KUR’ÂN TEFSİRİNİN ÖNEMİ/KULLUK VE DİNİ GÖREVLE İLGİSİ

Yıl 2019, Sayı: 18, 87 - 100, 01.02.2019

Mustafa Cora

Öz

Kur’ân’ın muhtevâsından ahlâk ve pratik açısından yararlanılabilmesi için önce onun doğru ve sağlıklı bir şekilde anlaşılması gerekmektedir. Nitekim Asrı Saadet’te Müslümanlar veya başkaları da Kur’ân’ı anlama ve/veya yaşama konusunda çaba sarf etmişlerdir. O zamandan bu zamana olduğu gibi bundan sonra da insanlar Kur’ân odaklı dini bilgiler edinme çabası içinde olacaklardır. Bu aynı zamanda insanların onu öğrenme ihtiyacının karşılanması ve ilgili sorumluluklarının yerine getirilmesi açısından da önem arz eder. Bunun giderilmesinde Kur’ân tefsir geleneği öncelikli bir merci olarak düşünülebilir. O, Allah Kelâmı’nın anlamını ve maksatlarını ortaya koyma meselesini kendisine gâye edinmiş olması bakımından önemli bir bilim dalı olarak her zaman yerini korumaktadır. O, İslâmî ilimlerin odağı olarak nitelendirilebilir. Ona vâkıf olmak, bir bakıma Kur’ân’ın içeriği ve din hakkında asıl kaynağından oldukça esaslı ve sağlıklı bir kültür veya bilgi sahibi olabilme açısından önemlidir. Nitekim kul, Allah’a karşı görevlerini özellikle ibâdet ve keyfiyetini esaslı ve isabetli bir şekilde her şeyden önce O’nun gönderdiği Kur’ân’dan öğrenebilir. Zira insan tarafından Allah için yapılan kulluğun ve ibâdetin keyfiyeti, kulun görevleri, sorumlulukları hakkında vahiy isnatlı ve esaslı bilgiler onda mevcuttur. Bunların vuzuha kavuşturulmasında tefsirin katkısı ve önemi büyüktür. Nitekim onunla ilgili birikimin, yazılı belgeler halinde sunulduğu tefsir kaynaklarında yüz yıllar boyu varlığını sürdürmesi ve ilgili meselelerin hâlâ irdelenmesi, bu işin doğası ve üstlendiği görev açısından varlığını her zaman sürdürecek nitelikte olduğunu gösterir. O zaman Kur’ân’daki bu meselelerin sağlıklı ve yeterli anlaşılabilmesinde tefsirin rolü nedir? Kur’ân’ın yorumu ve açıklanması konusunda diğer İslâmî ilimler arasında onun yeri ne olabilir? Bu meselelerin Kur’ân’dan sağlıklı bir şekilde anlaşılması/öğrenilmesi nasıl olur? Bu noktada tefsire düşen görev ve ona olan ihtiyaç nedir? Bu gibi hususları usulüne uygun irdelemenin, sorgulamanın ve bazı tespitler ortaya koymanın, kul/kulluk ile tefsir ilişkisi bağlamında ortaya çıkaracağı sonuçların faydadan hâli olamayacağını düşünmekteyiz. Nitekim tefsir ile maddî ve mânevî boyutlarıyla insan hayatının her sahasını inşâ ve imar etmeyi kapsayan kulluk arasında kurulabilecek ilişkinin yararlı sonuçları olabileceği kanaatindeyiz. Bu çalışmada, Kur’ân açısından kendisinin, İslâmî ilimlere âdeta bir zemin ve alan oluşturabildiğini düşündüğümüz tefsir bağlamında, yukarıdaki meseleleri irdelemeyi, tahlil ve sentez yaparak, çözümler ve öneriler üretmeyi ve ortaya koymayı hedefledik.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur’ân bilinci, Kulluk/İbâdet hassasiyeti, Kur’ân ve Dini görev/sorumluluk.

THE IMPORTANCE OF TAFSIR INTERPRETATION OF THE QUR’AN / ITS RELEVANCE TO SERVITUDE AND RELIGIOUS DUTY

Öz

In order to benefit from the content of the Qur'an in terms of morality and practice, it first needs to be correctly and soundly understood. In fact, during the era of happiness, Muslims or others made efforts to understand and/or live the Qur’an. From that time on, people have been and will try to obtain religious information that is oriented to the Qur'an. This is also important in terms of meeting the needs of people learning it and fulfilling their respective responsibilities related to it. For meeting this need, the tafsir tradition of the Qur’an can be considered as a priority. Qur’an always holds its own position as an important discipline in terms of the fact that it aspires to put forward the meaning and the purpose of Kalam Allah Word of God . The Qur’an can be described as the focus of Islamic sciences. Having good grasp of the Qur’an, in a sense its content, is significant in terms of gaining very fundamental and truthful culture or knowledge about the religion from its first source. As a matter of fact, the servant can learn his/her duties against Allah, especially worship and arbitrariness, primarily and accurately, first of all from the Qur'an which is sent by Him. Because there are revelation-based and fundamental information about the arbitrariness of the servitude and worship; duties, and responsibilities of the servant against Allah. The contribution and importance of tafsir in the clarification of these are great. Indeed, the fact that the accumulation about it continues its existence for hundreds of years in tafsir’s sources which are presented in written documents and that the related issues are still being examined, reflect the nature of this work to be continued always in terms of the mission it assumed. What is the role of the tafsir in the understanding of these issues accurately and adequately in the Qur'an? What place can it have related to the interpretation and explanation of the Qur'an among the other Islamic sciences? How can these issues be understood/learned from the Qur'an truthfully? At this point, what is the task of tafsir and the need for it? We think that the results of examining, questioning and revealing some determinations of such issues in the context of the relationship between servant/servitude and tafsir can only be beneficial. As a matter of fact, we consider that a relationship to be set up between tafsir and servitude, which includes construction and improvement of human life with its material and spiritual dimensions, can have beneficial results. In terms of the Qur'an, we aim to examine, produce and put forward solutions and suggestions in this study by analyzing and synthesizing above-mentioned issues in the context of the tafsir that we believe it can form a ground and an area for Islamic sciences.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Qur’an awareness, Servitude / Worship sensitivity, Qur’an and Religious duty/responsibility

Kaynakça

• Abdulbâkî, Muhammed Fuâd, (1939), el-Mu‘cemu'l-Mufehres li Elfâzi'l Kur'âni'l Kerîm, Kahi- re.
• İbn Arafe, Ebu Abdillah Muhammed b. Muhammed b. Muhammed el-Vergammî et-Tûnisî, (2008), Tefsîru İbn Arafe, Beyrut.
• Eyüpoğlu, Osman; Cora, Mustafa; Yıldız, Murat, (2012), Kur’ân’ın Sosyal Yaptırımsallığı, (OMÜİFD, Sayı, 33.
• el-Hûlî, Emîn, (1994), et-Tefsir Meâlimu Hayatihî ve Menhecu’l-Yevm, Mısır.
• el-İsfehânî, er-Râgıb, (trs.), el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’ân (tahk. ve dabt.: Muhammed Seyyid Keylânî), Dâru’l-Ma’rife, Beyrut.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, (983), Medâinu’s-Sâlikîn, Kahire.
• Kâfiyeci, Ebû Abdillâh Muhyiddîn Muhammed b. Süleyman, (1990), et-Teysîr fî Kavâidi İl- mi’t-Tefsir, Dimeşk.
• Karaman, Hayreddin; Çağrıcı, Mustafa; Dönmez, İbrahim Kâfi; Gümüş, Sadrettin, (2014), Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., Ankara.
• Kutup, Seyyid, Fî Zılâli’l-Kur’ân, (1977), (trc.: Saraç, M. Emin; Karlığa, Bekir; Şengüler, İ.Hakkı), İstanbul.
• İbn-i Manzûr, Ebu’l-Fadl Cemâluddîn b. Muhammed, (1999), Lisânu'l-‘Arab, Beyrut, 3. Baskı.
• es-Suyûtî, Celâluddîn, (1368), el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, Mısır.
• Uludağ, Süleyman, (1988), ‘‘Abd’’ mad., (DİA), İstanbul.
• Yazır, Elmalılı M. Hamdi, (trs.), Hak Dini Kur’ân Dili, Eser Kitabevi, İstanbul.
• ez-Zebîdî, Muhibbuddîn Ebu’l-Feyz es-Seyyid Muhammed el-Murtazâ el-Hüseynî el-Vâsıtî, (1888.), Tâcu'l-‘Arûs, Mısır.
• Zerkeşî, Bedruddîn, (1994), el-Burhân fî Ulûmi’l-Kur’ân (nşr.: Yusuf Abdurrâhman el-Maraşlî ve dğr.), Beyrut.