayan Figen Çok. 2. Baskı. İmge Yayınevi Ankara
• Sesli, Ç. ve Başaran, S. D. (2016). Ortaöğretim öğrencilerinin değer yönelimleri ve özerklik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi/The relation between value tendency and autonomy levels of high school students. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(34).
• Smith, P., Anoniadov, K., & Cowie, H. (2003). Intervetions to reduce school bullying. Journal of Education; 43(3): 299–312.
• Sussman, S., Skara, S., Weiner, M. D., & Dent, D. W. (2004). Predictors of violence perpetration among high-risk youth. American Journal of Health Behavior, 28(2), 134-144.
• Sümer, N. (2003). Personality and behavioral predictors of traffic accidents: testing a contextual mediated model. Accident Analysis and Prevention, 35, 949–964.
• Ünlü, A., Evcin, U., Yılmaz, H. B. ve Dalkılıç, A. (2013). İstanbul devlet liselerinde suç ve şiddet yaygınlığı: Okul türlerinin karşılaştırılması. Anatolian Journal of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 14(2), 152-160.
• Yavuzer, Y. (2013). Ergenlerde saldırganlık ve sosyometrik popülerlik arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(2), 767-780.
• Yıldırım, A. ve Abakay, U. (2015). Hokeycilerin iletişim becerileri ve saldırganlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 17-28.
• Yiğit, R. ve Dilmaç, B. (2015). Ortaöğretimde öğrencilerinin sahip oldukları insani değerler ile akademik erteleme davranışlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(31).
• Yönet, E., Çalık, F., Yaşartürk, F. ve Çimen, K. (2016). Lise Öğrencilerinin rekreatif etkinliklere katılımları ile saldırganlık-şiddet eğilimlerinin incelenmesi. International Journal of Science Culture and Sport (IntJSCS), 4(3), 368-382.