ÜNİVERSİTELİ ÖĞRENCİLERİN BATIL İNANÇ DÜZEYLERİ İLE MUTLULUK DÜZEYLERİ VE DİNİ YÖNELİMLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2019, Sayı: 21, 178 - 220, 01.08.2019

Nurten Kımter Nurten Taş

Öz

Bu araştırmada, üniversiteli öğrencilerin bâtıl inanç düzeyleri ile dinî yönelim ve mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Survey tarama yöntemi ve anket tekniği kullanılarak gerçekleştirilen araştırmada çalışma grubunu; evrenden amaçlı örnekleme yöntemiyle seçilen Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat ve Tıp Fakültesi’nden toplam 434 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak öğrencilerin bâtıl inanç düzeylerini ölçmek amacıyla “Yeni Çağ İnanışları Ölçeği”; iç güdümlü ve dış güdümlü dindarlık düzeylerini ölçmek amacıyla “Dinsel Eğilim Ölçeği” ve mutluluk düzeylerini ölçmek amacıyla “Oxford Mutluluk Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizi için bağımsız gruplar t-testi, tek yönlü varyans analizi anova ve korelasyon analizi yapılmıştır. Araştırmanın sonucunda öğrencilerin bâtıl inançlar Yeni Çağ inanışları ve bunun tüm boyutları, iç güdümlü, dış güdümlü dindarlık eğilimleri ile mutluluk düzeyleri arasında pozitif yönde ve anlamlılık düzeyinde ilişkiler olduğu tespit edilmiştir. Yine genel bâtıl inanç düzeyleri ve bâtıl inançların tüm boyutları ile iç güdümlü ve dış güdümlü dindarlık düzeyleri arasında pozitif yönde ve anlamlılık düzeyinde ilişkiler olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Üniversiteli öğrenciler, bâtıl inanç, iç güdümlü ve dış güdümlü dindarlık, mutluluk.

AN INVESTIGATION ON THE RELATIONSHIP BETWEEN SUPERSTITION LEVELS AND HAPPINESS LEVELS, RELIGIOUS ORIENTATIONS OF UNIVERSITY STUDENTS

Öz

In this study, it was aimed to examine the relationship between superstition levels of university students and their religious orientation and happiness levels. Survey model and questionnaire technique were used in this research. The study group composed of 434 freshman and senior year students whom are selected with universal sampling method from Çanakkale 18 Mart university faculty of theology and medical faculty.In the research as a data collection tools, “New Age Beliefs Scale”, “Religious Tendency Scale” and “Oxfords Happiness Scale” were used. “New Age Beliefs Scale” was used in order to measure the superstition levels. “Religious Tendency Scale” was used to measure intrinsic and extrinsic religiosity levels. “Oxfords Happiness Scale” was used to measure happiness levels. Independent samples t-test, one-way analysis of variance anova and correlation analysis were used for resulting survey data. As the result of study, it was determined that there were positively and significance level between superstitious beliefs New Age Beliefs and all dimensions of it, intrinsic and extrinsic religiosity tendencies with happiness levels. Once again, it was seen that there were positive and meaningful relations between general superstition levels and all aspects of superstitions with intrinsic and extrinsic religiosity.

Anahtar Kelimeler

University students, superstition, intrinsic and extrinsic religiosity and happiness

Kaynakça

• Aarnio, Kia (2007). ‚Paranormal, Supersitious, Magical and ReligiousBeliefs‛, Yüksek Lisans
• Tezi, University of Helsinki, Finland. Akdoğan , A. (2004). Sosyal Değişme ve Din, Rağbet Yay. , İstanbul.
• Akgül, Mehmet (2004). ‚Yaşlılık ve Dindarlık: Dindarlık, Hayattan Zevk Alma ve Mutluluk
• İlişkisi‛, Dini Araştırmalar, Cilt: 7 Sayı: 19, ss. 19–56. Aktaş, Recep (1973). Batıl İnanışlar, Bahar Yayınları, İstanbul.
• Allport, Gordon W. (2004). Birey ve Dini, (Çev. Bilal Sambur), Elis Yayınları, Ankara.
• Allport, Gordon W & Ross, Michael J. (1967). ‚Personal Religious Orientation and Prejudice‛,Journal of Personality and Social Psychology, 5 (4), ss. 432-443.
• Altıntaş, Hayrani (1999). İslam Ahlakı, Akçağ Yayınları, Ankara.
• Altunsu Sönmez, Özlem (2016).‚Dindarlığın Ölçülebilirliği Üzerine Geliştirilen Dindarlık Öl- çekleri‛, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji Bölümü, (36) ss. 557-578.
• Arslan, Mustafa (2004). Türk Popüler Dindarlığı (Çorum Örneği), İstanbul: Dem Yayınları.
• Aronson, Elliot; D. Wilson, Timothy; Akert, Robin M. (2012). Sosyal Psikoloji, (Orhan Gündüz)
• Kaknüs Yayınları, İstanbul. Aydın, Mehmet (1995). ‚Fal Maddesi‛, İslâm Ansiklopedisi (içinde), Türkiye Diyanet Vakfı
• Yayınları, İstanbul, Cilt: 12, ss. 134-138
• Ayhan, İnci; Yarar, Ferhat (2005). ‚Batıl İnançların Psikolojisi‛, Pivolka, 4, (17), ss. 15-20.
• Ayten, Ali ve Köse, Ali (2009). ‚Bâtıl İnanç ve Davranışlar Üzerine Psiko-Sosyolojik Bir Analiz‛
• Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, IX, Sayı: 3, ss.45-70. Ayverdi, İlhan (2011). Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Kubbealtı Yayınları, İstanbul.
• Bahadır, Abdulkerim (2007). Jung ve Din, İz Yayınları, İstanbul.
• Baş, Eyüp (Ed.) (2017). Halk İnanışları El Kitabı, Grafiker Yayınları, Ankara.
• Bilgin, Vejdi (2003). ‚Popüler Kültür ve Din: Dindarlığın Değişen Yüzü‛, Uludağ Üniversitesi
• İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 1, Bursa, ss. 193-214. Budak, Selçuk (2005). Psikoloji Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
• Callebaut, J. (2000). Cross-cultural Window on Consumer Behavior, Leuven, Censydiam &
• Garant Publishers, Belgium. Cicero, M. T. (1980). De Natura Deorum II, 28 (32), Quoted in Wagenvoort, Hendrik. Pietas
• SelectedStudies in Roman Religion. Leiden, Netherlands: Brill Çelik , C. (2002). Şehirleşme ve Din , Çizgi Kitabevi , Konya.
• Doğan, Tayfun ve Akıncı Çötok, Nesrin (2011). ‚Oxford mutluluk Ölçeği Kısa Formunun
• Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik çalışması, Türk Psikoloji Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (36), ss. 165-172. Devellioğlu, Ferit (2013). Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lügat, ‚Hurafe Maddesi‛ İstanbul.
• Erdil, Kemalettin (2003).Yas̨ayan Hurafeler, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
• Ellison, Christopher G., vd. (1989). ‚Does Religious Commitment Contribute to Individual Life
• Satisfaction?‛, Social Forces, 68 (1) ss. 100–123. Ellison, Christopher G. (1991).‚Religious Involvement and Subjective Well-Being‛ Journal of
• Health and Social Behavior, V.32, ss. 80-99. Freud, Sigmund (1196). Totem ve Tabu, (Çev. K. Sahir Sel), Sel Yayınları İstanbul.
• Fromm, Erich (1982). Psikanaliz ve Din, (Çev: Aydın Arıtan), Arıtan Yayınları, İstanbul.
• Fromm, Erich (1997).Sahip Olmak ya da Olmak, (Çev. A. Arıtan), Arıtan Yayınları, İstanbul.
• Fromm, Erich (1995). Mutluluk ve Erdem, (Çev.A.Yörükan), T.İ.B.Y., Ankara.
• Glock, Charles (1998). ‚Dindarlığın Boyutları Üzerine‛, Din Sosyolojisi, (Ed. M. Emin Köktaş- Y.
• Aktay) Vadi Yayınları Ankara. Goleman, Daniel (1996). Duygusal Zeka, (Çev. B. S. Yüksel), Varlık Yayınları, İstanbul.
• Goring, R. (Ed.) (1995). Dictionary of Belief &Religions, Wordsworth Reference, Edinburgh.
• Gorsuch, Richard L. & Venable, G. Daniel (1983). ‚Development of An Age-Universal I-E
• Scale‛, Journal for the Scientific Study of Religion, 22, ss.181-187. Gölpınarlı, Abdülbaki (1977).Tasavvuftan Dilimize Geçen Deyimler ve Atasözleri, İnkılap ve Aka Kitabevleri, İstanbul.
• Günay, Muzaffer (2002).Hurafeler ve Batıl İnançlar, Sevgi Yayınları, İstanbul.
• Günay, Ünver (1999). Erzurum ve Çevre Köylerinde Dini Hayat, Erzurum Kitaplığı Yayınları, Erzurum.
• Gündoğdu, M., Çapri, B., Çelikkaleli, Ö. (2003). ‚Eğitim Fakültesi Öğrencilerinde Bilimsel
• Düşünme Becerisi‛, VII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, 9-11 Temmuz, İnönü Üniversitesi, Malatya. Güngör, Harun ve Köylü, Bekir (2014).Türk Halk İnanışları, Kayseri, ss. 1-3.
• Gürses, İbrahim (2001). Kölelik ve Özgürlük Arasında Din, Arasta Yayınları, Bursa.
• Hallahmi, B. B., Argyle, M. (2000). ‚Dindarlığın Etkileri I (Bireysel Düzey)‛, (Çev. A. Şahin), SÜİFD, (10), ss. 453- 477.
• Hançerlioğlu, Orhan (1975). İnanç Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Hayta, Akif (2002). ‚İbadetler ve Ruh Sağlığı‛, Gençlik, Din ve Değerler Psikolojisi, Edt. Hayati
• Hökelekli, Ankara, Okulu Yay, ss. 117–152. Jahoda, Gustav (2009).The Psychology of Superstition, PenguinBooks, Victoria 1970.
• Karaca, Faruk (2010). ‚Heteredoks İnanç ve Davranışlar Ölçeği Üzerine Bir Deneme‛. Atatürk
• Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Sayı: 15, Erzurum. Karaca, Faruk (2003). Dindarlığın fonksiyonelliği üzerine, Dinî Araştırmalar 6 (16), ss.75-85.
• Kalafat, Yaşar (2009). İslamiyet ve Türk Halk İnançları, Berikan Yayınevi, Ankara.
• Karacoşkun, Mustafa Doğan (Ed.) (2013). Din psikolojisi, Grafiker Yayınları, Ankara.
• Kaya, Mevlüt (2016). İnsanın Anlam arayışı ve Yeni Çağ İnançları, Araştırma Yayınları, Ankara.
• Kayıklık, Hasan (2000). ‚Dini Yaşayış Biçimleri: Psikolojik Temelleri Açısından Bir
• Değerlendirme,‛ Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, İzmir. Kayıklık , Hasan (2003) .Orta Yaş ve Yaşlılıkta Dinsel Eğilimler , Baki Kitabevi , Adana.
• Kimter, Nurten (2002). ‚Dini İnanç, İbadet ve Duanın Umutsuzlukla İlişkisi Üzerine‛, Gençlik
• Din ve Değerler Psikolojisi ( İçinde ) , Ed. H.Hökelekli , Ankara Okulu Yay. , Ankara, 2002, ss.183-208.
• Kissling, H. J. (1993). ‚Halk Dinine İlişkin Geleneklerin Koruyucusu Olarak İslam Tarikatleri‛
• Tarih ve Toplum, (Çev. T. Akpınar), ss. 23-27. Kıraç, Ferdi (2007). ‚Dindarlık Eğilimi, Varoluşsal Kaygı ve Psikolojik Sağlık‛, Ankara Üniver- sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi Ankara.
• Koçoğlu, Kıyasettin (2008). 21. Yüzyıl Türkiye’sinde Hurafeler, Diyanet Yayınları, Ankara.
• Köktaş, M. Emin (1993). Türkiye’de Dini Hayat: İzmir Örneği, İşaret Yayınları, İstanbul.
• Köse, Ali; Ayten, Ayten (2013). Din Psikolojisi, Timaş Yayınları İstanbul.
• Köse, Ali; Ayten, Ayten (2010). Türbeler, Popüler Dindarlığın Durakları, Timaş Yayınları, İstan- bul.
• Kula , N. (1998). Kimlik ve Din; Kaya , M. , Din Eğitiminde İletişim ve Dini Tutum , Etüt Yay., Samsun.
• Lewis, C. A., Joseph, C. Lanigan & De Fockert, J. (1997). Religiosity and Happiness: No
• Evidence For An Association among Undergraduates. Personality and Individual Differences, , ss.119–121. Lewis, C. A., Maltby, J. and Burkinshaw, S. (2000). ‚Religion and Happiness: Still no
• Association‛, Journal of Beliefs and Values, 21 (2), ss. 233–236. Lévi-Bruhl, Lucien (2006). İlkel İnsanda Ruh Anlayışı (Çev. O. Adanır), Doğu Batı Yayınları, İstanbul.
• Lorie, Peter (1997).Batıl İnançlar, (Çev: Ayşe Karsel), Milliyet Yayınları, İstanbul.
• Maslow, Abraham (1996). Dinler, Değerler ve Doruk Deneyimler, (Çev. H. Koray Sönmez)
• Kuraldışı Yayınları İstanbul. Meadow, J., Kahoe, R. D. (1984). Psychology of Religion: Religion in Individual Lives, Harper &
• Row Publishers, New York. Mehmedoğlu , A.U. (2004). Kişilik ve Din , Değerler Eğitim Merkezi Yay. , İstanbul.
• Okumuş, Ejder (2006). ‚Gösterişçi Dindarlık‛, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 6 (2), ss. 17-35
• Onay, A. (2004). Dindarlık, Etkileşim ve Değişim, Dem Yay., İstanbul.
• Oxford Latin Dictionary (1982). superstitio, Oxford University Press, England.
• Oxford English Dictionary (1989). Second edition, Oxford, England, Oxford UniversityPress.
• Örnek, Sedat Veyis (1966). Sivas ve Çevresinde Hayatın Çeşitli Safhalarıyla İlgili Bâtıl İnançların ve Büyüsel İşlemlerin Etnolojik Tetkiki, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
• Richard, M. (2007). Happiness: A guide to Developing Life’s Most Important Skill, New York.
• Saenko, I. V. (2005). ‚The Superstitions of Today’s College Students‛, Russian Education and Society, 47 (12),s. 83.
• Sander, William (2017).‚Religion, Religiosity and Happiness‛, Review of Religious Research (2) February, s. 14.
• Schippers, Michaéla and Von Lange Paul M. (2006). ‚The Psychological Benefits of Superstitious
• Rituals in Top Sport: A Studyamong Top Sportpersons‛, Journal of Applied Social Psychology, (10), ss. 25-35. Shermer, Michael (2007). İnsanlar Neden Saçma Şeylere İnanır, (Çev. Zeynep Reyhan Koç)
• Altın Bilek Yayınları, İstanbul. Sica, C.; Novara, C.; Sanavio, E. (2002). Culture and Psycopathology: Superstition and obsessive-Compulsive Cognitions and Symptoms in a Non-clinical Italian Sample. Personality and Individual Differances, 32.
• Sinanoğlu, A. Faruk; Sinanoğlu, Asena (2012). 21. Yüzyıl Malatya’sında Batıl İnançlar. Türklük
• Bilimi Araştırmaları, TÜBAR-XXXI, ss. 239-257. Şerif, Muzaffer ve. Şerif, Carolyn W. (1996). Sosyal Psikolojiye Giriş, (Çev. Mustafa Atakay
• Aysun Yavuz) Sosyal Yayınlar, İstanbul. Tarhan, Nevzat (2013). İnanç Psikolojisi, Timaş Yayınları. İstanbul.
• Taylor, Shelley E.; Peplau, Letitia Anne; Sears, David O. (2012). Sosyal Psikoloji, (Çev. Ali Dön- mez), İmge Kitabevi, İstanbul.
• Thalbourne, Michael A; Christopher C. French. (1995). Paranormal Belief, Manic-Depresiveness
• MagicalIdeation: A Replication.PersonalIndividual Difference,18 (2), ss.291-292. Torgler, B. (2003). It is about Believing: Superstition and Religiosity. Center for Research in
• Economic, Management and the Arts, 10,ss.1-23. Turcan, Robert (1996). The Cults of the Roman Empire, (trans. Antonia Nevill) Blackwell, Oxford, England.
• Uysal, Veysel (1994). Psiko-Sosyal Açıdan Oruç, TDV. Yay, Ankara.
• Uysal, Veysel (2003). Türkiye’de Dindarlık ve Kadın, Çamlıca Yay., İstanbul.
• Vayne, Paul (1987). A History of Private Life: From Pagan Rome to Byzantium. Harvard
• University Press, Cambridge. Voltan-Acar , N. , Yıldırım , I & Ergene , T. (1996 ). ‛ Bireylerin Dindarlık Düzeylerinin Bazı
• Vyse, Stuart A. (1997). Believing in Magic: The Psychology of Superstition, Oxford
• UniversityPress, New York. Yavuz, Kerim (1990). Doğu Karadenizde ‚Batıl İnançların Psikolojik Dili‛, II. Tarih Boyunca
• Karadeniz Kongresi Bildirileri (Uluslararası I) (1 – 3 Haziran 1988) Samsun.
• Yapıcı, Asım (2011). ‚Kuramdan Yönteme Ruh Sağlığı-Din Çalışmalarında Karşılaşılan Güçlük- ler‛, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi,11 (2), ss.25-61.
• Yapıcı, Asım (2001). Ruh sağlığı ve Din: Psiko-sosyal Uyum ve Dindarlık, Karahan Kitabevi, Adana.
• Yapıcı, Asım (2006). ‚Yeni Bir Dindarlık Ölçeği ve Üniversiteli Gençlerin Dinin Etkisini His- setme Düzeyi‛, ÇÜİFD., 6(1), ss. 65-115.
• Yapıcı, Asım (2007). Ruh Sağlığı ve Din, Karahan Kitabevi, Adana.
• Yapıcı, Asım; Kayıklık, Hasan (2005). ‚Ruh Sağlığı Bağlamında Dindarlığın Özsaygı ve Kaygı ile İlişkisi: Çukurova Üniversitesi Örneği‛, Değerler Eğitimi Dergisi, 3 (9), ss. 177-206.
• Yaparel, Recep (1987). Yirmi Kırk Yaş Arası Kişilerde Dini Hayat İle Psiko-Sosyal Uyum
• Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Yel, Ali Murat (1998). ‚Hurafe‛, DİA, Cilt: 18 İstanbul.
• Yıldız, Murat (2001). ‚Dindarlığın Tanımı ve Boyutları Üzerine Psikolojik Bir Çalışma
• Tabularasa-Felsefe Teoloji Yıl-1 Sayı:1 Ocak-Nisan, ss. 19-42. Yıldız , M. (2006). Ölüm Kaygısı ve Dindarlık, İzmir İlahiyat Vakfı Yay. , İzmir.
• Yorulmaz, Özlem (2016). ‚Türkiye'de Dindarlık ve Mutluluk Arasındaki İlişki: Dindar İnsanlar