TOPLUMSAL CİNSİYET BAĞLAMINDA BUKET UZUNER’İN KURMACA ESERLERİNDE GELENEK VE KADIN

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 25, 727 - 740, 25.12.2020

Süreyya Doğan

Öz

18. yüzyılın sonlarında kadınlara erkeklerle iş, aile ve yasal haklar açısından eşit olanaklar elde etmek düşüncesiyle başlatılan feminist hareket, edebiyat eleştirisine de yeni ve farklı bir bakış açısı getirmiştir. Feminist edebiyat eleştirisinin amacı, cinsiyet rollerinin doğal farklılıkların olması gerekenden daha fazla farklılaştırılmasında erkek egemen ideolojinin belirlemelerini tespit etmektir. Feminist eleştiri araştırmacılara edebiyattaki kadın karakterleri yorumlama, metinlerin dillerindeki cinsiyetçi öğeleri saptama, yazarların bakış açılarındaki tek yanlılıklara dikkat çekme ve kadın yazarların yapıtlarının yeniden değerlendirilmesine olanak sağlamaktadır. Bu çalışmada son dönem Türk edebiyatının önemli isimlerinden Buket Uzuner’in romanları ve hikâyeleri incelenerek, Uzuner’in geleneksel Türk toplum yapısını, toplumsal cinsiyet ve kadın meselelerini nasıl işlediği görünür kılınmaya çalışılacaktır. Türk edebiyatında sınırlı incelemelerin ötesine geçmeyen feminist edebiyat eleştirisi merkeze alınarak, bu eleştiri etrafındaki kavram, değer ve algılamalar Buket Uzuner’in romanlarında ve hikâyelerinde tespit edilip değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Buket Uzuner, Kadın, Toplumsal Cinsiyet

TRADITION AND WOMAN IN TERMS OF SOCIAL GENDER IN BUKET UZUNER’S FICTIONARY WORKS

Öz

Feminist movement, which was started at the end of the 18th century with the idea of providing women with equal opportunities as men with regards to profession, family, and legal rights, brought a new perspective to literary criticism. The aim of feminist literary criticism is to detect identifications of male-dominant ideology on over-differentiating natural differences of gender roles. Feminist criticism allows researchers to understand woman characters, assign sexist elements in texts, attract attention to unilateralism in authors’ viewpoints, and to reassess woman authors’ works. By examining Buket Uzuner’s novels and stories, who is a very important person in late Turkish literature, this study aims to present how Uzuner handles Turkish social structure, social gender, and woman-related issues. Focusing on feminist literary criticism which is unable to go beyond limited research in Turkish literature, concepts, values, and perceptions regarding this criticism will be detected and evaluated in Buket Uzuner’s novels and stories.

Kaynakça

• Atasü, E. (2001). Kadınlığım, Yazarlığım, Yurdum. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• ------------ (2009). Bilinçle Beden Arasındaki Uzaklık. İstanbul: Everest Yayınları.
• De Beauvoir, S. (1993). Kadın İkinci Cins. çev. Bertan Onaran. İstanbul: Payel Yayınları.
• Berktay, F. (2012). Tek Tanrılı Dinler Karşısında Kadın. İstanbul: Metis Yayınları.
• -------------- (2012). Tarihin Cinsiyeti. İstanbul: Metis Yayınları.
• Donovan, J. (2013). Feminist Teori. çev. Aksu Bora-Meltem Ağduk Gevrek vd. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Humm, M.(2002). Feminist Edebiyat Eleştirisi. çev. Özge Altay-Gönül Bakay. İstanbul: Say Yayınları.
• Irzık, S. ve Parla, J. (2009). Kadınlar Dile Düşünce: Edebiyat ve Toplumsal Cinsiyet. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sancar, Se. ( 2016). Erkeklik: İmkânsız İktidar. İstanbul: Metis Yayınları.
• Stone, A. (2016). Feminist Felsefeye Giriş. çev. Yonca Cingöz-Bilge Tanrısever. İstanbul: Otonom Yayıncılık.
• Uzuner, B. (2002). Gümüş Yaz Gümüş Kız. İstanbul: Everest Yayınları.
• -------------- (2004). Şiirin Kızkardeşi Öykü. İstanbul: Everest Yayınları.
• -------------- (2007). İstanbullular. İstanbul: Everest Yayınları.
• -------------- (2010). Ayın En Çıplak Günü. İstanbul: Everest Yayınları.
• -------------- (2011). Şairler Şehri. İstanbul: Everest Yayınları.
• -------------- (2012). Kumral Ada Mavi Tuna. İstanbul: Everest Yayınları.
• -------------- (2012). Balık İzlerinin Sesi. İstanbul: Everest Yayınları.
• -------------- (2013). İki Yeşil Su Samuru Anneleri, Babaları, Sevgilileri ve Diğerleri. İstanbul: Everest Yayınları.
• -------------- (2013). Uyumsuz Defne Kaman’ın Maceraları Su. İstanbul: Everest Yayınları.
• -------------- (2014). Karayel Hüznü. İstanbul: Everest Yayınları.
• -------------- (2014). Uzun Beyaz Bulut Gelibolu. İstanbul: Everest Yayınları.
• -------------- (2015). Uyumsuz Defne Kaman’ın Maceraları Toprak. İstanbul: Everest Yayınları.
• -------------- (2016). Benim Adım Mayıs. İstanbul: Everest Yayınları.
• -------------- (2016). Güneş Yiyen Çingene. İstanbul: Everest Yayınları.
• -------------- (2016). Yolda. İstanbul: Everest Yayınları.
• -------------- (2018). Uyumsuz Defne Kaman’ın Maceraları Hava. İstanbul: Everest Yayınları.