FÂ’İZ EFENDİ VE ŞÂKİR BEY MECMUASI’NIN MECMUALARIN SİSTEMATİK TASNİFİ PROJESİ’NE(MESTAP) GÖRE TASNİFİ VE NAHÎFÎ’NİN BİLİNMEYEN BİR KITʿASI

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 25, 307 - 327, 25.12.2020

Kenan Bayram Metin Hakverdioğlu

Öz

Divan edebiyatında mecmualar, dönemin farklı şairlerine ait şiirleri bir araya getirmesi bakımından büyük bir önem arz etmektedir. Bu anlamda mecmualar dönemin şiir zevkinin ve edebi kültürünün bir aynası özelliğindedir. Üzerinde çalış-tığımız Fâ’iz Efendi ve Şâkir Bey Mecmuası, Lâle Devri’nin edebiyat dünyasına ışık tutması bakımından oldukça hacimli bir eserdir. Bu mecmua Süleymaniye Kütüphanesi Halet Efendi Kitaplığında 763 numarayla kayıtlıdır. Mecmuanın içinde bir-çok edebi türün örneği olmakla birlikte tarih şiirlerinin yer alması dönemin özelliklerini yansıtması bakımından önemlidir. Bu çalışmada MESTAP’a göre tasnifini yaptığımız Fâ’iz Efendi ve Şâkir Bey Mecmuası’nda yer alıp Nahîfî’nin A. İrfan AYPAY tarafından yayınlanan divanında bulunmadığı fark edilen kıtʿası ele alındı. Mecmuaların şairlerin divanlarında yer almayan şiirlerini de içerisinde bulun-durması bu eserlerin önemini daha da arttırmaktadır. Buna örnek olabilecek şiirlerden biri olan Nahîfî’nin kıtʿasında dönemin padişahı III. Ahmed ve Damat İbrahim Paşa’dan övgüyle bahsedilmiştir. Bu çalışmayla, yaptığımız tasnif çalışmasını tanıtmak ve Nahîfî’nin divanında yer almayan bir kıtʿasını gün yüzüne çıkarmak hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fâ’iz Efendi ve Şâkir Bey Mecmuası, Lâle Devri, Nahîfî, kıtʿa

CLASSIFICATION OF FÂ’IZ EFENDI’S AND ŞÂKIR BEY’S COLLECTION OF POEMS ACCORDING TO THE PROJECT OF THE SYSTEMATIC CLASSIFICATION OF MECMUAS AND NAHİFİ’S UNKNOWN COUPLET

Öz

Mecmuas are important literary sources in that they bring together various poems of a specific period. In this respect, they reflect the literary culture and tastes of the time. The mecmua by Faiz Efendi and Şakir Bey, which constitutes the subject matter of this thesis, is a voluminous work that sheds light on the literary culture of the Tulip Period. This mecmua is recorded as number 763 in the Halet Efendi Kitaplığı of Süleymaniye Library. Several poems written for Ahmed III and Nevşehirli Damat İbrahim Paşa are also to be found therein. Because this mecmua combines kasides with histories, it is a very useful source in the conception of the Tulip Period, and might prove helpful even to historians. In this thesis, a kıtʿa which was found in Fa’iz Efendi and Şakir Bey Mecmuas, which have been classified in the framework of MESTAP (The Systematic Classification of the Mecmuas), but was not included in Nahifi’s divan published by A. İrfan AYPAY is elucidated. The fact that some mecmuas include some poems which are not included in the divans of the poets increase their importance. One of the examples these poems is Nahifi’s kıtʿa in which Ahmed III and Damat İbrahim Paşa have been praised.. This thesis aims at introducing our classification attempt and to rediscover the kıtʿa which is not included in the divan of Nahifi.

Kaynakça

• Aypay, A. İ. (1992). Nahîfi Süleyman Efendi Hayatı, Eserleri, Edebi Kişiliği ve Divanının Tenkitli Metni, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
• Ayyıldız, M. ve Birgören, H. (2014). Edebiyat Bilgi ve Kuramları. Ankara: Akçağ Yayınları
• Devellioğlu, F. (2003). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Köksal, M. F. (2016). Yâ Kebîkeç Mecmualar Arasında. İstanbul: Kesit Yayınları
• --------------- (2017). Eski Türk Edebiyatında Tenkit ve Teori. İstanbul: Kesit Yayınları
• Hakverdioğlu M. (2017). Fâiz Efendi ve Şâkir Bey Mecmuasından Lâle Devri Harpleri ve Sulhları (Ebcedli Tarih Manzumeleri). Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 9: 75-78.
• Hakverdioğlu, M. (2008). Fâiz Efendi ve Şâkir Bey Mecmuası. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, S. 25: 131 -144.
• --------------- (2012). Nevşehirli Damat İbrahim Paşa İçin Yazılan Lâle Devri Kasideleri. Ankara: Sage Yayınları.
• İpekten, H. (1997). Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz. İstanbul: Dergâh Yayınları
• Sevgi, A. ve Özcan, M. (1996). Ali Canip Yöntem’in Eski Türk Edebiyatı Üzerine Makaleleri. İstanbul: Sözler Yayınları
• Sevim, M. Fâ’iz Efendi ve Şâkir Bey Mecmuası’nda Fihrist, Terci-i Bend, Terkib-i Bend, Gazel, Gazel-i Müzeyyeller, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Amasya Üniversitesi Sosyal Bilim-ler Enstitüsü, Amasya.
• Şentürk, A.A ve Kartal, A. (2012). Eski Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları
• Yalçınkaya, M. A. (2019). Sa’dî’nin Manzum Bir Arz-ı Hâli. Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, Mainz- Almanya, C. 8: 152.