TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU İÇİN EMDR: BİR YAMAÇ PARAŞÜT KAZASI OLGUSU

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 25, 515 - 527, 25.12.2020

Tuğşat Ercan Hülya Aksakal Kuc F. Firdevs Adam Karduz

Öz

Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gelişmesine pek çok farklı olaya (sevilen birinin kaybı, hastalık, kaza vb.) şahit olmamız veya yaşamamız yol açabilir. Travmanın anılarından kurtulamamak, travmayı hatırlatan durumlardan kaçınmaya çalışmak ve aşırı derece tetikte olma belirtileri TSSB belirtileridir. Göz hareketleri ile duyarsızlaştırma ve yeniden işleme (EMDR) başlangıçta travmatik anılarla bağlantılı rahatsızlıkları ortadan kaldırmak için geliştirilmiş bir terapi yöntemi olmasına rağmen son yıllarda strese yol açan yaşam olaylarını izleyen diğer rahatsızlıklarda da kullanılmaktadır. Yapılan çalışmalar EMDR’nin standart işlem yolları ve klinik protokoller içeren bilgiyi yeniden işleme modeli olarak TSSB belirtilerinin tedavisinde etkili bir şekilde uygulandığını gösterir niteliktedir. Ülkemizde trafik kazası sonrası gelişen TSSB tedavisinde EMDR uygulamalarına alan yazında az sayıda rastlanmasına rağmen yamaç paraşüt kazası tedavisinde EMDR denendiğini bildiren herhangi bir yayına rastlanmamıştır. Bu çalışmada yamaç paraşüt kazası sonrası TSSB gelişen ve üç seanslık EMDR uygulanması sonucunda, adı geçen sporun yapılmasını engelleyen bütün kaygı ve korkularını geride bırakarak tekrar yamaç paraşütü yapabilen 42 yaşında (erkek) bir olgu sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR), travma sonrası stres bozukluğu, yamaç paraşüt kazası

EMDR FOR POST-TRAUMATIC STRESS DISORDER: A PARAGLIDING ACCIDENT CASE

Öz

Post-traumatic stress disorder (PTSD) can be caused by witnessing or experiencing many different events (loss of a loved one, illness, accident, etc.). Not getting rid of memories of trauma, trying to avoid situations that remind you of trauma, and being overly vigilant are symptoms of PTSD. Although eye movement desensitization and reprocessing (EMDR) was originally a therapy method developed to eliminate disturbances associated with traumatic memories, it has also been used in other disorders following stressful life events in recent years. Studies show that EMDR is effectively applied in the treatment of PTSD symptoms as a data reprocessing model that includes standard processing routes and clinical protocols. Although EMDR applications in the treatment of PTSD developing after different types of accidents are encountered in the literature, there is no publication reporting that EMDR has been tried in the treatment of paragliding accident. In this study, a 42-year-old patient who developed PTSD after a paragliding accident is presented and he was able to paraglide again, leaving all his anxieties/fears behind as a result of three sessions of EMDR.

Kaynakça

• Akarçay Ulutaş, D. (2018). Trafik Kazası Sonucu Yetiyitimi Yaşayan Bireylerin Yaşantılarının Odak Grup Çalışması Yoluyla İncelenmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Allen, J. G. (1995). The Spectrum of Accuracy in Memories of Childhood Trauma. Harvard Review of Psychiatry, 3(2), 84-95.
• American Psychiatric Association (2000). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: DSM-V-TR.: American Psychiatric Association.
• --------------- (2004). Practice Guideline for the Treatment of Patients with Acute Stress Disorder and Post Traumatic Stress Disorder.
• Asarlı Tokgöz, Z. (2018). Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR) (EyeMovement Desensitization and Reprocessing (EMDR), Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 47, Sayfa: 526-545.
• Atasoy, A. S. (2002). Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşlemenin (EMDR) Üni-versite Öğrencilerinin Aleksitimik Özellikleri Üzerine Etkisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Balıbey, H. ve Balıkçı, A. (2013). Travma Sonrası Stres Bozukluğu Tanılı Hastada Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR) Tedavisi: Olgu Sunumu, Düşünen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences;26:96-101.
• Brotherton, N. L. (2009). Eye Movement Desensitisation and Reprocessing (EMDR) for Trauma: a Qualitative Analysis of Clients’ Experiences, a Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements of the University of Lincoln for the degree of Doctor of Clinical Psychology, September, eprints.lincoln.ac.uk, Erişim Tarihi: 10.03.2020.
• De Jongh, A., van der Burg, J. Van Overmeir, M., Aartman, I., van Zuuren, F. J. (2002). Trauma-related Sequelae in Individuals with a High Level of Dental Anxiety: Does this Interfere with Treatment Outcome? Behaviour Research and Therapy, 40, 1017–1029.
• Denizli, S. (2008). Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme: Yaklaşımın Etkililiği ve Bugünkü Durumu. Ege Eğitim Dergisi, (9) 2: 79-92.
• Dyregrov, A., Gupta, L., Gjestad, R., Mukanoheli, E. (2000). Trauma Exposure and Psychologi-calreactions to Genocide among Rwandan Children. Journal of Traumatic Stress, 13(1), 3-21.
• Giller, E., Vermilyea, E., Steele, T. (2006). Risking Connection: Helping Agencies Embrace Rela-tional Work with Trauma Survivors. Journal of Trauma Practice, 5(1), 65- 82.
• Herman, J. L. ve Harvey, M. R. (1997). Adult Memories of Childhood Trauma: A Naturalistic Clinical Study. Journal of Traumatic Stress, 10(4), 557-571.
• Ironson, G., Freund, B., Strauss, J. L., Williams, J. (2002). Comparison of Two Treatments for Traumatic Stress: A Community Based Study of EMDR and Prolonged Exposure. J Clin Psychol,58:113-128.
• İzci, F. ve Ünveren G. (2017). Travma Sonrası Stres Bozukluğunda Bilişsel Davranışçı Terapi ve Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme, Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 6(1):31-38.
• Kaplan, V. A. ve Sadock, B. J. (2016). Kaplan ve Sadock, Psikiyatri Davranış Bilimleri/Klinik Psiki-yatri, 11. Basım, Gü¬neş Tıp Kitapevleri, 437-450.
• Kavakçı, Ö., Yıldırım, O., Kuğu, N. (2010). Travma Sonrası Stres Bozukluğu ve Sınav Kaygısı için EMDR: Olgu Sunumu, J Clin Psy.; 13(1): 42-47.
• Kuritsyna, A. A. ve Bundalo, N. L. (2007). Gender Features of Manifestations of Aggression and Hostility at Post-traumatic Stressful Frustration. Sibirskoe medicinskoe obozrenie= Siberian Medical Review [Internet], 47-51.
• Lazrove, S., Triffleman, E., Kite, L., McGlashan, T., Raunsaville, B. (2010). An Open Trial of EMDR as Treatment for Chronic PTSD. American Journal of Orthopsychiatry, 68(4):601-8.
• LeBeau, R., Mischel, E., Resnick, H., Kilpatrick, D., Friedman, M., Craske, M. (2014). Dimensional Assessment of Posttraumatic Stress Disorder in DSM-5. Psychiatry Res; 218:143-147.
• Maxfield, L., ve Hyer, L. (2002). The Relationship between Efficacy and Methodology in Studies Investigation EMDR Treatment of PTSD, Journal of Clinical Psychology,58(1), 23-41.
• Mukba, G., Tanrıverdi, S., Tanhan, F. (2020). Investigation of the Efficacy of EMDR in Earthquake Trauma: Case Report, Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Vol: 49, Numb: 1, 477-500.
• Noll, J. G., Horowitz, L. A., Bonanno, G. A., Trickett, P. K., Putnam, F. W. (2003). Revictimization and Self-harm in Females who Experienced Childhood Sexual Abuse: Results from a Prospective Study. Journal of Interpersonal Violence, 18(12), 1452-1471.
• Pearlman, L. A., ve Saakvitne, K. W. (1995). Treating Therapists with Vicarious Traumatization and Secondary Traumatic Stress Disorders. Compassion Fatigue: Coping with Secondary Traumatic Stress Disorder in those Who Treat the Traumatized, In C. R. Figley (Ed.), Brun-ner/Mazel Psychological Stress Series, No. 23, 150-177.
• Schultz, J. M., Espinola, M., Rechkemmer, A., Cohen, M. A., Espinel, Z. (2016). Prevention of Disaster Impact and Outcome Cascades, In Israelashvili M, Romano JL (eds.): Cambridge Handbook of International Prevention Science. 492-519.
• Shapiro F, Maxfield L. (2002). Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR): In-formation Processing in the Treatment of Trauma. Journal of Clinical Psychology, 58:933–946.
• Shapiro, F. (2002). EMDR and the Role of the Clinician in Psychotherapy Evaluation: Towards a More Comprehensive Integration of Science and Practice, Journal of Clinical Psychology, Vol. 58(12), 1453–1463.
• Shapiro, S. (2016). EMDR: Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme Temel Pren-sipler, Protokoller ve Prosedürler. (M. Şahzade ve I. Sansoy, çev.) Okyanus Yayınları, 37-42.
• Sinici, E. (2009). Trafik Kazaları Sonrasında Gelişen Akut Stres Bozukluğu: Bir Müdahale Tekniğinin Uygulanabilirliği, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bi-limleri Enstitüsü.
• Sinici, E. (2016). Fantom Ağrılarının Tedavisinde EMDR Terapi Etkinliğinin Değerlendirilmesi, Düşünen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, Volume 29, Number 4, 349-358.
• Sinici, E., Erden, G., Öznur, T., Kılıç, E. (2014). Effectiveness of Eye Movement Desensitization and Reprocessing Technique in Acute Stress Disorder Occurring after Traffic Accidents, Literatür Sempozyum, Sayı:2, 12-20.
• Sinici, E., Erden, H. G., Yurttaş, Y. (2009). Akut Stres Bozukluğunda Bir Müdahale Tekniğinin Uygulanabilirliği: Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR). Yeni Symposium Psikiyatri, Nöroloji ve Davranış Bilimleri Dergisi.
• Tutarel Kışlak, Ş. (2004). Görme Engelli Bireyde Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme Tedavi Yönteminin Dize Hafifçe Vurma Alternatifinin Uygulanması: Bir Olgu Sunumu. Psikoloji Yazıları Dergisi, 7(14), 77-90.
• Van Der Kolk, B.A., Spinazzola, J., Blaustein, M.A., Hopper, J.W., Hopper, E.K., Korn, D.L., Simpson, W.B.(2007). A Randomized Clinical Trial of Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR), Fluoxetine, and Pill Placebo in the Treatment of Post- traumatic Stress Disorder: Treatment Effects and Long-Term Maintenance. Journal of Clinical Psychiatry, 68: 37–46.
• Van Etten, M.L., Taylor, S. (1988). Comparative Efficacy of Treatments for Post- Traumatic stress disorder: A Meta-Analysis. Clin Psychol Psychother, 5:126-144.
• WHO (2004). International Classification of Disease 10: Clinical Descriptions and Diagnostic Guidelines. World Health Organization.
• Yaşar,A. B., Altunbaş, F. D., Kavakcı, Ö., Abamor, A. E. (2017). Kalıcı Komplike Yas Bozukluğu Tedavisinde Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR)’nin Hızlı Etkinliği: İki Olgu, Düşünen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 30:154-159.