OSMANLI DEVLETİ’NDE “AİLE”NİN HUKUKİ YAPISI ÜZERİNE BİR ÇÖZÜMLEME

Yıl 2020, Sayı: 22, 338 - 347, 01.02.2020

Mehmet Ali Ekinci

https://doi.org/10.29228/kesit.42156

Öz

Osmanlı Devlet’inde toplum yapısını ve düzenini anlamak için, aile’nin hukuk yapısı iyice incelenmelidir. Çalışmamız da Osmanlı Devlet’inde aile’nin hukuki yapısı üzerinde durulmaktadır. Hukuk yapısını anlamak için, ilk başvuru yaptığımız kaynaklar genel olarak şer’iyye sicilleridir. Aile’de hukukun başlama evresi bireylerin evliliğe karar vermeleriyle ve nikahın kıyılmasıyla beraber başlamaktadır. Çalışmamızın amacı, kadın ve erkek birey evlendiklerinde birbirlerinin üzerindeki hak ve sorumlulukları ile alakalı bilgiler sunmaktır. Sonuç olarak, aile’deki nişan, nikah, mehir, boşanma gibi konuların detaylı bir şekilde incelenip, şer’iyye sicillerinden örnekler verilerek konunun daha iyi anlaşılması için gayret edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Aile Hukuku, Nişan, Nikah, Mehir ve Boşanma

AN ANALYSIS ON THE LEGAL STRUCTURE OF THE FAMILY IN THE OTTOMAN EMPIRE

Öz

In order to understand the structure and order of society in the Ottoman Empire, the legal structure of the family must be thoroughly examined. Our study focuses on the legal structure of the family in the Ottoman Empire. In order to understand the legal structure, the sources we first refer to are generally the Shar'iyya records. The beginning phase of the law in the family begins with individuals deciding on marriage and taking part in the marriage. The purpose of our study is to provide information about the rights and responsibilities of men and women to each other when they are married. As a result, the subjects such as engagement, marriage, dowry and divorce in the family were examined in detail and tried to be better understood by giving examples from Shar'iyya records.

Anahtar Kelimeler

Family Law, Engagement, marriage, dowry and divorce

Kaynakça

• Numaralı Adana Şer’iyye Sicili (H.1184/1185-M.1770/1771)
• Attar, Fahrettin ‘’Muhalea’’DİA,C.30,s.399-402
• ----------------------- ‘’Nikah’’,DİA ,C.33,s.112-117
• Akyılmaz, Gül ‘’Osmanlı Aile Hukukunda Kadın’’,Türkler Ansiklopedisi,C.2 s.365-374
• Aydın, Mehmet Akif, ‘’Osmanlı Hukukunda Kazai Boşanma:Tefrik’’,Osmanlı Araştırmaları V,s.1- -----------------------, ‘’Mehir’’,DİA,C.28,s.389-391
• -----------------------,‘’İslam-Osmanlı Aile Hukuku’’İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları,İstanbul,1985
• ----------------------, Sosyo-Kültürel Değişim Sürecinde Türk Ailesi‛,Osmanlı Aile Hukukunun Ta- rihi Tekamülü,Başbakanlık Arşiv Kurumu,Ankara,1982
• Acar, İbrahim Halil, ‘’Talak’’,DİA ,C.39,s.496-500
• ----------------------------,‘’Nişan’’,DİA ,C.33,.s.152-154
• Akgündüz, Ahmet, ‘’Osmanlı Hukukun’da Şer’i Hukuk-Örf’i Hukuk İkilemi ve Yasama Orga- nının Yetkileri’’,İslami Araştırmalar,C.XII.S.2.s117-12
• Aktan, Hamza, ‘’Aile’’DİA C.37 s.111-112
• Bal, Serhat, ‘’10 Numaralı Uşak Şer’iyye Siciline Göre Uşak’ta Görülen Boşanma Davaları Hak- kında Bir Değerlendirme’’,Türk-İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergi- si,S.20,s.197-198 Bey, Abdülaziz, ‘’Osmanlı Adet,Merasim ve
• Tabirleri’’,Haz:K.Arısan ve D.Arısan Günay,TVYY,İstanbul,1994
• Bardakoğlu, Ali, ‘’Hukuk’’,DİA ,C.15,s.139-151
• Cin, Halil ve Akgündüz,Ahmet, ‘’Türk Hukuk Tarihi’’,C.2,Timaş Yayınları,İstanbul,1990
• Düzdağ, M.Ertuğrul, ‘‘Şeyhülislam Ebussuud Efendi Fetvaları Işığında 16.Asır Türk Ha- yat’’Enderun Kitabevi,İstanbul,1983
• Erdoğan, Mehmet, ‘‘Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü’’ Ensar Neşriyat Yayınları,İstanbul 2013
• İnalcık, Halil,‘’Osmanlı Tarihinde İslamiyet ve Devlet’’,TİB Kültür Yayınları,1.Baskı,İstanbul,2016
• Karaman, Hayreddin, ‘‘Yeni Gelişmeler Karşısında İslam Hukuku’’İz Yayıncılık,İstanbul,2011
• Kaya, Ali, ‘’17.Yüzyıl Bursa Şer’iye Sicillerinin İslam Aile Hukuku Açısından Tahli- li’’,U.Ü,İlahiyat Fakültesi Dergisi,C.17,S.1 s.81-107
• Koca, Kadriye Yılmaz ‘’Osmanlı’da Kadın ve İktisat’’,Beyan Yayınları,İstanbul,1998
• Koçak, Muhsin; Dalgın, Nihat ve Şahin Osman, ’’İslam Hukuku’’,Ensar Neşriyat Yayınla- rı,1.Baskı,İstanbul 2013
• Ortaylı, İlber,‘’Anadolu’da XVI, Yüzyılda Evlilik Üzerine Bazı Gözlemler’’,Osmanlı Araştırmaları Dergisi I,s.33-34
• Özbilgen, Erol, ‘‘Bütün Yönleriyle Osmanlı Adab-ı Osmaniyye’’İz Yayıncılık,İstanbul,2010
• Özdil Orhan, Gül Mustafa Fırat ve AZAP Eralp Yaşar, ‘’Aksaray’ın Tek Şer’iyye Sicili’’Ankara 2014
• Özdemir, Rifat, ‘’Kırşehir’de Ailenin Sosyo-Ekonomik Yapısı (1880-1906),Osmanlı Araştırmaları Dergisi IX,s.101-108,İstanbul,1989
• Sak, İzzet ve SOLAK, İbrahim, ‘‘53 Numaralı Konya Şeri’yye Sicili’’S.Ü Basımevi,Konya 2014
• Sak, İzzet,‘’Osmanlı Toplumunda Namzedin(Nişanın) Bozulması ve Sonuçları; Konya Örneği (18.yy Çeyreğine Ait Konya Şeriyye Siciline Göre), ‘’Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens- titüsü Dergisi’’, S.16,s.493-523
• Sak, İzzet ve Aköz,Alaaddin, ‘‘’Osmanlı Toplumunda Evliliğin Karşılıklı Anlaşma ile Sona Er- dirilmesi:Muhâla (18.yy Konya Şeir’iyye Sicillerine Göre)’’,Selçuk Üniversitesi Türkiye Araştırmaları Enstitüsü Türkiye Araştırmaları Dergisi,S.15,s.95
• Sancar, Aslı,’’Osmanlı Kadını Efsane ve Gerçek’’Kaynak Yayınları,İzmir,2010
• Ünal, Mehmet Ali,‘’Osmanlı Sosyal ve Ekonomik Tarihi’’,Fakülte Kitabevi Yayınla- rı,1.Baskı,Isparta,2012
• Yaman, Ahmet, ‘‘İslam Aile Hukuku ‘’ M.Ü İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları,İstanbul,2013
• Yaman, Ahmet ve Çalış Halit, ‘‘’İslam Hukukuna Giriş’’M.Ü İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul,2014
• Yakut, Esra, ‘’Klasik Dönem Osmanlı Aile Hukukunda Kadının Konumu’’,Anadolu Üniversi- tesi Hukuk Fakültesi Dergisi,C.1 S.2s.2
• Yüksel, Ayhan,‘’Tirebolu Kazası Nikah Kayıtları (1861-1906)’’,Kitabevi,Kadıköy,2008