DAVA MI? DURUŞMA MI? FRANZ KAFKA’NIN “DER PROZEß” İSİMLİ ROMANININ TÜRKÇE ÇEVİRİLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 25, 705 - 726, 25.12.2020

Aykut Haldan

Öz

Ünlü yazarlar tarafından yazılmış edebi eserlerin bir dile aktarımındaki farklı yorumlamalar çeviribilim alanında her zaman çok tartışılan bir konu olmuştur. Bu çalışmanın amacı edebi eser çevirilerinde farklı çevirilerin olduğu gerçeğini irdelemek, çevirilerdeki farklılıkların nedenlerini araştırmak ve çevirmen kararlarını anlamaya çalışmaktır. Çalışmaya konu edilen Kafka tarafından 1925 yılında yayınlanan “Der Prozeß” isimli roman, Türkçeye farklı çevirmenler tarafından “Dava” ve “Duruşma” isimleriyle aktarılmıştır. Çalışma için özgün metin ve bu iki çeviri eser incelenmiş, farklılıkların sadece kitabın isim boyutunda kalmadığı, romanın içinde de karşımıza çıktığı saptanmıştır. Çalışmada farklılıklar analiz edilerek sebepleri irdelenmiştir. Çalışmada ayrıca çeviribilim ve yazın çevirisi ilişkisi kuramsal boyutta tartışılarak yazın çevirisinde karşılaşılan zorluklar tanımlanmış ve çevirmenin çeviri süreci öncesi ve süreç esnasında yapması gerekenler betimlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Franz Kafka, Yazın Çevirisi, Çevirmen Kararları

A LAWSUIT? TRIAL? A REVIEW OF FRANZ KAFKA'S NOVEL "DER PROZEß" ON TURKISH TRANSLATIONS

Öz

Different interpretations in the transfer of literary works written by famous authors into a language have always been a highly debated topic in the field of translation studies. The aim of this study is to examine the fact that there are different translations in literary work translations, to investigate the reasons for the differences in translations and to try to understand the translator's decisions. The novel "Der Prozeß", published by Kafka in 1925, was translated into Turkish by different translators as "Dava" and "Duruşma". For the study, the original text and these two translated works were examined and it was determined that the differences were not only in the title size of the book, but also in the novel. In the study, the differences were analyzed and their reasons were examined. In the study, by discussing the relationship between translation studies and literary translation in a theoretical dimension, the difficulties encountered in literary translation are defined and what the translator has to do before and during the translation process is described.

Kaynakça

• Aksoy, B. (2002). Geçmişten Günümüze Yazın Çevirisi. İstanbul, İmge Yayınları.
• Aslan, O. (1996) Çeviribilimsel Metin Çözümlemesinin Çeviri Sürecinde, Uygulamasında ve Eğitimindeki Yeri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi.4,4. 139-150.
• Aytaç, G. (1983). Çağdaş Alman Edebiyatı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay, Ankara.
• Beaugrande, R.A. De (1978). Factors in a Theory of Poetic Translation. Assen: Van Gorcum.
• Can, Ö. (2010). “Edebiyat Eseri Okuma Süreci ve Franz Kafka Örneği I”, Selçuk Üniversitesi Ede-biyat Fakültesi Dergisi, S. 23, s. 133-143
• Cemal, A. (1984). “Franz Kafka’yı Anlamak”, Yazko Çeviri Kafka Özel Sayısı, Cem Yay. İstanbul, s. 10-11.
• Fischer, E. (1980). Sanatın Gerekliliği, (çev. Cevat Çapan), e- Yay. İstanbul.
• Haldan, A. & Mutlu, G. (2014). Yaşar Kemal’in ‘Hüyükteki Nar Ağacı’ adlı Eserinin ‘Granatap-felbaum’ adlı Çevirisine Dilsel, Toplumsal ve Çeviribilimsel Bir Bakış. Dil ve Edebiyat Eği-timi Dergisi, 12, 26-46.
• Haldan, A. (2007). Türkiye’deki Çeviri Politikaları Üzerine Bir İnceleme, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Kafka, F. (2004). Duruşma, Çev. Orhan Tuncay, Gün Yayıncılık, İstanbul.
• Kafka, F. (2015) Dava, Çev. Gülperi Sert, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Kafka, F. (2015). Der Prozeß, Damnick Classics, Braunschweig.
• Kıral, T. Ö. (1984). “Günümüz Gerçekliği ve Kafka”, Yazko Çeviri Kafka Özel Sayısı, Cem Yay., İstanbul, s.171-199.
• Newmark, P. (1988). Approaches to Translation. New York: Prentice-Hall.
• Nida, E. ve Charles T. (1969). The Theory and Practice of Translation. Brill: Leiden.
• Nord, Christiane. (1995)Textanalyse und Übersetzen. Heidelberg, Gross.
• Özcan, O. (2019). Yazın Çevirisi İncelemelerinde Yorumlayıcı Çeviri Kuramı. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (16), 587-603. DOI: 10.29000/rumelide.619082
• Öztürk, A. (1984). “Yaşama Açlığı Şampiyonu”, Yazko Çeviri Kafka Özel Sayısı, Cem Yay. İstanbul, s. 60-68.
• Snell- Hornby, M. (1988). Translation Studies. An Integrated Approach, Amsterdam: John Ben-jamins
• Wagenbach, K. (1997). Franz Kafka Yasam Öyküsü, (çev. Kamuran Şipal), Cem Yay., İstanbul.
• Yazıcı, M. (2007). Yazılı Çeviri Edinci. İstanbul: Multilingual Yayınları