A Descriptive Study on Istanbul's Nostalgic Public Transportation Vehicle, Tosun With Door Number 101

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 2, 143 - 165, 03.09.2025

Serkan Aycil

Öz

The aim of this study is to examine the historical development, technical transformation, and cultural significance of Tosun, Turkey's first domestically produced trolleybus, door number 101. Data for this study, conducted using qualitative research methods, was collected through document review. Prior to the research, the scope of the study was determined by reviewing newspaper clippings, personal and corporate websites, video recordings, documentaries, films, and social media content. Written data was obtained from magazines, books, and corporate publications, while visual data was obtained from academic and institutional databases. The findings are based on the analysis of seven images documenting the evolution of Tosun's design, technology, and operational processes between 1968 and 2017. The analyses reveal that Tosun underwent three major revisions: in 1968, 2013, and 2017. Following this revision, significant changes were made to key components, primarily the engine, but also the body, chassis, cockpit, and license plate. Accordingly, it has been observed that nostalgic vehicles modernized with hybrid projects make significant contributions to Istanbul's urban transportation system, and it has been concluded that electric vehicles can achieve a sustainable development momentum in urban transportation.

Anahtar Kelimeler

Trolleybus , Tosun door number 101 , Tosun 101 , nostalgic transportation.

İstanbul’un Nostaljik Toplu Taşıma Aracı 101 Kapı Numaralı Tosun Üzerine Betimsel Bir İnceleme

Öz

Çalışmanın amacı, Türkiye’nin ürettiği ilk yerli troleybüs olan 101 kapı numaralı Tosun’un tarihsel gelişimini, teknik dönüşümünü ve kültürel önemini incelemektir. Nitel araştırma yöntemiyle yürütülen çalışmanın verileri doküman incelemesiyle toplanmıştır. Araştırma öncesinde gazete kupürleri, kişisel ve kurumsal web siteleri, video kayıtları, belgeseller, filmler ve sosyal medya içerikleri gözden geçirilerek çalışmanın kapsamı belirlenmiştir. Buna bağlı olarak yazılı veriler; dergi, kitap ve kurumsal yayınlardan; görsel veriler ise akademik ve kurumsal veri tabanlarından temin edilmiştir. Bulgular, 1968-2017 yılları arasında Tosun’un tasarım, teknoloji ve işletme sürecine dair evrimini belgeleyen yedi adet görselin analizine dayanmaktadır. Yapılan analizler, Tosun’un 1968, 2013 ve 2017 yıllarında olmak üzere üç temel revizyondan geçtiğini göstermektedir. Son revizyonun ardından motor aksamı başta olmak üzere karoser, şasi, kaptan kabini ve plaka gibi temel bileşenlerinde belirgin değişiklikler gerçekleştirilmiştir. Buna bağlı olarak, hibrit projelerle modernize edilen nostaljik bir aracın İstanbul’un kent içi ulaşım sistemine anlamlı katkılar sağladığı görülmüş ve elektrikli araçların kentsel ulaşımda sürdürülebilir bir gelişim ivmesi yakalayabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Troleybüs , 101 kapı numaralı Tosun , Tosun 101 , nostaljik ulaşım

Kaynakça

• Acun, M. F. ve Yalçıner Ercoşkun, Ö. (2020). Trambüs Sisteminin Ulaşıma ve Çevreye Olan Etkisi: Malatya Örneği. Şehir ve Medeniyet Dergisi, 6(11), 215-232.
• Berent, O. (2005). İzmir troleybüsleri. Erişim 09 Aralık 2024, https://web.deu.edu.tr/berent/trolleybus/trolleybus.html
• Bilge, M. (2024). İstanbul’un otobüsleri. Erişim 15 Aralık 2024, https://iletim.istanbul.edu.tr/index.php/2021/11/16/istanbulun-otobusleri/
• Davis, M. & Levine, S. (1967). Toward a sociology of public transit. Social Problems, 15(1), 84-91. https://doi.org/10.2307/798872
• Deniz, M., Karaca, N. ve Yurtcu, O. (2023). Okul yöneticilerinin karar verme stillerine dair araştırmaları: 2014-2022 yılları arasındaki lisansüstü tezlerinin incelenmesi. Ulakbilge, 11(81), 176-185. doi.: 10.7816/ulakbilge11-81-06
• Dikmen, İ. C. (2017). Malatya trambüs hattının matlab ortamında modellenmesi, doi:10.13140/RG.2.2.17929.75367.
• ESHOT. (2013). Dünden bugüne ESHOT Genel Müdürlüğü 70. yıl anısına. İzmir Büyükşehir Belediyesi.
• Fotokart. (2019). Tosun yeniden yollarda. Erişim 25 Aralık 2024, https://fotokart.shop/tosun-yeniden-yollarda/
• İETT İşletmeleri Genel Müdürlüğü. (2013). 2012-2013 sürdürülebilirlik raporu. İstanbul.
• İETT İşletmeleri Genel Müdürlüğü. (2023). Mali temel raporları. İstanbul. İstanbul Büyükşehir Belediyesi. (2024). 2022-2024 sürdürülebilirlik raporu. İstanbul.
• JOURNAL.İST. (2019). İstanbul yollarında tanıdık bir sima: İlk yerli troleybüs Tosun. Erişim 12 Ocak 2025, https://www.gzt.com/jurnalist/istanbul-yollarinda-tanidik-bir-sima-ilk-yerli-troleybus-tosun-3491054
• Karakoç, E. (2015). Cumhuriyet Döneminde İstanbul’da ulaşım. C. Yılmaz (Ed.), Antik Çağ’dan XXI. yüzyıla büyük İstanbul tarihi ulaşım içinde (s. 502-533). İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Kültür A.Ş.
• Karayolu Ulaştırması Özel İhtisas Komisyonu Raporu. (1971). Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı Özel İhtisas Komisyonu Raporları. Ankara.
• Kayserilioğlu, R. S. (2017). Troleybüs: Bir dönemin güçlü emektarı. İstasyon, 22-27.
• Kılıç, İ. (2019). Tramvay troleybüs tercihinin Malatya örneğinde incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Kurtoğlu, A. ve Noyan, M. (2015). İstanbul'un 100 ulaşım aracı. İstanbul Büyükşehir Belediyesi (Kültür A.Ş.) Yayınları.
• Kültür İstanbul. (2014). İlk Türk troleybüsü Tosun, Edirnekapı-Taksim hattında hatıraları canlandırıyor. Erişim 01 Ocak 2025, https://kultur.istanbul/arsiv/www.kultur.istanbul/tr/ilk-turk-troleybusu-tosun-edirnekapi-taksim-hattinda-hatiralari-canlandiriyor-haber-839.html
• Orhon, O. (2022). İstanbul İETT otobüsleri. İkinci Adam Yayınları.
• Otometre. (t.y.). İlk elektrikli yerli otobüs; Tosun. Erişim 12 Aralık 2024, https://www.otometre.com/2014/01/ilk-elektrikli-yerli-otobus-tosun.html
• Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323-343.
• Pektaş, İ. (2021). Yerli ve milli üretime adanmış ömürler (1. Baskı). Arus Yayınları.
• T.C. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı. (2025, Ağustos 25). 2025-E. 227232 sayılı yazı Resmî yazışma. İETT Arşivi.
• T.C. İstanbul Valiliği. (2019). İstanbul’da nostalji: Troleybüs Tosun. Erişim 09 Şubat 2025, http://istanbul.gov.tr/istanbulda-nostalji-troleybus-tosun
• Topal, O. (2019). Türkiye toplu ulaşım sisteminde elektrikli otobüsler. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 15, 155-167. https://doi.org/10.31590/ejosat.512606
• Tönbekici, M. (2022). Osmanbey garbı ve şarkı ayıran hat. Şişli Belediyesi.
• Transphoto. (2025a). Beşiktaş. Erişim 25 Temmuz 2025, https://transphoto.org/photo/320940/
• Transphoto. (2025b). Galata Köprüsü. Erişim 11 Mart 2025, https://transphoto.org/photo/320939/?vid=135662&lang=en
• ttransport.ru. (2025). İstanbullulara 16 yıl süreyle hizmet veren ve İETT işçilerinin eseri olan Tosun. Erişim 27 Aralık 2024, https://ttransport.ru/photo/232872.html