COVID-19 PANDEMİSİNİN SAĞLIK TEDARİK ZİNCİRİNE KAMÇI ETKİSİ

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 25, 181 - 192, 25.12.2020

Hazal Akbal

Öz

Geleneksel anlayışla yönetilen tedarik zincirlerinde karşılaşılan önemli konulardan biri genel olarak zincirdeki bilgi akışının bozulması ve talep dalgalanmaları sonucu ortaya çıkan kamçı etkisidir. Üretim ve hizmet işletmelerinde ortaya çıkan kamçı etkisi zincirde büyük dalgalanma ve kaos etkisi yaratmaktadır. Özellikle bir hizmet sektörü olan sağlık sektöründe tedarik sürecindeki gecikme ve dalgalanmalar hasta sağlığını etkileyerek dönüşü mümkün olmayan sonuçlar yaratacaktır. Bu nedenle sağlık sektöründe tedarik zinciri yönetimi önemle üzerinde durulması gereken bir konudur. Kamçı etkisinin en güncel örneği son dönemde tüm dünya ülkelerini etkisi altına alan COVID-19 pandemisidir. Bu süreçte virüsün etkilerini en aza indirmek için ülkeler hemen hemen her sektörde önleyici düzenlemelere yer vermiştir. Yapılan bu düzenlemeler ile pek çok tedarik zinciri sürecinde zorluklar ortaya çıkmış hatta sürecin çalışması bile imkânsız hale gelmiştir. Salgın ve pandemi gibi doğal afetlerde sağlık sektöründe iyi işleyen bir tedarik zinciri yapısının oluşturulması önemlidir. Bu kapsamda çalışmanın amacı, son dönemde içerisinde bulunduğumuz pandemi sürecinin sağlık tedarik zincirinde ortaya çıkardığı kamçı etkisine yönelik literatür taraması yaparak etkilerin değerlendirilmesidir.

Anahtar Kelimeler

Kamçı Etkisi, Tedarik Zinciri Yönetimi, COVID-19

BULLWHIP EFFECT OF COVID-19 PANDEMIA ON THE HEALTH SUPPLY CHAIN

Öz

In traditionally managed supply chains, the issue that arises as a result of disruption of the information flow in the chain and demand fluctuations is the bullwhip effect. The bullwhip effect that occurs in production and service enterprises causes great fluctuations and chaos in the chain. Delays and fluctuations in the supply process, especially in the health sector, will affect the health of patients and create negative consequences. Therefore, supply chain management is an important issue in the health sector. The most recent example of the bullwhip effect is the COVID-19 pandemic that has affected all countries of the world recently. In this process, countries have made preventive regulations in almost every sector to reduce the effects of the virus. With these regulations, difficulties have arisen in many supply chain processes and the operation of the process has become impossible. It is important to establish a well-functioning supply chain structure in the health sector in natural disasters such as epidemics and pandemics. The aim of the study is to review the literature on the bullwhip effect of the recent pandemic process in the health supply chain and to evaluate the effects.

Kaynakça

• Açıkgöz, N. ve Çağıl, G. (2019). Tedarik Zincirinde Kaos: Bir Literatür Taraması, Academic Plat-form Journal of Engineering and Science, 7(3): 449-466.
• Anjomshoae, A., Hassan, A., Samuel, C. ve Yew, W. K. (2016). “Effect of Information Sharing and Capacity Adjustment on Healthcare Service Supply Chain: The Case of Flood Disaster”, Proceedings of the 2016 International Conference on Industrial Engineering and Operations Management Kuala Lumpur, March 8-10, , Malaysia.
• Behzad. B., Moraga, R. J. ve Chen, S. J. (2011). Modelling Healthcare Internal Service Supply Chains for The Analysis of Medication Delivery Errors and Amplification Effects, Journal of Industrial Engineering and Management, 4(4): 554-576.
• Bekmezci, M. (2018). “Sağlık Kurumlarında Tedarik ve Malzeme Yönetimi”, II. International Applied Social Sciences Congress, April 19-21 th, Demre, Antalya.
• Beyan, T. ve Beyan, O. D. (2011). “Kaliteli Tıbbi Bakım İçin Sağlık Malzemeleri Tedarik Zincirinde Bilişim Teknolojileri Dayalı Dönüşüm: Genel Bir Çerçeve Önerisi”, VIII. Ulusal Tıp Bilişimi Kongresi Bildirileri, Kasım 2011, Antalya.
• Biçer, İ. ve Ömürgönülşen, M. (2019). Sağlık Kurumları Yöneticilerinin Tedarik Zinciri Yönetimi Algılarının Belirlenmesi, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22(3): 599-618.
• Çalıpınar, H. ve Özkara, Z. U. (2014). “Hizmet Tedarik Zinciri Yönetiminde Kamçı Etkisine Yönelik Literatür Taraması”, III. Ulusal Lojistik ve Tedarik Zinciri Kongresi, 15-17 Mayıs 2014, Trabzon.
• Çalışkan, A., Karacasulu, M. T. ve Öztürkoğlu, Y. (2016). Hızlı Moda Markalarında Çevik ve Esnek Tedarik Zinciri Yönetimi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4): 49-73.
• Demirdöğen, O. ve Polater, A. (2016). Sağlık Sektöründe Tedarik Zinciri Yönetimi ve Müşteri İsteklerini Karşılayabilme Yeteneğinin İncelenmesi: Ölçek Geliştirme Çalışması, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2): 39-54.
• Disney, S. M. ve Towill, D. R. (2003). The Effect of Vendor Managed İnventory (VMI) Dynamics on the Bullwhip Effect in Supply Chains, International Journal of Production Economics, 85: 199–215
• Ford, E. W. ve Scanlon, D. P. (2006). Promise and Problems With Supply Chain Management Approaches to Health Care Purchasing, Academy of Management Annual Meeting Procee-dings, 1: 1-6. DOI: 10.5465/AMBPP.2006.27161719
• Fransoo, J. C. ve Wouters, M. J. F. (2000). Measuring The Bullwhip Effect in The Supply Chain, Supply Chain Management: An International Journal, 5(2): 78-89.
• Güzel, D., Asar, S. ve Tüzemen, A. (2018). “Üretim Yapan İşletmelerin Tedarik Zinciri Stratejileri: Erzurum İlinde Bir Uygulama”, IV. International Caucasus-Central Asia Foreign Trade and Logistics Congress, September, 7-8, Didim/Aydın.
• Gray, R.S. (2020). Agriculture, Transportation, and The COVID-19 Crisis, Canadian Journal of Agricultural Economics, 68(2): 239–243.
• Handfield, R. B., Graham, G. ve Burns, L. (2020). Corona virus, tariffs, trade wars and Supply Chain Evolutionary Design, International Journal of Operations & Production Management, DOI: 10.1108 / IJOPM-03-2020-0171.
• Harland, C. M. (1996). Supply Chain Management: Relationships, Chains and Networks, British Journal of Management, 7 Special Issue, 63-80.
• Holland, W. ve Sodhi, M. S. (2004). Quantifying the Effect of Batch Size and Order Errors on the Bullwhip Effect Using Simulation, International Journal of Logistics Research and Applicati-ons, 7(3): 251-261, DOI: 10.1080/13675560412331298518.
• Hossain, I. ve Parvez, S. (2020). Investigating the Effect of Extended Vendor Managed Inventory in the Supply Chain of Health Care Sector to Enhance Information Exchange, International Journal of Information and Management Sciences, 31(2): 171-189.
• Ivanov, D. (2020). Predicting the Impacts of Epidemic Outbreaks on Global Supplychains: A Simulation-Based Analysis on the Coronavirus Outbreak(COVID-19/SARS- CoV-2) Case, Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review,136: 1-14.
• Ivanov, D. ve Dolgui, A. (2020). OR-methods for coping with the ripple effect in supply chains during COVID-19 pandemic: Managerial insights and research implications, International Journal of Production Economics, doi: https://doi.org/10.1016/j.ijpe.2020.107921.
• Kandemir, B. ve Serarslan, M. N. (2011). Dağıtım Sistemlerinde Kamçı Etkisinin Dinamik Simü-lasyon İle Analizi, İtüdergisi/d, 10(2): 49-57.
• Krajewski, L.J., Ritzman, L. P. ve Malhotra, M.K. (2014). Üretim Yönetimi Süreçler ve Tedarik Zin-cirleri (Çev. S. Birgün). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Lee, H., Padmanabhan, V. ve Whang, S. (1997a). The Bullwhip Effect in Supply Chains, Sloan Management Review, 38(3): 93-102.
• Lee, H., Padmanabhan, V., ve Whang, S. (1997b). Information Distortion in a Supply Chain: the Bullwhip Effect, Management Science, 43(4): 546-58.
• Long, D. (2012). International Logistics: Global Supply Chain Management (Çev. M. Tanyaş, M. Düzgün). Ankara: Uluslararası Lojistik Nobel Yayın Dağıtım.
• Min, H. ve Zhou, G. (2002). Supply Chain Modeling: Past, Present And Future, Computers& Industrial Engineering, 43(1-2): 231-249.
• Nahmias, S. (2015). Production and Operations Analysis. Illinois: Waveland Press 7 th Grove, L. (Ed). Supply Chain Management. Illinois: Waveland Press.
• Nebol, E. (2016). Tedarik Zinciri ve Lojistik Yönetimi. 1. Baskı, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Özdağoğlu, A. (2016). Tedarik Zincirinde Kamçı Etkisini Oluşturan Faktörlerin Simülasyon Programı ile Analizi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2016 Kasım Özel Sayısı, 161-177.
• Pato, B.S.G. ve Herczeg, M. (2020). The Effect of the COVID-19 on the Automotive Supply Chains, Studia Universitatis Babeș-Bolyai Oeconomica, 65(2): 1-11.
• Patrinley, J. R., Berkowitz, S. T., Zakria, D., Totten, D.J., Kurtuluş, M., Drolet, M.C. (2020). Lessons from Operations Management to Combat the COVID-19 Pandemic, Journal of Medical Systems, 44 (7): 129.
• Paksoy, T. ve Keskin, E. (2016). Tedarik Zincirinde Bilgi Çarpıtmasının Etkisi: Kırbaç Etkisi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15: 483-497.
• Pektaş, G. Ö. E., Karadeniz, M. ve Serbest, G. (2013). The Impacts of the Bullwhip Effect on Cus-tomer Loyalty: An Example in Automotive Industry, Journal of Naval Science and Engine-ering, 9(1): 19-45.
• Postacchini, L., Ciarapica, F. E., Bevilacqua, M., Mazzuto, G. ve Paciarotti, C. (2016). A Way for Reducing Drug Supply Chain Cost for a Hospital District: A Case Study, Journal of In-dustrial Engineering and Management, 9(1): 207-230.
• Saarinen, L., Loikkanen, L.,Tanskanen, K., Kaipia, R., Takkunen, S., ve Holmström, J. (2020). Agile Planning: Avoiding Disaster in the Grocery Supply Chain During The COVID-19 Crisis. DOI: 10.13140/RG.2.2.21508.55686
• Samuel, C., Gonapa, K., Chaudhary, P. K. ve Mishra, A. (2010). Supply Chain Dynamics in He-althcare Services, International Journal of Health Care Quality Assurance, 23(7): 631-642.
• Sarı, K. ve Güngör, C. (2007). Tedarikçi Yönetimli Envanter Yaklaşımının Tedarik Zinciri Per-formansına Etkileri, itüdergisi/d, 6(2): 29-40.
• Sethuraman, K. ve Tirupati, D. (2005). Evidence of Bullwhip Effect in Healthcare Sector: Causes, Consequences and Cures, International Journal of Services and Operations Management, 1(4): 372-394.
• Tengilimoğlu, D. ve Yiğit, V. (2013). Sağlık İşletmelerinde Tedarik Zinciri ve Malzeme Yönetimi. 2. Baskı, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Yegengil, M., Çelik, V., Arslan H., ve Sevinç, A. (2012). Tedarik Zinciri Yönetiminde Kamçı Etki-sinin İncelenmesi, International Journal of Engineering Research and Development, 4(1): 7-15.
• URL-1: “Genel Korona Virüs Tablosu”. https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66935/genel-koronavirus-tablosu.html (Erişim Tarihi: 16.10.2020).