KONUŞMA EĞİTİMİNİN PARÇALI BİRİMLERİ: SES VE SESLETİM EĞİTİMİ

Yıl 2019, Sayı: 19, 27 - 46, 01.04.2019

Halit Karatay Gökçen Tekin

Öz

Bir dilin etkili bir şekilde kullanılması; doğru ve verimli bir iletişimin sağlanması için dilbilgisi kuralları ve temel söz varlığını bilmek kadar o dile ait seslerin doğru üretilmesi de gereklidir. Yabancı dil öğreniminde hemen hemen tüm diller için geçerli olan sesletim problemleri, Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde de mevcuttur. Tüm bu sebeplerle bu araştırmada öncelikle sesletim becerisi için alanyazındaki terim karmaşası ele alınmış; ortak bir terim önerisine ulaşılmaya çalışılmıştır. Yapılan incelemeler doğrultusunda fon ve fonem terimlerinin ses ve sesbirim; artikülasyon, telaffuz ve heceleme terimlerinin ise boğumlama anlamında kullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır. İkinci olarak sesletim becerisi eğitiminde temel alınan üç ayrı yaklaşım incelenmiştir. Son olarak konuşmanın ses eğitimi için işlevsel ve kullanışlı, temel ve orta düzey Türkçe öğretiminde öğretmenlerin derslerinde kullanabileceği 20 öğretim etkinliği tanıtılmıştır.

Anahtar Kelimeler

sesletim ve ses eğitimi, ses, sesbirim, boğumlama.

SEGMENTALS OF SPEAKING INSTRUCTION: PHONETIC AND PRONUNCIATION TRAINING

Öz

In order to use a language effectively and establish accurate and efficient communication through it, in addition to having the mastery of its grammar rules and lexicon, it is also necessary to be able to produce its sounds accurately. Pronunciation problems that are observed in the learning of almost all foreign languages are also experienced in teaching Turkish as a foreign language. Due to those problems, in this study, firstly the plethora of the terms that are used to refer to those phenomena that lead to confusion were discussed and a proposal for a common term was attempted. Based on the review of the literature, it was concluded that terms phone and phoneme were used to refer to sound and phoneme and that the terms articulation, pronunciation and spelling were used to refer to articulation. Secondly, three different approaches which are considered basic in pronunciation instruction were examined. Finally, 20 functional and useful instructional activities that teachers may use in their lessons at the beginner and intermediate levels in teaching Turkish as a foreign language were introduced.

Anahtar Kelimeler

phonetic and pronunciation training, phone, phoneme, articulation

Kaynakça

• Arimilli, M., Kanuri, A.K., Kokkirigadda, W.K. (2016). İnnovative methods in teaching pronun- ciatıon. İnternational Journal of Science Technology and Management. Vol. No.5, Issue No.8.
• Başkan, Ö. (1998). Lengüistik metodu. İstanbul: Marmara Üniversitesi Vakfı Yayınları.
• Bowen, J. D., Madsen, H. S., & Hilferty, A. (1985). TESOL Techniques and procedures. Newbury House Pub.
• Celce-Murcia, M., Brinton, D.M. & Goodwin J.M. (2008). Teaching pronunciation a referance for teachers of English speakers of other languages. New York: Cambridge University Press.
• Coşkun, M.V. (2010). Türkçenin ses bilgisi. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Çağlayan, B. (2010). Arnavutluk’ta Türkçe Öğrenenlerde Karşılaşılan Telaffuz Hatalarının Se- bepleri ve Çözüm Yolları. Erişim Adresi: https://docplayer.biz.tr/3501632-Arnavutluk- ta-turkce-ogrenenlerde-kargilagilan-telaffuz-hatalarinin-sebeplerg-ve-cozum- yollari.html
• Çelebi, S., Kibar Furtun, M. (2014). Yabancılara Türkçe öğretiminde eşadlı sözcüklerin doğru sesletiminde parçalarüstü birimlerin görünür hâle getirilmesi. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/9 Summer 2014, p. 367-380.
• Dalton, D. (1997). Some techniques for teaching pronunciation. The Internet TESL Journal, Vol. III, No. 1, January, http://iteslj.orgs.
• Demir, T., & Güleç, İ. (2015). ABD uyruklu öğrencilerin A1 düzeyinde Türkçe ünlü sesletimin- de karşılaştıkları ortak sorunlar, Koç Üniversitesi Örneği. IV. Sakarya’da Eğitim Araş- tırmaları Kongresi. Sakarya, 14, 120-133.
• Demirci, M. (2015). B1 seviyesinde Türkçe öğrenen Suriyeli öğrencilerin sesli okuma becerisiyle ilgili tespitler. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/7, p. 333-358.
• Derman, S. (2010). Yabancı uyruklu öğrencilerin Türkiye Türkçesi öğreniminde karşılaştıkları sorunlar. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 29(29).
• Derwing, T. M. (2010). Utopian goals for pronunciation teaching. J. Levis & K. LeVelle (Eds.). Proceedings of the 1st Pronunciation in Second Language Learning and Teaching Con- ference, Iowa State University, Sept. 2009. In (pp. 24-37), Ames, IA: Iowa State Univer- sity.
• Dilidüzgün, Ş. (2019). Dilbilim ve Metin Bilgisi İle İlgili Temel Kavramlar. (Edt. Prof. Dr. Halit Karatay). Dil Eğitiminin Temel Kavramları. İçinde. (151- 185).
• Doğan, C. (2007). Arap öğrencilere Türkçe sesbilgisi öğretimi. Marife, yıl. 7, sayı. 2, s. 233-249.
• Erdem, D. M., Şengül, M., Gün, M. & Büyükaslan A., (2015). Tekerleme alıştırmalarına dayalı etkinliklerin Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen Suriyeli Arapların konuşma becerile- rine etkisi. Route Educational and Social Science Journal Volume 2(2).
• Ergenç, İ. (2002). Konuşma dili ve Türkçenin söyleyiş sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Ergenç, İ., Bekâr Uzun, İ. P. (2017). Türkçenin ses dizgesi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Goh, C., C, .M., Burns, A. (2012). Teaching speaking a holistic approach. J. Richards (Ed.), Cambridge University Press: Cambridge.
• Göçgün, Ö. (2016). Güzel ve etkili konuşma sanatı (diksiyon-hitabet). Ankara: Nisan Kitabevi.
• Güler, E. ve Hengirmen, M. (2005). Ses bilimi ve diksiyon. Ankara: Engin Yayınları.
• Hancock, M. (2017). Pronunciation games. United Kingdom: Cambridge University Press.
• Harmer, J. (2010). The Practice Of English Language Teaching (4. Ed). Harlow: Pearson Long- man. teaching-4th-editionpdf.pdf.
• kupdf.com_jeremy-harmer-the-practice-of-english-language
• Hashemian, M. & Fadaei, B. (2011). A Comparative study of intuitive-imitative and analytic linguistic approaches towards teaching English wovels to L2 learners. Journal of Lan- guage Teaching and Research, (2) 5, 969-976. doi: 10.4304/jltr.2.5.969-976.
• Hewings, M. (2018). Pronunciation practice activities a resource book teaching English pronun- ciation. A. Thornbury S. (Series Editor) Cambridge University Press: Rotolito.
• İnan, R. , Öztürk, M. (2015). Değişkenler açısından Araplara Türkçe öğretimi (Ürdün Örneği). Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 18, s. 377-392.
• Karababa Candaş, Z. Candan (2009). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretimi ve karşılaşılan so- runları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, cilt: 42, sayı: 2, 265-277.
• Karakılıç Akı, S., Soytürk Hamza, F. , Türk, G. (2010). Standart Türkiye Türkçesinin ünlü ve ünsüz parça sesbirimlerini tespit etmede kullanılabilecek kelime çiftleri. Dil Araştırma- ları Sayı 6, Cilt 6.
• Karatay, H., Güngör, H., Özalan, U. (2017). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde Callan yöntemi. Türkçenin Eğitimi-Öğretimi Özel Sayısı Volume 5/2.
• Karatay, H. Tekin, G. (2019). Konuşma eğitiminin bürün özellikleri ve öğretimi. Kesit Akademi Dergisi Yıl: 5, Sayı:18, Mart 2019, s. 1-28
• Keating, P. A. (2006). Phonetic encoding of prosodic structure. Speech production: Models, phonetic http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download? doi=10.1.1.424.7651&rep=rep1&type=pdf 167-186. Erişim Adresi
• Kelly, G. (2000). How to teach pronunciation. Harlow: Longman.
• Kenworthy, J. (1987). Teaching English Pronunciation. New York: Longman.
• Kırçiçek, Y. (2007). Doğrusal öngörü ile konuşma işareti kodlayıcısı tasarımı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Korkmaz, Z. (2007). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
• Kösreli, S. (2016). Ses eğitimi çalışmalarının kekemeliğin tedavisinde kullanılabilirliği üzerine bir inceleme. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (1), 374-390. Doi: 10.17556/jef.47650.
• Laroy, C. (2008). Pronunciation. Oxford: Oxford University Press.
• Lee, S. T. (2008). Teaching pronunciation of English using computer assisted learning software: An action research study in an institue of technology in Taiwan. (Yayımlanmamış Dok- tora Tezi). University of Reading, İngiltere.
• Mengüşoğlu, E., (1999). Bir Türkçe sesli ifade tanıma sisteminin kural tabanlı tasarımı ve gerçek- leştirimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Onan, B. (2017). Dil öğretiminde disiplinler arası yaklaşımlar. Mustafa Kemal Üniversitesi Sos- yal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (39), 145-159.
• Ögeyik, M.C. (2008). Türkçede sesbilim betimlemesi ve dil öğretiminde kullanımı için bir örnek çalışma: Jaklın Kornfılt, Turkısh. Hayef: Journal of Education, 5(2), 39-57.
• Özmen, C.; Güven, E.; Dürer, Z.S. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde konuşma bece- risi: sesletime yönelik bir uygulama ve etkinlik önerisi. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 12/28, p. 593-634.
• Pennington, M. & Richards, J. (1986). Pronunciation revisited. TESOL Quarterly 20(2), pp. 207- 25.
• Setter, J., & Jenkins, J. (2005). State of the art review article. Language Teaching, 38 (1), 1-17.
• Şengül, K. (2014). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde alfabe sorunu. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 3/1 s. 325-33.
• Taşer, S. ( 2015). Konuşma eğitimi. İstanbul: Pegasus Yayınları.
• Topbaş, S., Eksen, Z. Y:, Eksen, C. K. (2015). Artikülasyon ve fonolojik bozukluklar terapi seti. Ankara: Maya Akademi.
• Topbaş, S. (2017). Dil ve kavram gelişimi. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Tüm., G. (2014). Çok uluslu sınıflarda yabancı dil Türkçe öğretiminde karşılaşılan sesletim so- runları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education) 29(2), 255-266
• Yalçın, N. (2008). Konuşma tanıma teorisi ve teknikleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16, 249- 266.
• Yılmaz, İ., Şeref, İ.(2015). Arap öğrencilerin Türkçe okuma sesletim becerilerinin geliştirilmesin- de şiirden yararlanma. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 4/3 s. 1213-1228
• http://www.tdk.gov.tr/