ŞİKARİ VE M. FUAD KÖPRÜLÜ’NÜN ESERLERİNDE HAMİDOĞULLARI BEYLİĞİ

Yıl 2020, Sayı: 23, 41 - 51, 01.04.2020

Tunay Karakök

https://doi.org/10.29228/kesit.44105

Öz

Yaygın bir ifade ile XIII - XV. yüzyıllar arasında Anadolu’nun siyasi karmaşasının bir sonucu olarak ortaya çıktığı düşünülen Anadolu Beylikleri, kısaca Türkiye Selçuklu Devleti’nin dağılmış halini ifade etmektedir. Türkiye Selçuklu Devleti’nin de içlerinden biri olan ve “Beylik” yada “Tevaif-i Müluk” adıyla anılan bu küçük siyasi yapıların sayısı yirmi civarındadır. 1243 Kösedağ Savaşı bozgunu sonrası zayıflayan Selçuklu otoritesinin yerini almak mücadelesi içinde kurulmuş olan bu Beyliklerden bir tanesi de XIII. yüzyıl civarlarında “Feleküddin” lakaplı Dündar Bey tarafından Isparta ve çevresinde kurulmuş olan Hamidoğulları Beyliğidir. Ancak adı geçen bu Beylik tarih kitaplarında pek fazla işlenmiş bir Beylik olarak karşımıza çıkmamaktadır. O nedenle Beylik hakkında bilgiler içeren kaynaklara ulaşıldığında ise teferruatlı bir inceleme sürecine gidilmesi gerekmektedir. İşte bu çalışma da; dönem hakkında bilgi veren iki önemli eser olan Şikârî’nin “Karamannâme”si ile M. Fuad Köprülü’nün “Anadolu Belikleri Tarihine Ait Notlar” adlı eserlerinde, bu Beyliğin siyasi tarihi ve kültür – medeniyetine dair bilgiler tespit edilmişti. Öyle ki söz konusu iki eser hem kapsadıkları döneme ve Hamidoğulları Beyliğine dair bilgiler sayesinde hem de yazarlarının tarihi kimlik ve kişiliklerinden dolayı araştırmacılar için son derece önemli iki başvuru kaynaklarındandır. Bu çalışmada; adı geçen Beyliğe dair bu iki eserde yer alan bilgiler mukayese yöntemi ile özellikle Beyliğin siyasi tarihine dair çıkarımlar yapılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hamidoğulları, Şikârî, Karamannâme, M. Fuad Köprülü.

HAMIDIDS’ PRINCIPALITY IN THE WORKS WITH SHİKARI’S AND M. FUAD KOPRULU’S

Öz

As a general opinion, the default Anatolian principalities emerged as a manifestation of political turmoil in Anatolia between XIII - XIVth centuries. This situation is briefly refers to the dispersed state of the Seljuk Empire. These are originated within the Seljuk state, called “Beyliks” or “Tevaif-ül Mülûk” that is as the number is close to twenty. One of the principalities founded in the struggle to take the place of the Seljuk authority weakened after the defeat of the Kösedağ War in 1243. It is the Hamidoğulları Principality established in the vicinity of Isparta and around it by Dündar Bey, nicknamed Feleküddin around the turn of the century. However, in the history books mentioned, it does not appear as much of a processed principality. For this reason, when the sources containing information about the principality are reached, a lengthy examination process is required. Here in this study; we tried to determine the political history and culture - civilization of this principality in his works called Şikârî’s “Karamannâme” and M. Fuad Köprül’s “Anadolu Beylikleri Tarihine Ait Notlar”. In particular, the information contained in the Karamannâme, which is considered as one of the primary sources of the period, and the information in the work of Köprülü, which has a modern resource, has been determined and the inferences about the political history of the principality have been tried by comparison method.

Anahtar Kelimeler

Hamidoğulları, Shikârî, Karamannâme, M. Fuad Koprulu

Kaynakça

• Akün, Ömer Faruk (2003), Köprülüzâde Mehmed Fuad, 28, s. 471.
• Arif, Mehmed (1911), “Anadolu tarihinden: Hamidids”, TOEM, III, 15, s. 938-947.
• Cahen, Claude (1979), Osmanlılardan önce Anadolu’da Türkler, İstanbul.
• Derdiyok, İ. Çetin (1994), “Hoca Dehhânî’nin Kasidesine Tematik Bir Bakış”, Yedi İklim, 55, s. 59-63.
• Ersoy, Ersen - Ay, Ümran (2018), “Hoca Dehhânî Hakkında Yeni Bilgiler”, Divan Edebiyatı Araş- tırmaları Dergisi, 15, İstanbul, 1-26.
• Ertaylan, İsmail Hikmet (1960), Hatiboğlu-Bahru’l-Hakâyık, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• Firdevsî (1994), Şehnâme, I-IV, Haz.: Necati Lugal), Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• Flemming, B. (1988) “Türkler-Anadolu Beylikleri”, İ.A., XII – 2, İstanbul Üniv. Yay., s. 285-286.
• İlaydın, Hikmet (1974), “Anadolu’da Klasik Türk Şiirinin Başlangıcı”, Türk Dili Dergisi, 275, s. 765-774.
• İnalcık, Halil (1951), “Osmanlı İmparatorluğunun Kuruluş ve İnkişafı Devrinde Türkiye’nin İktisadi Vaziyeti Üzerine Bir Tetkik Münasebetiyle”, Belleten, XV, 60, TTK Yay., Anka- ra, s. 635-644
• Kofoğlu, Sait (2006), Hamitoğulları Beyliği, TTK Yay., Ankara.
• Köprülü, M. Fuad (1928), “Anadolu Beylikleri Tarihine Ait Notlar”, Türkiyat Mecmuası, C. II, İstanbul, s. 1-32.
• Köprülü, M. Fuad (1926), “Selçukîler Devrinde Anadolu Şairleri Hâce Dehhânî”, Hayat Mecmua- sı, S.1, s.4-5.
• Köprülü, M. Fuad (1988), Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, TTK Yay.
• Neşri, Mehmed (1995), Kitab-ı Cihan Numa: Neşri Tarihi, Haz. Faik Reşit Unat-Mehmet Altay Köymen.
• Ocak, Ahmet Yaşar (1999), Kültür Tarihi Kaynağı Olarak Menakıbnameler, TTK Yay, Ankara.
• Sevim, Ali-Yücel, Yaşar (1990), Türkiye Tarihi I, Ankara.
• Şeker, Mehmet (1991), Fetihlerle Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşması, Ankara.
• Şikârî (1946), Karamanids Tarihi, Yay. Haz. M.M. Koman, Konya.
• Tanındı, Zeren (2008), “Sultanlar, Şairler Ve İmgeler”, U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15, 2, s. 267-296.
• Tekindağ, Şehabettin (1977), “Teke-Eli ve Tekeoğulları”, Tarih Enstitüsü Dergisi, 7/8, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, s. 55-94.
• Turan, Osman (1993), Selçuklular Zamanında Türkiye (1071-1318), İstanbul.
• Uzunçarşılı, İ. Hakkı (1988), Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu-Karakoyunlu Devletleri, Ankara.
• Yıldız, Sara Nur (2010), “Şikârî”, DİA, XXIX, TDV YAY., s. 162-163.