ÖĞRETMEN ADAYLARININ KENDİLERİNE YÖNELİK DİJİTAL OKURYAZARLIK DEĞERLENDİRMELERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2019, Sayı: 21, 156 - 172, 01.08.2019

Yasin Öztürk Yusuf Budak

Öz

Bu araştırmanın amacı; dijital okuryazarlık hakkında öğretmen adaylarının kendilerine yönelik değerlendirmelerini belirlemek ve bu değerlendirmeleri belirli değişkenler açısından incelemektir. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2018-2019 eğitim-öğretim döneminde Kırıkkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nin Fen Bilgisi Eğitimi, Türkçe Eğitimi, Sınıf Öğretmenliği, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dallarında öğrenimine devam eden 340 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Acar 2015 tarafından geliştirilen “Dijital Okuryazarlık Değerlendirme Ölçeği” kullanılmıştır. Veriler SPSS 22.0 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık bakımından kendilerini “Çok Yeterli” seviyede gördükleri belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının kendilerine yönelik dijital okuryazarlık değerlendirmelerinin; cinsiyet, öğrenim gördükleri sınıf düzeyi, kişisel bilgisayara ve sosyal medya hesaplarına sahip olma değişkenleri açısından anlamlı derecede farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Öğretmen adaylarının öğrenim gördükleri bölüm ve günlük internet kullanma sürelerinin ise kendilerine yönelik dijital okuryazarlık değerlendirmelerinde anlamlı farklılık oluşturmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Sürekli değişim ve gelişim içerisinde olan dijital teknolojilere yönelik uyum çalışmalarının öğretmen adaylarının dijital okuryazarlıkları üzerindeki önemi vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okuryazarlık, Dijital Okuryazarlık, Öğretmen Adayları

RESERACH ON PRESERVICE TEACHERS’ OWN PERCEPTION OF DIGITAL LITERACY

Öz

The aim of this research is to specify preservice teachers’ own perception of digital literacy and to analyze the results in terms of some variables. The research is in the relational screening model. The working group of the study is 340 preservice teachers studying Science Teaching, Turkish Teaching, Elementary School Teaching or Psychological Counseling and Guidance at Kırıkkale University in 2018-2019 academic year. In the study as a data collection tool “Digital Literacy Assessment Tool” developed by Acar 2015 is used. The data is analyzed with SPSS 22.0. The findings indicate that the presevice teachers see themselves “Very Sufficient” at digital literacy. It is found that the preservice teachers’ own perception of digital literacy differs significantly in terms of variables like age, university grade year , having personal computer and social media account. As the preservice teachers’ faculty and daily use of internet are not significant in terms of digital literacy, those variables are found to be insignificant variables. It has been focused that the adaptation to the digital literacy, in perpetual change and progress, has an effect on the preservice teachers’ digital literacy.

Anahtar Kelimeler

Literacy, Digital Literacy, Preservice Teachers

Kaynakça

• Aşıcı, M. (2009). Kişisel ve sosyal bir değer olarak okuryazarlık. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(17), 26.
• Buckingham, D. (2008). Defining Digital Literacy—What do young people need to know about digital media? Digital Literacies: Concepts, Policies And Practices. 30(1), 73-91. http://discovery.ucl.ac.uk/10013664/ adresinden erişilmiştir.
• Canbek, G. ve Sağıroğlu, Ş.(2007). Çocukların ve gençlerin bilgisayar ve internet güvenliği
• Politeknik Dergisi. 10(1), 33-39. Çetin, O. (2016). Pedagojik formasyon programı ile lisans eğitimi fen bilimleri öğretmen adayla- rının dijital okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi, Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Der- gisi. 18(2), 658-685.
• Duran,E. ve Ertan Özen, N.(2018:31). Türkçe Derslerinde Dijital Okuryazarlık, Türkiye Eğitim Dergisi, 3(2), 31-46.
• Eshet-Alkalaı, Y. (2004). Digital literacy: a conceptual framework for survival skills in the digital era. Jl. of Educational Multimedia and Hypermedia , (1), 106. https://www.openu.ac.il/personal_sites/download/Digital-literacy2004-JEMH.pdf adresinden erişilmiştir.
• Eshet-Alkalai, Y. ve Hamburger, Y.A. (2004). Experiments in digital literacy, Cyberpsychology & Behavior. Mary Ann Liebert, Inc (4), 429. https://www.liebertpub.com/doi/abs/10.1089/cpb.2004.7.421 adresinden erişilmiştir. Gilster, P. (1997). Digital literacy. new york: john wiley. http://ebrap.com.br/pdf/tendencias/tecnolnocurric.pdf adresinden erişilmiştir.
• Güneş, F. (2000).Uygulamalı Okumayazma Öğretimi. Ankara: Ocak Yayınları.
• Holum, A. & Gahala, J. (2001). Critical İssue: using technology to enhance literacy instruction. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED480229.pdf.adresinden erişilmiştir.
• Karslı, M. D. ve Gündüz, H. B. (2002). Fırsat eşitliği açısından dijital bölünme ve Türkiye’deki durumu. Eastern Mediterranean University İnstitutional Repository. 238-245
• Kazu, İ,Y. ve Erten, P. (2014). Öğretmen adaylarının sayısal yetkinlik düzeyleri, Bartın Üniver- sitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 3(2), 132 – 152.
• Khalid, S., Slaettalío, T. , Parveen, M. & Hossain, M.S. (2015). A systematic review and meta- analysis of teachers’ development of digital literacy. Learning International Conference on Innovations in Digital Learning for Inclusion, (1), 144. https://www.researchgate.net/publication/287208452_A_systematic_review _and_meta- analysis_of_teachers'_development_of_digital_literacy adresinden erişilmiştir.
• Kozan, M. (2018).Bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitimi bölümü öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeyleri ve siber zorbalığa ilişkin duyarlıklarının incelenmesi. Yayınlanmamış
• Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ. Kozan, M. ve Bulut Özdek, M. (2019). BÖTE bölümü öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeyleri ve siber zorbalığa ilişkin duyarlılıklarının incelenmesi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilim- ler Dergisi, 29(1), 107-120.
• Martin, A. (2005). Digeulit – a european framework for digital literacy: a progress report, Journal of e Literacy (Work in Progress). (1), 136. http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.469.1923&rep=rep1&type=pdf adre- sinden erişilmiştir.
• Mossberger, K., Tolbert, C., & S. McNeal, R. (2008). Digital citizenship: the ınternet, society, and participation. Massachusetts London, England: The MIT Press Cambridge. 13(2), https://firstmonday.org/article/view/2131/1942 adresinden erişilmiştir.
• Ng, W. (2012). Can we teach digital natives digital literacy? Computers & Education, 59(1)
• –1078. https://seminarioti.files.wordpress.com/2013/06/can-we-teach-digital-natives-digital- literacy.pdf adresinden erişilmiştir.
• Onursoy, S. (2018). Üniversite gençliğinin dijital okuryazarlık düzeyleri: Anadolu Üniversitesi öğrencileri üzerine bir araştırma, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 6(2), 989
• Öçal, F.Z. (2017). İlkokul öğretmenleri ve velilerin kendileri ile velilerin çocuklarına ilişkin diji- tal okuryazarlık yeterlilik algıları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Anka- ra.
• Özerbaş, M. A. ve Kuralbayeva, A. (2018). Türkiye ve Kazakistan öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. MSKU Eğitim Fakültesi Dergisi. 5(1), 16-25.
• Öztürk, M. (2015). Ortaokul öğrencilerinin dijital vatandaşlık düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek
• Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu. Polat, C. ve Odabaş, H. (2008, Mart). Bilgi Toplumunda Yaşam Boyu Öğrenmenin Anahtarı
• Bilgi Okuryazarlığı. Küreselleşme, Demokratikleşme ve Türkiye Uluslararası Sempozyumu’nda sunulmuş bildiri, Antalya. http://eprints.rclis.org/12661/ sayfasından erişilmiştir.
• Sarıkaya, B. (2019). Türkçe öğretmeni adaylarının dijital okuryazarlık durumlarının çeşitli de- ğişkenler açısından değerlendirilmesi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 12(62), 1098
• Şahin, F.(2007). İnternet Güvenliği Hakkında Araştırmalar, https://www.rtuk.gov.tr/aile- cocuk/3704/974/internet-guvenligi-hakkinda-arastirmalar.html adresinden erişilmiştir.
• Timur, B.; Timur, S. ve Akkoyunlu, B. (2014). Öğretmen adaylarının sayısal yetkinlik düzeyleri- nin belirlenmesi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33(1), 41
• Varış, Z. ve Karadeniz, Ş. (2012). İlköğretim öğretmenlerinin BT okuryazarlık düzeyleri ve BT’yi öğretim ve mesleki gelişim amaçlı kullanmalarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi. (166), 52-67.
• Yıldız,Ç.; Kahyaoğlu, M. ve Kaya, M. (2012). Siirt ilindeki ortaöğretim öğrencilerinin sayısal okuryazarlık düzeylerinin cinsiyet, sınıf ve öğrenim gördüğü lise türüne göre farklılaşmasının incelenmesi, Uşak üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 5(3), 81-95.