A DICTIONARY ABOUT LOVE WRITTEN BY MEHMET CELÂL: SEVDA LÜGATİ

Yıl 2018, Sayı: 16, 57 - 72, 01.08.2018

Ahmet Demir

Öz

The Sevda Lügati 1330/1914 which is a work of Mehmet Celâl 1867-1912 who is the poet of Ara Nesil, is a dictionary about love. While the dictionary stands out a different direction of Mehmet Celâl's literary personality, it is also important in terms of Turkish lexicography. Sevda Lügati is a thematic dictionary with pictures and it also carries the character of ‘antidictionary’. It is a dictionary in which the concepts belong to the conceptual field of 'love' and the concepts which find new meanings in the context of ‘love’ exist. In the dictionary there are 260 words in the context of ‘love’. Each word is exemplified either by Mehmet Celâl’s own poems or by poems which belong to Turkish poets, especially poets of divan literature. Therefore, Sevda Lügati also gives plenty of material for researches about Turkish literature, poetry and cultural history. In this context, in our study, Sevda Lügati is evaluated according to the characteristics it carries. The general character of the Work is revealed.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Celâl, Sevda Lügati, love, dictionary.

MEHMET CELÂL’İN KALEMİNDEN AŞKA DAİR BİR SÖZLÜK: SEVDA LÜGATİ

Öz

Sevda Lügati 1330/1914 , Ara Nesil şairi Mehmet Celâl 1867-1912 ’in kaleminden çıkan, aşka dair bir sözlüktür. Lügat, Mehmet Celâl’in edebî kişiliğinin farklı bir yönünü dikkate sunarken Türk sözlükçülüğü bakımından da önemlidir. Sevda Lügati, resimli tematik bir sözlüktür ve aynı zamanda ‘aykırı sözlük’ niteliği de taşır. ‘Aşk/sevda’ sözcüğünün kavram alanı içerisine giren, ‘aşk/sevda’ bağlamında anlam bulan, yeni anlamlar kazanan kavramların bir araya getirildiği bir sözlüktür. Sözlükte ‘aşk’ bağlamında 260 kelime vardır. Her bir sözcük, ya Mehmet Celâl’in kendi şiirlerinden ya da başta divan şairleri olmak üzere Türk şairlerin şiirlerinden seçmelerle örneklendirilir. Dolayısıyla Sevda Lügati, Türk edebiyatı, şiiri ve kültür tarihi araştırmaları için de bolca malzeme verir. Bu bağlamda, çalışmamızda Sevda Lügati, taşıdığı özellikler itibariyle değerlendirilmektedir. Eserin genel karakteristiği ortaya konulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Celâl, Sevda Lügati, aşk, sözlük.

Kaynakça

• Aksoyak, İsmail Hakkı (2005). “Ara Nesil Şairi Mehmet Celâl’in Müşterek Şiirleri”. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları, S.3, Güz 2005, s.71-81.
• Aktaş, Şerif (1980). “Edebiyatımızda Geçen Asrın Sonlarında ‘Mutavassıtîn’ Grubun Edebî Dü- şüncesi Hakkında”. Birinci Milli Türkoloji Kongresi Tebliğleri, s.71-81, İstanbul: Kervan Yayınları.
• Aktaş, Şerif (2002). “XX. Yüzyıl Başlarında Türk Şiiri”. Türkler. Cilt 15, s.227-239, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Akyüz, Kenan (1995). Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri (1860-1923). İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Andı, M. Fatih (1995). Ara Nesil Şâiri Mehmed Celâl: Hayatı Görüşleri Şiirleri. İstanbul: Alfa Yayınevi.
• Arslan, Mehmet (Haz.) (2015). Mehmed Celâl’in Manzum Tarihleri. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Avcı, İsmail (2016a). “Savaştan Şiire: Mehmet Celâl’inn Kaleminden Sultan III. Mehmet’in Avrupa Seferi”. Balkanlar’da Türk Dili. (Ed. H. Babacan ve İ. Avcı), s.115-130, Ankara: Gece Kitaplığı.
• Avcı, İsmail (2016b). “Şair Gözüyle Osmanlı Dönemi Fetret Devri ve Müceddid-i Devlet Çelebi Mehmed”. 13. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi Bildiriler Kitabı, s.1015-1020, İstanbul.
• Babacan, Mahmut (1993). Ara Nesilde Tenkit. Doktora tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sos- yal Bilimler Enstitüsü.
• Babacan, Mahmut (2003). “Ara Nesil’de Eleştiri”. Hece: Eleştiri Özel Sayısı, S.77-78-79 (Mayıs- Haziran-Temmuz 2003), s.71-85.
• Birinci, Necat (1987). Nabizâde Nazım. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Birinci, Necat (2000). “Ara Nesil Edebiyatı”. Edebiyat Üzerine İncelemeler, s.89-110, İstanbul Kitabevi Yayınları.
• Demir, Ahmet (2016). II. Abdülhamit İçin Dönemine Bir Methiye. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Doğru, Fatih (2014). “Aykırı Sözlükler”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Der- gisi, 15(2), s.191-198.
• Gariper, Cafer (2011). “Geçiş Dönemi: Ara Nesil”. Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı. (Ed. Ramazan Korkmaz), s.113-130, Ankara: Grafiker Yayınlar.
• Işık, İhsan (2006). “Mehmet Celal”. Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi. C.6, s.2434, Ankara: Elvan Yayınları.
• İnal, İbnülemin Mahmut Kemal (1969). Son Asır Türk Şairleri. Cüz I, İstanbul: MEB Yayınları.
• Kaplan, Mehmet (1971). Tevfik Fikret: Devir-Şahsiyet-Eser. İstanbul: Bilmen Basımevi.
• Kaplan Mehmet; Enginün, İnci; Emil, Birol; Kerman, Zeynep (Haz.) (1997). Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi IV: Ekrem, Hamit, Sezai ve Ara Nesil. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayın- ları.
• Kaya, Ahmet İhsan (2013). “Türk Edebiyatında Ara Nesil”. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Y.5, S.9, s.148-159.
• Kocapinar, Pelin (2014). Kavram Sözlükleri ve Ermeni harfli Kıpçak Türkçesi Söz Varlığı Üzeri- ne Bir İnceleme. Doktora tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kolcu, Ali İhsan (2018a). Ara Nesil Edebiyatı. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınları.
• Kolcu, Ali İhsan (2018b). Ara Nesil Edebiyatı Tarihi. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınları.
• Mehmet Celâl (1330/1914). Sevda Lügati. İstanbul: Şems Matbaası.
• Mutlu, Hüseyin Kahraman (2009). “Türkçe Öğretiminde Sözlükçülük Tekniği Açısından Tema- tik Sözlükler”. Turkish Studies, Vol. 4/4, Summer 2009, s.814-822.
• Özarslan, Ersin (1996). “Edebiyatta Nesil Meselesi ve Ara Nesil”. Folkloristik Prof. Dr. Umay Günay Armağanı, s. 266-278, Ankara: Feryal Matbaacılık.
• Özşahin, Murat (2017). “Tematik Sözlüklerin Kapsamı ve Tema Belirleme Ölçütleri”. III. Ulusla- rarası Sözlük Bilimi Sempozyumu Bildirileri (3-4 Kasım 2016). (Ed. Erdoğan Boz vd.), s.575-584, Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Basımevi.
• Sönmez, Sevengül (Haz.) (2003). Mehmed Celâl: Sevdâ Lûgati. İstanbul: Okuyan Us Yayın.
• Uç, Himmet (1990). Ilımlılar ve Edebî Tenkit. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Uç, Himmet (2000). Mehmet Celâl’in Hikâye ve Romanları. Ankara: Bizim Büro Basımevi.
• Yalçın, Nihat (Haz.) (2014). Mehmed Celal: Osmanlı’dan Aşk Sözlüğü. İstanbul: Rumuz Yayı- nevi.